“Ένα μήλο την ημέρα, τον γιατρό τον κάνει πέρα”. Είναι γνωστή αυτή η φράση ωστόσο αυτό που δεν είναι γνωστό είναι κατά πόσο αληθεύει και αν ναι, που βασίζεται. H Janet Colson, Καθηγήτρια Διατροφής και Επιστήμης Τροφίμων, στο Middle Tennessee State University, αναλύει στο TheConversation την αξία του μήλου, και διαχωρίζει τα λειτουργικά τρόφιμα από τις υπερτροφές.
Αν και τα μήλα δεν είναι πλούσια πηγή βιταμινών όπως άλλα φρούτα ή λαχανικά, ωστόσο διαθέτουν διάφορες βιοδραστικές ουσίες, οι οποίες είναι φυσικές χημικές ουσίες που υπάρχουν σε μικρές ποσότητες στα τρόφιμα και που έχουν βιολογικές επιδράσεις στον οργανισμό. Αυτές οι χημικές ουσίες δεν ταξινομούνται ως θρεπτικά συστατικά όπως οι βιταμίνες. Επειδή τα μήλα περιέχουν πολλές βιοδραστικές ουσίες που προάγουν την υγεία, το φρούτο θεωρείται «λειτουργικό» τρόφιμο. Η Colson τελευταία έχει επικεντρωθεί σε αυτές τις ουσίες στα τρόφιμα και πώς μερικές μπορεί να λειτουργούν σαν φάρμακο.
Η ίδια κάνει σαφή το διαχωρισμό από τα λειτουγικά τρόφιμα και τις υπερτροφές, υποστηρίζοντας πως ο δεύτερος ορισμός υπάρχει κυρίως για εμπορικούς σκοπούς. Η υπερστροφή κατά βάση υποδηλώνει ένα τρόφιμο που έχει ανώτερη θρεπτική αξία και έχει υψηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά που είναι ευεργετικά για την υγεία. Για παράδειγμα, ο σολομός και ο τόνος θεωρούνται υπερτροφές επειδή τα ωμέγα-3 λιπαρά που περιέχουν έχουν συνδεθεί με την υγεία της καρδιάς. Όπως η ίδια αναφέρει, οι διαφημίσεις Superfood υποστηρίζουν ότι η κατανάλωση του φαγητού θα βελτιώσει κάποια πτυχή της υγείας. Το πρόβλημα είναι ότι οι περισσότεροι από αυτούς τους ισχυρισμούς δεν βασίζονται σε επιστημονική έρευνα, όπως είναι τα κριτήρια για τα λειτουργικά τρόφιμα.
Εκτός από τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται το σώμα μας για να αναπτυχθεί, οι λειτουργικές τροφές περιέχουν μια ποικιλία βιοδραστικών ουσιών, καθεμία με μια μοναδική λειτουργία στον οργανισμό. Οι βιοδραστικές ουσίες μπορούν να βρεθούν φυσικά σε τρόφιμα ή να προστεθούν κατά την επεξεργασία. Ο κατάλογος των βιοδραστικών συστατικών στα τρόφιμα αυξάνεται καθημερινά καθώς διευρύνεται η έρευνα. Αν και τα ίδια τα συστατικά δεν είναι νέα, η έρευνα που βασίζεται σε στοιχεία που επιβεβαιώνει τα οφέλη τους για την υγεία είναι.
Τα πιο ευρέως αναγνωρίσιμα παραδείγματα βιοδραστικών ουσιών είναι τα καροτενοειδή, τα οποία αποτελούνται από 850 διαφορετικές χρωστικές που δίνουν το χρώμα τους στα κίτρινα, πορτοκαλί και κόκκινα φρούτα και λαχανικά. Τα καροτενοειδή λειτουργούν κυρίως ως αντιοξειδωτικά, πράγμα που σημαίνει ότι προάγουν την υγεία βοηθώντας στην πρόληψη της βλάβης στα κύτταρα του σώματος. Διάφορα μεμονωμένα καροτενοειδή μπορεί να λειτουργούν με διαφορετικούς τρόπους. Το βήτα-καροτένιο είναι το πιο γνωστό καροτενοειδές λόγω των υψηλών ποσοτήτων που βρίσκονται στα καρότα και μετατρέπεται σε βιταμίνη Α στο σώμα αφού το καταναλώσουμε. Η λουτεΐνη και η ζεαξανθίνη είναι τα κίτρινα καροτενοειδή που βρίσκονται στο καλαμπόκι και τις πιπεριές. Και τα τρία βοηθούν στην υποστήριξη της όρασης.
Ο ρόλος της Ιαπωνίας στα λειτουργικά τρόφιμα
Ιστορικά, οι Ιάπωνες ήταν ένας από τους πιο υγιείς πληθυσμούς στη Γη. Ωστόσο, καθώς πλησίαζε ο 21ος αιώνας, πολλοί Ιάπωνες είχαν υιοθετήσει την αμερικανική διατροφή και ανέπτυξαν προβλήματα υγείας παρόμοια με εκείνα των Η.Π.Α. Ως αποτέλεσμα, η ιαπωνική κυβέρνηση ανησυχούσε για την αύξηση του βάρους πολιτών της και την επιδείνωση της υγείας. Για να διορθώσει αυτό το πρόβλημα, έγινε η πρώτη χώρα που εισήγαγε την έννοια των λειτουργικών τροφίμων τη δεκαετία του 1980.
Σήμερα, η Ιαπωνία χρησιμοποιεί τη φράση «Τρόφιμα για Εξειδικευμένες Χρήσεις Υγείας» για προϊόντα που μπορεί να αποδειχθεί επιστημονικά ότι προάγουν την υγεία. Η Ιαπωνία έχει περισσότερα από 1.000 τρόφιμα και ποτά εγκεκριμένα ως τρόφιμα για εξειδικευμένες χρήσεις υγείας, όπως το υποαλλεργικό ρύζι. Οι αλλεργίες στο ρύζι, αν και ασυνήθιστες, είναι ένα σημαντικό πρόβλημα για τους Ιάπωνες που τις έχουν, επειδή το ρύζι είναι βασική τροφή.
Περίπου οι μισοί από τους ισχυρισμούς υγείας της Ιαπωνίας σχετίζονται με τη βελτίωση της πέψης με τη χρήση βιοδραστικών πρεβιοτικών διαιτητικών ινών.
Τα βιοενεργά συστατικά των μήλων
Οι φυσικές διαιτητικές ίνες ενός μήλου είναι ένα από τα βιοενεργά συστατικά που οδηγούν στην κατάταξή του ως λειτουργική τροφή. Η φυτική πηκτίνη βρίσκεται κυρίως στον πολτό ενός μήλου, η οποία λειτουργεί για να μειώσει την ποσότητα της ζάχαρης και του λίπους που απορροφάται στο σώμα. Αυτό βοηθά στη μείωση του κινδύνου διαβήτη και καρδιακών παθήσεων.
Επιπλέον, τα μήλα περιέχουν υψηλές ποσότητες φυσικών χημικών ουσιών γνωστών ως πολυφαινόλες που έχουν ζωτικό ρόλο στην προαγωγή της υγείας και στη μείωση των χρόνιων ασθενειών. Περισσότερες από 8.000 πολυφαινόλες έχουν εντοπιστεί σε διάφορες φυτικές τροφές. Επειδή βρίσκονται κυρίως στη φλούδα, τα ολόκληρα μήλα είναι καλύτερες πηγές πολυφαινολών από τον χυμό ή τη σάλτσα μήλου.
Οι ανθοκυανίνες είναι μια υποκατηγορία των πολυφαινολών που δίνουν στη φλούδα του μήλου μεγάλο μέρος του κόκκινου χρώματός της. Οι δίαιτες πλούσιες σε ανθοκυανίνες συμβάλλουν στη βελτίωση της υγείας της καρδιάς και μελετώνται για χρήση στη θεραπεία της νόσου του Αλτσχάιμερ.
Μια άλλη από τις κύριες πολυφαινόλες στα μήλα είναι η Phloridzin. Οι ερευνητές έχουν μελετήσει το ρόλο της phloridzin στον έλεγχο της γλυκόζης στο αίμα για περισσότερα από 100 χρόνια. Πρόσφατες μελέτες επιβεβαιώνουν ότι παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα μειώνοντας την ποσότητα γλυκόζης που απορροφάται από το λεπτό έντερο και αυξάνοντας την απέκκριση από τα νεφρά.
Μια ομάδα των ΗΠΑ ανέλυσε τα πρότυπα κατανάλωσης μήλου και τον αριθμό των επισκέψεων σε γιατρό σε περισσότερους από 8.000 ενήλικες. Από αυτούς, περίπου το 9% έτρωγε ένα μήλο καθημερινά. Αφού προσαρμόστηκαν για δημογραφικούς παράγοντες και παράγοντες που σχετίζονται με την υγεία, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι αυτοί που έτρωγαν μήλο καθημερινά χρησιμοποιούσαν οριακά λιγότερα συνταγογραφούμενα φάρμακα από αυτούς που δεν έτρωγαν. Αλλά ο αριθμός των επισκέψεων γιατρού ήταν περίπου ο ίδιος μεταξύ των δύο ομάδων.
Μια ακόμη ομάδα Ευρωπαίων ερευνητών διαπίστωσε ότι η κατανάλωση δύο μήλων την ημέρα βελτίωσε την υγεία της καρδιάς σε 40 ενήλικες. Και οι Βραζιλιάνοι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η κατανάλωση τριών μήλων την ημέρα βελτίωσε την απώλεια βάρους και τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα σε 40 υπέρβαρες γυναίκες.
Σύμφωνα με το NIH, επιδημιολογικές μελέτες έχουν συνδέσει την κατανάλωση μήλων με μειωμένο κίνδυνο ορισμένων μορφών καρκίνου, καρδιαγγειακών παθήσεων, άσθματος και διαβήτη. Στο εργαστήριο, τα μήλα έχουν βρεθεί ότι έχουν πολύ ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, αναστέλλουν τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων, μειώνουν την οξείδωση των λιπιδίων και μειώνουν τη χοληστερόλη. Τα μήλα περιέχουν μια ποικιλία φυτοχημικών ουσιών, όπως η κερκετίνη, η κατεχίνη, η χλωριτζίνη και το χλωρογενικό οξύ, τα οποία είναι όλα ισχυρά αντιοξειδωτικά.
Η απάντηση λοιπόν στο αν όντως “ένα μήλο την ημέρα τον γιατρό τον κάνει πέρα”, είναι πως ένα μόνο μήλο μπορεί να μην μειώνει σημαντικά την επίσκεψη στο γιατρό, όμως πολλά μήλα το κάνουν, οπότε είναι μια καλή αρχή!
