Η Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή θα έχει στη διάθεσή της περισσότερα και μεγαλύτερα εφόδια σε σχέση με την «προβληματική» Frontex, μέλη της οποίας εικονίζονται στο στιγμιότυπο να περιπολούν στα ελληνοτουρκικά σύνορα στον Εβρο
Oι κοινές προκλήσεις «θέλουν» κοινές απαντήσεις για να αντιμετωπιστούν και τα κοινά σύνορα αλληλέγγυες δράσεις για να θωρακιστούν.
Αναγνωρίζοντας το προφανές, οι Ευρωπαίοι έρχονται να ρίξουν τα θεμέλια για τη σύσταση μιας κοινής ευρωπαϊκής συνοριοφυλακής, που πρόκειται να αναλάβει δράση ως μετεξέλιξη της «ελλιπούς» Frontex.
Η Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή (European Border and Coast Guard ή EBCG), όπως είναι το επίσημο όνομά της, θα έχει στη διάθεσή της πιο πολλούς άνδρες, πιο πολλά χρήματα και περισσότερες εξουσίες σε σύγκριση με τον οργανισμό που έρχεται να διαδεχθεί.
1.500 συνοριοφύλακες
Η Frontex είχε επισήμως ως αποστολή τη διαχείριση της επιχειρησιακής συνεργασίας μεταξύ των εθνικών συνοριοφυλάκων στα εξωτερικά σύνορα των κρατών-μελών της ΕΕ. Η νέα ευρωπαϊκή δύναμη EBCG, ωστόσο, είναι η ίδια… μια κανονική (ή περίπου κανονική) συνοριοφυλακή-ακτοφυλακή επιφορτισμένη με την αποστολή της αποτελεσματικότερης και ταχύτερης διαφύλαξης των εξωτερικών συνόρων.
Θα έχει στη διάθεσή της ένα εφεδρικό σώμα 1.500 συνοριοφυλάκων που θα μπορούν να αναλαμβάνουν δράση άμεσα (μέσα σε διάστημα μόλις πέντε ημερών από το σχετικό αίτημα). Τα κράτη-μέλη είναι μάλιστα υποχρεωμένα να συμμετέχουν με ανθρώπινο δυναμικό στον νέο οργανισμό, που θα διατηρεί αξιωματούχους ως μόνιμους συνδέσμους στα κράτη-μέλη με εξωτερικά χερσαία ή θαλάσσια σύνορα.
Συγκριτικά η συμμετοχή στη Frontex ήταν εθελοντική και στις περισσότερες περιπτώσεις… κατώτερη των αναγκών. Είναι ενδεικτικό ότι από τους συνολικά 1.412 συνοριοφύλακες που είχε ζητήσει η Frontex ως «βοήθεια» από τα κράτη-μέλη τελικώς της προσφέρθηκαν μόλις 461.
Η νέα «δύναμη κρούσης» θα μπορεί να αναλαμβάνει δράση ως «δίχτυ ασφαλείας», ενισχυτικό προς τις εθνικές συνοριοφυλακές, όταν προκύπτει κάποια έκτακτη ανάγκη ή κάποια αδυναμία διαχείρισης της κατάστασης. Αυτό θα γίνεται είτε με απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είτε έπειτα από σχετικό αίτημα ενός κράτους-μέλους.
Για να αναπτυχθεί, ωστόσο, η εν λόγω δύναμη στα σύνορα μιας ευρωπαϊκής χώρας, θα πρέπει πρώτα η εμπλεκόμενη κυβέρνηση να δώσει τη συγκατάθεσή της. Η αρχική πρόταση ήθελε την Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή να μπορεί ακόμη και να επιβάλλει την παρουσία της σε ένα κράτος-μέλος σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, παρακάμπτοντας τις όποιες ενστάσεις του. Η εν λόγω πρόταση, ωστόσο, συνάντησε την έντονη αντίδραση πολλών χωρών (της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης) και τελικώς αποσύρθηκε.
Είναι σαφές βέβαια ότι εάν προκύψουν και στο μέλλον έκτακτες ανάγκες, θα υπάρξουν ανάλογες πιέσεις από τις Βρυξέλλες προκειμένου τα κράτη-μέλη να αποδεχθούν την ευρωπαϊκή δράση στο έδαφός τους. Στην περίπτωση, δε, που κάποιος συνεχίσει να αντιδρά, οι υπόλοιπες χώρες διατηρούν ως μοχλό πίεσης το δικαίωμα «να επαναφέρουν προσωρινά τους ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα» της ΕΕ.
Η Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή αναμένεται να αποκτήσει υπόσταση μέσα σε λίγους μήνες. Η Ολομέλεια της Ευρωβουλής υιοθέτησε χθες τη σχετική πρόταση της Κομισιόν και τώρα απομένει το Συμβούλιο να κάνει το ίδιο. Μέχρι το φθινόπωρο η σχετική νομοθεσία αναμένεται να έχει τεθεί σε ισχύ. Για να καταστεί ωστόσο πλήρως λειτουργική η νέα ευρωπαϊκή δύναμη, ίσως χρειαστεί να περάσουν έως και δύο χρόνια.
Ικανοποίηση Αθήνας
Η ελληνική πλευρά από την πλευρά της «καλωσορίζει» την έλευση της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής, υπογραμμίζοντας μάλιστα την ανάγκη οι σχετικές διαδικασίες να προχωρήσουν όσο το δυνατόν πιο σύντομα. Η Αθήνα ήταν άλλωστε από τα πρώτα κράτη-μέλη που πίεσαν προς μια τέτοια κατεύθυνση, υπογραμμίζοντας ότι τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ θα πρέπει να αναγνωριστούν ως κοινά ευρωπαϊκά και να τύχουν ανάλογης φύλαξης.
Πηγές του υπουργείου Εξωτερικών υπογραμμίζουν, ωστόσο, δύο στοιχεία κρίσιμα για την Ελλάδα: την ιδιαιτερότητα των θαλάσσιων συνόρων που δεν πρέπει να εξομοιώνονται με τα χερσαία και την ανάγκη το εκάστοτε κράτος-μέλος να έχει τον «πρώτο λόγο» ως προς τον συντονισμό και τη διεξαγωγή των όποιων ευρωπαϊκών επιχειρήσεων λάβουν χώρα στα σύνορά του.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΚΑΦΙΔΑΣ
ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
Μονόδρομος η ενεργός συμμετοχή της Ελλάδας
 |
ΘΑΝΟΣ Π. ΝΤΟΚΟΣ
Γενικός διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ
Το Brexit προκαλεί ισχυρούς κλυδωνισμούς στο ευρωπαϊκό καράβι, οι κυβερνήτες του οποίου αναζητούν τρόπους διαχείρισης του προβλήματος. Κινήσεις στην κατεύθυνση της βαθύτερης ενοποίησης θα ήταν αντιπαραγωγικές στην παρούσα συγκυρία, καθώς οι Ευρωπαίοι πολίτες δείχνουν ξεκάθαρα ότι, τουλάχιστον αυτή την περίοδο, δεν επιθυμούν περισσότερη Ευρώπη. Αυτό που νομίζουμε ότι χρειάζεται είναι «καλύτερη και αποτελεσματικότερη Ευρώπη», με ουσιαστικές κινήσεις σε τομείς όπως η διαχείριση της μετανάστευσης, η ασφάλεια και η οικονομία, με έμφαση στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Πιο συγκεκριμένα, στο ζήτημα της ασφάλειας, διαφαίνεται μια αρκετά ευρεία συναίνεση ότι η ΕΕ θα πρέπει να αποκτήσει, μεταξύ άλλων, την ικανότητα αποτελεσματικότερης φύλαξης των εξωτερικών της συνόρων. Η δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής/Ακτοφυλακής με ουσιαστικές δυνατότητες και εκτεταμένες αρμοδιότητες, καθώς και η καλύτερη συνεργασία μεταξύ υπηρεσιών ασφαλείας και πληροφοριών εντός ΕΕ, μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην αντιμετώπιση προβλημάτων ασφάλειας.
Η απόφαση για τη δημιουργία μιας τέτοιας υπηρεσίας, που θα απορροφήσει τη Frontex, κινείται στη σωστή κατεύθυνση, όσον αφορά τόσο στα ευρωπαϊκά όσο και στα ελληνικά συμφέροντα. Βεβαίως, υπάρχουν μια σειρά ερωτήματα και προβληματισμοί όσον αφορά στις αρμοδιότητες, καθώς και στο εύρος της στελέχωσης και υλικοτεχνικής υποστήριξης. Για τη χώρα μας αποτελεί ουσιαστικά μονόδρομο η ενεργός συμμετοχή στον σχεδιασμό της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής/Ακτοφυλακής (όπως βεβαίως και σε κάθε άλλη ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για θέματα προσφύγων, μεταναστών, αλλά και ασφάλειας γενικότερα), με παράλληλη διεκδίκηση ενός αναβαθμισμένου ρόλου για το Περιφερειακό Γραφείο της Frontex στον Πειραιά.
Μοναδική ευκαιρία για το ευρωπαϊκό αφήγημα
 |
ΣΩΤΗΡΗΣ ΝΤΑΛΗΣ
Πανεπιστημιακός καθηγητής*
Hπρόσφατη απόφαση της ΕΕ για τη δημιουργία Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής έρχεται έστω και με καθυστέρηση να καλύψει ένα μεγάλο έλλειμμα στην κατεύθυνση της πολιτικής ενοποίησης. Θυμίζει σε όλες τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών της ΕΕ ότι η διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος αποτελεί ένα κορυφαίο πρόβλημα στην ατζέντα της ευρωπαϊκής ενοποιητικής διαδικασίας. Τέτοιες πρωτοβουλίες χρειάζεται σήμερα το ευρωπαϊκό σχέδιο για να ξαναγίνει αποτελεσματικό.
Είναι μια μοναδική ευκαιρία για την ΕΕ να ξαναδεί το ευρωπαϊκό αφήγημα. Να ξαναδούμε, με αφορμή και το Brexit, τι σηματοδοτεί σήμερα η ευρωπαϊκή ενοποίηση. Η ευρωπαϊκή ενοποιητική διαδικασία σημαίνει και ένα πρότυπο ανάπτυξης μοναδικό στον κόσμο, που συνδυάζει πολιτικές αλληλεγγύης, όπως αυτή για τη συνοριοφυλακή, με αντικειμενικό σκοπό μια ανάπτυξη που πρέπει όλοι να συμμεριζόμαστε. Οπως έχει δείξει η μέχρι σήμερα πορεία της ενοποίησης, η Ευρώπη επιβεβαιώνει την αξία της μόνο όταν επιδεικνύει την ικανότητά της να απαντά στις προκλήσεις της Ιστορίας.
* Ο Σωτήρης Ντάλης είναι επ. καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, Διεθνούς Πολιτικής και Ευρωπαϊκής Ενοποίησης στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου
