Ο όρος «Αγιούρ Βέντα» ή «αγιουρβέδα» σημαίνει στα σανσκριτικά «βαθιά γνώση/επιστήμη της ζωής» και αναφέρεται σε ένα τα από τα αρχαιότερα συστήματα παραδοσιακής ολιστικής ιατρικής, το οποίο αντλεί τη γνώση του από τις Βέδες, τα τέσσερα βιβλία της σοφίας της βραχμανικής θρησκείας.
Το διατροφικό σύστημα που πηγάζει από το Αγιούρ Βέντα διαφέρει γιατί αντιμετωπίζει τον άνθρωπο ολιστικά. Και όπως και οι άλλες σχολές ολιστικής ιατρικής, εστιάζει στη θεραπεία του ασθενούς και όχι της συγκεκριμένης νόσου. Ο θεραπευτής, αφού πρώτα βρει τον αγιουρβεδικό τύπο του θεραπευόμενου θα καταρτίσει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα, το οποίο, πέρα από τη διατροφή, μπορεί να συμπεριλαμβάνει φυτοθεραπεία, αγιουρβεδικό μασάζ, ασκήσεις αναπνοής, διαλογισμού, γιόγκα ή ακόμα και πολεμικής τέχνης καλαριπαγιάτ (kalarippayatt), εφόσον κρίνει ότι κάποιο από αυτά του χρειάζεται για να εξασφαλίσει ισορροπία και αρμονία στη ζωή του.
Οι 6 γεύσεις
Στην αγιουρβεδική διατροφή δεν λαμβάνεται υπόψη η αξιολόγηση των τροφών με γνώμονα τις βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία τους. Τα πάντα καθορίζονται από την ισορροπία των έξι γεύσεων (ράσα): του γλυκού, του όξινου, του αλμυρού, του πικάντικου, του πικρού και του στυφού. Κάθε τροφή ορίζεται ως ενέργεια (θερμή ή ψυχρή) από τη γεύση της, καθώς και από τον τρόπο που επιδρά στο σώμα μας, αλλά και στον ψυχισμό μας, μετά την πέψη.
Για την κατάρτιση ενός εξατομικευμένου διαιτολογίου δίνεται έμφαση σε τροφές που θεωρούνται πιο κατάλληλες για κάθε άνθρωπο, αλλά και σύμφωνα με τη συγκεκριμένη ιδιοσυγκρασία (ντόσα) του κάθε ατόμου. Οι βασικοί τύποι ιδιοσυγκρασίας (ντόσα) είναι τρεις: βάτα, πίττα και κάφα. Προκύπτουν δε από τα 5 στοιχεία από τα οποία αποτελείται το σώμα μας: αιθέρα, αέρα, φωτιά, νερό και γη. Ο κάθε άνθρωπος διαθέτει στοιχεία και από τα 3 ντόσα, αλλά ένα από αυτά κυριαρχεί. Οι συνδυασμοί των 3 ντόσα διαμορφώνουν 10 αγιουρβεδικούς τύπους που προκύπτουν από την αναλογία του κάθε ντόσα σε κάθε άνθρωπο και μεταβάλλονται ανάλογα με το στάδιο της ζωής στο οποίο βρισκόμαστε.
12 κανόνες της αγιουρβέδα
1. Πριν επιλέξουμε την τροφή μας, χρειάζεται να αλλάξουμε τις διατροφικές μας συνήθειες.
2. Να τρώμε σε όσο το δυνατόν πιο ήσυχο περιβάλλον, αφιερώνοντας τουλάχιστον 15 λεπτά από τον χρόνο μας για το κάθε γεύμα.
3. Να μην τρώμε ποτέ όταν είμαστε συναισθηματικά φορτισμένοι γιατί η ένταση «δένει το στομάχι κόμπο».
4. Να διαφοροποιούμε συχνά το διαιτολόγιό μας, εναλλάσσοντας τις τροφές που καταναλώνουμε καθημερινά. Τρώγοντας συνεχώς τις ίδιες τροφές διαταράσσεται η ισορροπία και οι τροφές γίνονται βλαβερές.
5. Κάθε γεύμα πρέπει να περιλαμβάνει και τις έξι γεύσεις.
6. Να τρώμε αργά και να μασάμε αρκετά την τροφή μας για να διευκολύνουμε την πέψη μας.
7. Να μην τρώμε ποτέ όρθιοι και ποτέ αν δεν πεινάμε.
8. Να υιοθετήσουμε ως κύριο γεύμα μας το μεσημεριανό -και όχι το πρωινό, όπως ισχυρίζονται οι διαιτολόγοι της Δύσης- γιατί το μεσημέρι η πεπτική μας ικανότητα είναι πιο ισχυρή.
9. Να πίνουμε πάντα το νερό και τα άλλα ποτά σε θερμοκρασία περιβάλλοντος, διαφορετικά αργεί η εκκίνηση της πέψης.
10. Να αποφεύγουμε να καταναλώνουμε τα φαγητά που φυλάξαμε πάνω από 24 ώρες στο ψυγείο και 36 ώρες αφότου τα μαγειρέψαμε. Και αποφεύγουμε να τα συνδυάζουμε, στο ίδιο γεύμα, με φρέσκα φαγητά. Ο συνδυασμός τους τα καθιστά δύσπεπτα.
11. Ανάμεσα σε κάθε γεύμα μας θα πρέπει να μεσολαβούν 3-6 ώρες, ανάλογα με το τι φάγαμε, για μην επιβαρύνεται το πεπτικό μας σύστημα. Αυτό, βέβαια, αποκλείει το τσιμπολόγημα.
12. Να καταναλώνουμε τα φρούτα μόνα τους ή, το λιγότερο, 30 λεπτά πριν από το κάθε γεύμα για να είναι πιο εύπεπτα. Ετσι αποτρέπουμε τη ζύμωση που προκαλείται στο στομάχι κατά τη διάρκεια της πέψης, όταν τα φρούτα έρθουν σε επαφή με άλλες τροφές. Τα όξινα φρούτα (εσπεριδοειδή) πρέπει να τρώγονται χωριστά από τα γλυκά ή τα αμυλούχα (μπανάνα).
Τι πρέπει να προσέχουν όσοι ακολουθούν αγιουρβεδική διατροφή; Η διατροφολόγος Ελένη Κουή* απαντά…
Αναφορικά με τις συμβουλές διατροφής της αγιουρβέδα, η πλειοψήφια τους βασίζεται στο πλαίσιο μιας σωστά δομημένης και ισορροπημένης διατροφής. Ωστόσο, πιο συγκεκριμένα, η πρόταση για αποφυγή κατανάλωσης των εσπεριδοειδών μαζί με άλλα φρούτα, ή των φρούτων μαζί με κάποιο άλλο γεύμα δεν χαίρει επιστημονικής τεκμηρίωσης. Αντιθέτως, η κατανάλωση φρούτων μετά από ένα κυρίως γεύμα βοηθάει στην καλύτερη πέψη και στον αποτελεσματικό κορεσμό εξαιτίας των διαιτητικών ινών.
Επιπλέον, καλό θα ήταν να αποφεύγουμε τα μεγαλύτερα των 3-4 ωρών κενά μεταξύ των γευμάτων, ώστε να κρατάμε τον μεταβολισμό μας ενεργό. Σε ένα ευρύτερο επιστημονικό πλαίσιο, θα πρέπει να τονιστεί πως η απώλεια βάρους και λίπους έρχεται μόνο μέσα από το αρνητικό ισόζυγιο κατανάλωσης και πρόσληψης ενέργειας.
Bonus, 3 συνταγές που ακολουθούν τη λογική της αγιουρβεδικής διατροφής:
Φακόρυζο με καρδάμωμο και άγρια ραδίκια
Ένα νόστιμο πιάτο φουλ στην πρωτεΐνη, ιδανικό και για χορτοφάγους και vegans
Υλικά
- 250γρ. φακές ψιλές, καλά πλυμένες, στραγγισμένες
- 40ml έξτρα παρθένο ελαιόλαδο
- 1 κουτ. γλυκού σπόρους καρδάμωμο, ψιλοκοπανισμένους
- 2 πράσα (μόνο το λευκό μέρος), ψιλοκομμένα
- 1 πιπερίτσα τσίλι, ψιλοκομμένη
- 250γρ. ρύζι μακρύκοκκο
- 500γρ. άγρια ραδίκια καθαρισμένα (650-700 γρ. ακαθάριστα)
- αλάτι, πιπέρι φρεσκοτριμμένο
Διαδικασία
Σε μια μέτρια κατσαρόλα σε δυνατή φωτιά ρίχνετε τις φακές και προσθέτετε άφθονο κρύο νερό να καλυφθούν. Μόλις πάρουν μια-δυο βράσεις τις σουρώνετε. Τις ρίχνετε ξανά στην κατσαρόλα και προσθέτετε 1 λίτρο φρέσκο νερό. Τις βράζετε για 25 λεπτά, αλατοπιπερώνετε και αποσύρετε το σκεύος από τη φωτιά.
Σε μια άλλη κατσαρόλα ζεσταίνετε το ελαιόλαδο σε μέτρια φωτιά. Ρίχνετε το κάρδαμο και καβουρδίζετε για 1 λεπτό ανακατεύοντας με μια σπάτουλα. Προσθέτετε τα πράσα και την πιπερίτσα τσίλι και σοτάρετε για 2-3 λεπτά μέχρι να μαλακώσουν.
Ρίχνετε το ρύζι και συνεχίζετε το σοτάρισμα για 2-3 λεπτά μέχρι να γυαλίσει. Ανακατεύετε μέσα τις μισοβρασμένες φακές μαζί με το νερό τους και, μόλις πάρουν βράση, μαγειρεύετε για 10 λεπτά.
Προσθέτετε τα ραδίκια, αλατοπιπερώνετε και συνεχίζετε το βράσιμο για 10-12 λεπτά. Αν χρειαστεί, προσθέτετε λίγο καυτό νερό ακόμα.
Τραβάτε το σκεύος από τη φωτιά και σερβίρετε σε πιάτα πασπαλίζοντας με λίγο φρεσκοτριμμένο πιπέρι.
Φωτογραφία: Studiom.gr – Styling: Κ. Λυκουρέση – Food styling: Μάκης Γεωργιάδης
Σαλάτα με κινόα, κρεμμύδι και σπόρους
Μία πολύ υγιεινή και γευστική σαλάτα με κινόα και ποικιλία σπόρων, που μπορείτε να απολαύσετε χωρίς τύψεις και σε περιόδους δίαιτας.
Υλικά
- 40γρ. κολοκυθόσπορους, ψίχα
- 40γρ. ηλιόσπορους, ψίχα
- 40γρ. λιναρόσπορους
- 60γρ. αμύγδαλα φιλέ
- 200γρ. κινόα
- 2 μεγάλα κρεμμύδια, σε λεπτές φέτες
- 40ml έξτρα παρθένο ελαιόλαδο
- 12 φύλλα δυόσμου, ψιλοκομμένα
- 50ml έξτρα παρθένο ελαιόλαδο
- χυμό από 2 λεμόνια
- ξύσμα από 1 λεμόνι
- 1 κουτ. γλυκού μέλι
- αλάτι, πιπέρι φρεσκοτριμμένο
Διαδικασία
Προθερμαίνετε τον φούρνο στο γκριλ σε υψηλή θερμοκρασία. Βάζετε όλους τους σπόρους και τα αμύγδαλα σε ένα ταψάκι και ψήνετε στο φούρνο για 4-5 λεπτά, ανακατεύοντας στο ενδιάμεσο με μια σπάτουλα για να ψηθούν καλά από όλες τις πλευρές. Τους αφήνετε να κρυώσουν.
Γεμίζετε ένα μπολ με νερό και ρίχνετε μέσα την κινόα. Την αφήνετε για 5 λεπτά και την ξεπλένετε με άφθονο νερό τουλάχιστον 3 φορές, για να φύγει η πικρή ουσία που την περιβάλλει.
Βάζετε την πλυμένη κινόα σε μια κατσαρόλα, προσθέτετε 1 λίτρο νερό και βράζετε για 15 λεπτά. Τη σουρώνετε σε ψιλό σουρωτήρι και την αφήνετε για 5 λεπτά να στραγγίξει καλά.
Σε αντικολλητικό τηγάνι ζεσταίνετε το ελαιόλαδο σε μέτρια φωτιά. Σοτάρετε το κρεμμύδι για 15 λεπτά, ανακατεύοντας διαρκώς μέχρι να μαλακώσει αλλά χωρίς να καεί. Αν χρειαστεί, χαμηλώνετε τη φωτιά.
Με πιρούνι ανακατεύετε την κινόα και τη ρίχετε σε μια σαλατιέρα. Προσθέτετε τα κρεμμύδια και τους σπόρους και ανακατεύετε με μια σπάτουλα.
Βάζετε σε ένα μπολ όλα τα υλικά για τη βινεγκρέτ και χτυπάτε με έναν αβγοδάρτη, να ομογενοποιηθούν.
Περιχύνετε τη σαλάτα με τη βινεγκρέτ, πασπαλίζετε με τον δυόσμο, ανακατεύετε καλά με μια σπάτουλα και σερβίρετε.
Φωτογραφία: Studiom.gr – Styling: Κ. Λυκουρέση – Food styling: Μάκης Γεωργιάδης
Κάρι ανοιξιάτικων λαχανικών με μπαχαρικά
Χορτοφαγικό κάρι με ποικιλία ανοιξιάτικων λαχανικών που θα συνοδεύσετε ιδανικά με αρωματικό ρύζι basmati.
Υλικά
- 2 κουτ. σούπας έξτρα παρθένο ελαιόλαδο
- 1 κουτ. σούπας κουρκουμά
- 1 κουτ. γλυκού κάρι
- 1 κουτ. σούπας φρέσκο τζίντζερ, τριμμένο
- 1 κρεμμύδι, σε λεπτές φέτες
- 2 σκελίδες σκόρδο, σε λεπτές φέτες
- 1 πιπεριά πράσινη, σε μέτρια κομμάτια
- 1 πιπεριά κόκκινη, σε μέτρια κομμάτια
- 2 μέτριες πατάτες, σε μέτριους κύβους
- 500γρ. σπαράγγια, σε κομμάτια μήκους 2 εκ.
- 3 καρότα, σε κομμάτια μήκους 2-3 εκ.
- 1 φλιτζάνι αρακά φρέσκο
- 2 φύλλα δάφνης
- 1 φλιτζάνι ζωμό λαχανικών σπιτικό ή ψυγείου
- 1 φλιτζάνι γάλα καρύδας
- βρασμένο ρύζι basmati, για το σερβίρισμα
- αλάτι, πιπέρι φρεσκοτριμμένο
Διαδικασία
Σε μια χαμηλή κατσαρόλα ζεσταίνετε το ελαιόλαδο σε μέτρια φωτιά. Ρίχνετε τον κουρκουμά, το κάρι και το τζίντζερ και σοτάρετε για 1 λεπτό, ανακατεύοντας συνεχώς με μια σπάτουλα μέχρι να βγάλουν τα αρώματά τους.
Προσθέτετε το κρεμμύδι και το σκόρδο και συνεχίζετε το σοτάρισμα για 2-3 λεπτά μέχρι να μαλακώσουν. Ανακατεύετε μέσα και τις πιπεριές και σοτάρετε για άλλα 5-6 λεπτά.
Προσθέτετε στη συνέχεια όλα τα υπόλοιπα λαχανικά, τα φύλλα δάφνης, το ζωμό και το γάλα καρύδας. Αλατοπιπερώνετε, ανακατεύετε και σιγοβράζετε για περίπου 30 λεπτά, μέχρι να μαλακώσουν τα λαχανικά.
Μοιράζετε σε πιάτα το βρασμένο ρύζι basmati, από πάνω βάζετε κάρι με λαχανικά και σερβίρετε.
Φωτογραφία: Studiom.gr – Styling: Κ. Λυκουρέση – Food styling: Μάκης Γεωργιάδης
* Η Ελένη Κουή σπούδασε στο τμήμα Διατροφής και Κλινικής Διαιτολογίας του πανεπιστημίου King’s College London (1997-2001). Εξειδικεύτηκε στην Παιδιατρική Διαιτολογία και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στον τομέα αυτό στo University of Bristol, UK (2005-2006). Εργάστηκε επί 8 έτη ως κλινική διαιτολόγος στις παιδιατρικές μονάδες πανεπιστημιακών νοσοκομείων του Λονδίνου, Hammesrmith Hospital και University College London Hospital (UCLH). Από τον Ιανουάριο του 2009 έχει επιστρέψει στην Ελλάδα και διατηρεί ιδιωτικό διαιτολογικό γραφείο στην Αθήνα.
