Ο δρ Μίλτον Χ. Ἔρικσον, ένας πρωτοπόρος στη στρατηγική ψυχοθεραπεία, συνήθιζε να εκπαιδεύει τους ασθενείς του με δυναμικό αλλά έμμεσο τρόπο, δημιουργώντας ένα είδος καθρέφτη. Ξεπερνούσε την αντίσταση των ασθενών του απέναντι στην αλλαγή κατασκευάζοντας έναν καθρέφτη. Για παράδειγμα, όταν ο δρ Έρικσεν κουράριζε ζευγάρια που παραπονούνταν για σεξουαλικά προβλήματα, διαπίστωνε ότι η παραδοσιακή μέθοδος της ψυχοθεραπείας που απαιτούσε απευθείας αντιμετώπιση του προβλήματος απλά όξυνε την αντίσταση των συζύγων, καθώς και τις διαφορές τους. Αντίθετα, συζητούσε παρατεταμένα και με τους δύο για άλλα θέματα, συνήθως κοινότοπα, προσπαθώντας να βρει μια αναλογία για τη σεξουαλική τους διαμάχη.
Στην πρώτη συνεδρία ενός ζευγαριού, το ζευγάρι συζητούσε για τις διατροφικές του συνήθειες, συγκεκριμένα του βραδινού γεύματος. Η σύζυγος προτιμούσε την αργή και χαλαρή προσέγγιση – ένα ποτό πριν το γεύμα, μερικά ορεκτικά και μετά ένα λιτό γεύμα και όλα αυτά με έναν αργό και πολιτισμένο ρυθμό. Αυτό όμως άγχωνε το σύζυγό της αυτός ήθελε να τρώει ένα πλουσιοπάροχο βραδινό, όσο μεγαλύτερο τόσο καλύτερα, γρήγορα, χωρίς να προηγούνται προκαταρκτικά. Καθώς συνεχιζόταν η συζήτηση, το ζευγάρι άρχισε να αντιλαμβάνεται την αναλογία που υπήρχε μεταξύ των διατροφικών και των σεξουαλικών του συνηθειών. Μόλις όμως έκαναν το συσχετισμό, ο δρ Έρικσον άλλαζε τη συζήτηση αποφεύγοντας να συζητήσει για το πραγματικό πρόβλημα.
Το ζευγάρι νόμιζε ότι ο γιατρός απλά προσπαθούσε να τους γνωρίσει καλύτερα για να να μπορέσει να ασχοληθεί με το πρόβλημά τους πιο άμεσα την επόμενη φορά που θα τους έβλεπε. Αλλά στο τέλος της συνεδρίας ο γιατρός τους συμβούλεψε να κανονίσουν ένα δείπνο, λίγα βράδια αργότερα, στο οποίο θα συνδύαζαν τις επιθυμίες και των δύο τους, η σύζυγος θα έτρωγε το δείπνο της αργά και χαλαρά, με αρκετό χρόνο στη διάθεσή της για να δημιουργηθεί επαφή μεταξύ τους, και ο σύζυγος θα έτρωγε τα πλουσιοπάροχα πιάτα που τόσο ήθελε. Χωρίς να το συνειδητοποιήσουν λειτουργούσαν κάτω από την ήπια καθοδήγηση του γιατρού και έρχονταν αντιμέτωποι με έναν καθρέφτη του προβλήματός τους. Στον καθρέφτη έλυναν τα προβλήματά τους οι ίδιοι, τελειώνοντας το βράδυ τους, όπως ακριβώς έλπιζε ο γιατρός – αντανακλώντας τη βελτιωμένη δυναμική του γεύματος στο κρεβάτι.
Ο δρ Έρικσον όταν αντιμετώπιζε ασθενείς με σοβαρότερα προβλήματα, όπως τους σχιζοφρενείς που ζουν στο δικό τους φανταστικό κόσμο, πάντα προσπαθούσε να μπει στον καθρέφτη και να δουλέψει από μέσα. Κάποτε κουράριζε έναν τρόφιμο κάποιου νοσοκομείου, ο οποίος πίστευε ότι ήταν ο Ιησούς Χριστός – τύλιγε σεντόνια γύρω από το σώμα του, μιλούσε με ασαφείς παραβολές και βομβάρδιζε το προσωπικό και τους ασθενείς με ατελείωτα Χριστιανικά κηρύγματα. Καμία θεραπεία και κανένα φάρμακο δεν έφερε κανένα αποτέλεσμα, μέχρι που μια μέρα ο δρ Έρικσον είπε στο νεαρό άντρα: «Καταλαβαίνω ότι έχεις κάποια εμπειρία σαν μαραγκός». Εφόσον ήταν ο Χριστός, έπρεπε να παραδεχτεί ότι είχε τέτοιου είδους εμπειρία και ως συνέπεια ο Έρικσον τον έβαλε αμέσως να φτιάξει ράφια για βιβλία και άλλα χρήσιμα πράγματα και ταυτόχρονα να φοράει και τα ρούχα του Χριστού. Τις εβδομάδες που ακολούθησαν, καθώς ο ασθενής ήταν απασχολημένος με αυτές τις κατασκευές, το μυαλό του αποδεσμεύτηκε από τις φαντασιώσεις του και εστίασε περισσότερο στη δουλειά του. Καθώς η ξυλουργική άρχισε να αποκτάει την προτεραιότητα, άρχισε να συντελείται μια ψυχική αλλαγή: οι θρησκευτικές φαντασιώσεις παρέμειναν αλλά ξεθώριασαν κάπως και πέρασαν στο περιθώριο, επιτρέποντας στον ασθενή να λειτουργήσει στην κοινωνία.
Ερμηνεία
Μια μεταφορά είναι ένα είδος καθρέφτη για το απτό και το πραγματικό, το οποίο το εκφράζει πιο ξεκάθαρα και πιο βαθιά απ’ ό,τι μια κυριολεκτική περιγραφή. Όταν έχεις να κάνεις με τη δυσάγωγη θέληση των άλλων ανθρώπων, η άμεση επικοινωνία απλά εντείνει την αντίσταση.
ΔΥΝΑΜΗ
ΟΙ 48 ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ
ROBERT GREENE
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΣΟΠΤΡΟΝ
