Δεν θα το πιστέψετε τι βοηθά την επιβράδυνση της γήρανσης του εγκεφάλου

Πώς ο εθελοντισμός φαίνεται να επιβραδύνει τη γήρανση του εγκεφάλου, σύμφωνα με νέα μελέτη.

Οι ισχυροί κοινωνικοί δεσμοί έχουν συνδεθεί ερευνητικά εδώ και χρόνια με καλύτερη υγεία, και μια νέα μελέτη δείχνει ότι το όφελος αυτό επεκτείνεται και στον εγκέφαλο.

Ειδικότερα, ερευνητές από τα πανεπιστήμια του Τέξας και της Βοστόνης στις ΗΠΑ διαπίστωσαν ότι η τακτική βοήθεια προς ανθρώπους εκτός του νοικοκυριού μπορεί να επιβραδύνει αισθητά τη γνωστική έκπτωση σε άτομα μέσης και μεγαλύτερης ηλικίας.

Οι ερευνητές παρακολούθησαν περισσότερους από 30.000 ενήλικες στις ΗΠΑ για διάστημα 20 ετών. Σύμφωνα με τα ευρήματα, που δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό Social Science & Medicine, όσοι βοηθούσαν σταθερά άλλους εκτός σπιτιού εμφάνισαν πιο αργό ρυθμό γνωστικής έκπτωσης που σχετίζεται με την ηλικία.

Όπως αποκάλυψαν οι επιστήμονες, η μείωση της έκπτωσης έφτανε περίπου το 15% έως 20% σε όσους είτε συμμετείχαν σε οργανωμένο εθελοντισμό είτε προσέφεραν βοήθεια με πιο ανεπίσημους τρόπους, όπως υποστήριξη σε γείτονες, συγγενείς ή φίλους. Το πιο ισχυρό και σταθερό όφελος καταγράφηκε όταν η βοήθεια αντιστοιχούσε σε περίπου 2 έως 4 ώρες την εβδομάδα.

«Οι καθημερινές πράξεις υποστήριξης, είτε είναι οργανωμένες είτε προσωπικές, μπορούν να έχουν μακροχρόνιο αντίκτυπο στη γνωστική λειτουργία», εξήγησε ο Sae Hwang Han, επίκουρος καθηγητής ανθρώπινης ανάπτυξης και οικογενειακών επιστημών στο UT και επικεφαλής της μελέτης.

Όπως επισήμανε, «αυτό που ξεχώρισε ήταν ότι τα γνωστικά οφέλη της βοήθειας προς άλλους δεν περιορίζονταν σε μια πρόσκαιρη ενίσχυση, αλλά συσσωρεύονταν με την πάροδο του χρόνου όταν υπήρχε σταθερή ενασχόληση. Τα οφέλη αυτά παρατηρήθηκαν τόσο στον οργανωμένο εθελοντισμό όσο και στην ανεπίσημη βοήθεια, ενώ ακόμη και μια μέτρια συμμετοχή, μόλις δύο έως τέσσερις ώρες την εβδομάδα, συνδεόταν σταθερά με ουσιαστικά αποτελέσματα».

Η μελέτη συγκαταλέγεται στις πρώτες που εξετάζουν παράλληλα τον οργανωμένο εθελοντισμό και την ανεπίσημη βοήθεια. Στην τελευταία μπορεί να περιλαμβάνονται δραστηριότητες όπως η μεταφορά κάποιου σε ιατρικό ραντεβού, η φύλαξη παιδιών, οι εργασίες στον κήπο ή η βοήθεια στη συμπλήρωση φορολογικών δηλώσεων για έναν γείτονα, συγγενή ή φίλο.

«Συχνά θεωρείται ότι η ανεπίσημη βοήθεια έχει μικρότερο όφελος για την υγεία, επειδή δεν συνοδεύεται από κοινωνική αναγνώριση», ανέφερε ο Han. Ωστόσο, όπως τόνισε, «ήταν μια ευχάριστη έκπληξη να διαπιστώσουμε ότι προσφέρει γνωστικά οφέλη αντίστοιχα με εκείνα του οργανωμένου εθελοντισμού».

Μακροχρόνια δεδομένα ενισχύουν τα συμπεράσματα

Για να εξετάσουν αυτές τις συμπεριφορές σε βάθος χρόνου, οι ερευνητές ανέλυσαν διαχρονικά δεδομένα από τη μεγάλη εθνική μελέτη Health and Retirement Study. Το σύνολο δεδομένων περιλαμβάνει αντιπροσωπευτικό δείγμα κατοίκων των ΗΠΑ ηλικίας άνω των 51 ετών, με στοιχεία που ξεκινούν από το 1998.

Στην ανάλυση λήφθηκαν υπόψη και άλλοι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τόσο τη διάθεση για προσφορά όσο και τη γνωστική υγεία, όπως η οικονομική κατάσταση, η σωματική και ψυχική υγεία και το επίπεδο εκπαίδευσης. Ακόμη και μετά τη συνεκτίμηση αυτών των παραμέτρων, η γνωστική έκπτωση φαινόταν να επιβραδύνεται όταν οι άνθρωποι άρχιζαν να βοηθούν άλλους και συνέχιζαν να το κάνουν. Παράλληλα, τα δεδομένα υποδηλώνουν ότι το όφελος μπορεί να ενισχύεται όταν η προσφορά γίνεται σταθερή συνήθεια από χρόνο σε χρόνο.

«Αντίθετα, τα στοιχεία μας δείχνουν ότι η πλήρης απομάκρυνση από κάθε μορφή βοήθειας συνδέεται με χειρότερη γνωστική λειτουργία», εξήγησε ο Han. «Αυτό αναδεικνύει τη σημασία του να παραμένουν οι μεγαλύτεροι ενήλικες ενεργοί σε κάποια μορφή προσφοράς για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο διάστημα, με την κατάλληλη υποστήριξη και τις απαραίτητες προσαρμογές».

Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα αποτελέσματα ενισχύουν την άποψη ότι ο εθελοντισμός, η προσφορά βοήθειας και η σύνδεση σε επίπεδο γειτονιάς θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ζητήματα δημόσιας υγείας. Αυτό αποκτά ιδιαίτερη σημασία σε μεγαλύτερες ηλικίες, όταν παθήσεις που σχετίζονται με τη γνωστική έκπτωση και τη νοητική διαταραχή, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ, εμφανίζονται συχνότερα.

Η μελέτη παραπέμπει και σε σχετική έρευνα του ίδιου επικεφαλής ερευνητή. Σε άλλη πρόσφατη μελέτη υπό την ηγεσία του Han, διαπιστώθηκε ότι ο εθελοντισμός συνέβαλε στην αντιστάθμιση των επιβλαβών επιδράσεων του χρόνιου στρες στη συστηματική φλεγμονή, έναν γνωστό βιολογικό μηχανισμό που συνδέεται με τη γνωστική έκπτωση και την άνοια. Το όφελος ήταν πιο έντονο σε άτομα με υψηλότερα επίπεδα φλεγμονής.

Συνολικά, τα ευρήματα δείχνουν ότι η βοήθεια προς άλλους μπορεί να στηρίζει την υγεία του εγκεφάλου με περισσότερους από έναν τρόπους. Μπορεί να μειώνει τη σωματική επιβάρυνση που προκαλεί το στρες και να ενισχύει κοινωνικούς δεσμούς που προσφέρουν ψυχολογική, συναισθηματική και γνωστική στήριξη. Καθώς οι κοινωνίες γερνούν και οι ανησυχίες γύρω από τη μοναξιά και την κοινωνική απομόνωση αυξάνονται, τα αποτελέσματα αυτά στηρίζουν τις προσπάθειες να παραμένουν οι άνθρωποι ενεργοί και χρήσιμοι, ακόμη και μετά την έναρξη γνωστικής έκπτωσης.

«Πολλοί μεγαλύτεροι ενήλικες με όχι ιδανική κατάσταση υγείας συνεχίζουν να προσφέρουν ουσιαστικά σε όσους βρίσκονται γύρω τους», ανέφερε ο Han, «και συχνά είναι εκείνοι που μπορούν να ωφεληθούν περισσότερο όταν τους δίνονται ευκαιρίες να βοηθήσουν».

Πηγή