Η τραγωδία των Τεμπών είναι η μεγαλύτερη στη σιδηροδρομική ιστορία της χώρας. Αδιανόητο αν αναλογιστεί κανείς τις δυνατότητες που δίνει σήμερα η σύγχρονη τεχνολογία και τις συζητήσεις περί «έξυπνων» μεταφορών που μοιάζουν τώρα τραγική ειρωνεία. Δυστυχώς όμως απόλυτα αληθινή και μάλιστα με βαρύτατο φόρο σε ανθρώπινες ζωές.
Η διαχρονική απαξίωση του σιδηροδρομικού δικτύου εδώ και δύο δεκαετίες, με ευθύνη κυβερνήσεων, φορέων, διοικήσεων, που κορυφώθηκε μέσα στην οικονομική κρίση με το κλείσιμο της στρόφιγγας χρηματοδότησης, έχει συνθέσει μια εικόνα διαρκούς κατάρρευσης.
Οι βλάβες
Οι βλάβες, οι διακοπές ηλεκτροδότησης του δικτύου, τα τεχνικά προβλήματα στους συρμούς και οι μηχανές ρυμούλκησης που ξεμένουν από δυνάμεις αποτελούν καθημερινό φαινόμενο στις ελληνικές ράγες, που λειτουργούν με όρους περασμένων δεκαετιών. Τα σκληρά παθήματα του δυστυχήματος στο Άδενδρο το 2017 δεν έγιναν μαθήματα και αυτή τη φορά η τραγωδία είναι πρωτοφανής.
Χωρίς συντήρηση
Η απουσία βαριάς συντήρησης του σιδηροδρομικού δικτύου όλα τα προηγούμενα χρόνια, καθώς γίνονταν μόνο εμβαλωματικές εργολαβίες, το πινγκ – πονγκ αρμοδιοτήτων μεταξύ ΟΣΕ-ΕΡΓΟΣΕ-εργολάβων, τα αιώνια έργα στον βασικό άξονα και οι μεγάλες απώλειες προσωπικού μέσα στην κρίση, ροκάνισαν τις αντοχές της υποδομής. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ το 2009 το δρομολόγιο Αθήνας – Θεσσαλονίκης με τρένα εξπρές γινόταν σε 4 ώρες και 20 λεπτά, το 2012 χρειάζονταν πια 5 ώρες και 30 λεπτά.
Το χρηματοδοτικό κενό του Οργανισμού Σιδηροδρόμων Ελλάδος (ΟΣΕ) τα τελευταία χρόνια για την προληπτική συντήρηση του ενεργού δικτύου της χώρας φτάνει στα 60 εκατ. ευρώ ετησίως, ενώ τουλάχιστον 30 έργα συντήρησης, ανάταξης και προστασίας του δικτύου είναι άμεσα αναγκαία.
Με τηλεγραφήματα…
Οι εργαζόμενοι, κυρίως οι μηχανοδηγοί που ζουν καθημερινά τον μαραθώνιο στο τιμόνι των αμαξοστοιχιών, κρούουν εδώ και χρόνια τον κώδωνα του κινδύνου. Εξάλλου, είναι εκείνοι που εμπειρικά και με ξεπερασμένα μέσα όπως ο ασύρματος ή ακόμη και τα τηλεγραφήματα, διασχίζουν καθημερινά το υφιστάμενο ενεργό δίκτυο.
Τα συστήματα ασφαλείας
Παρά τα εκατοντάδες εκατομμύρια που έχουν ξοδευτεί, ακόμα και σήμερα τα έργα εκσυγχρονισμού του βασικού άξονα δεν έχουν ολοκληρωθεί, με μεγαλύτερο φυσικά αγκάθι τα συστήματα σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης, που αφορούν στην ασφάλεια του δικτύου. Τα συστήματα ασφαλείας που αγοράστηκαν το 2000 για λόγους εργολαβικών αντεγκλήσεων δεν λειτούργησαν ποτέ, ενώ μεγάλος μέρος της σιδηροδρομικής υποδομής έχει λεηλατηθεί.
Η «αμαρτωλή» σύμβαση
Παρόλα τα παραπάνω, το αίτημα για νέα γρήγορα τρένα στις ελληνικές ράγες συντηρείται τα τελευταία χρόνια στην επικαιρότητα. Όμως στοιχειωμένες εδώ και χρόνια συμβάσεις κρατούν χαμηλά τις δυνατότητες του δικτύου, τόσο για υψηλότερες ταχύτητες όσο και για περισσότερα δρομολόγια. Η μεγαλύτερη εκκρεμότητα δεν είναι άλλη από την «αμαρτωλή», όπως πολλοί την ονόμασαν, σύμβαση 717, που μετρά κοντά 10 χρόνια. Έμεινε παγωμένη τουλάχιστον για τρία έτη σκοντάφτοντας σε ποικίλα εμπόδια, από τον κακό σχεδιασμό και τις ενστάσεις της Επιτροπής Δημοσιονομικού Ελέγχου για τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα ως και επιχειρηματικές συγκρούσεις, αλλά και τα συνήθη αιτήματα αποζημιώσεων.
Σηματοδότηση και τηλεδιοίκηση
Η σύμβαση, που αφορά σηματοδότηση και τηλεδιοίκηση σε τμήματα του βασικού άξονα, επανενεργοποιήθηκε από την ΕΡΓΟΣΕ την άνοιξη του 2021. Έχει ήδη παραδοθεί στον ΟΣΕ προς χρήση το τμήμα Πλατύ – Προμαχώνας, ενώ, σύμφωνα με πληροφορίες, προς παράδοση είναι το τμήμα από Πλατύ μέχρι Δομοκό με ορίζοντα τον ερχόμενο Αύγουστο. Το αρχικό συμβατικό τίμημα ήταν 41,3 εκατ. ευρώ, ενώ η συμπληρωματική σύμβαση ανήλθε σε 13,3 εκατ. ευρώ.
Δεδομένου ότι η εργολαβία 717 έχει άμεση διεπαφή με τη σύμβαση προμήθειας (10005) που αφορά στην εγκατάσταση του ETCS (European Control Train System), η ολοκλήρωσή της θα ενισχύσει σημαντικά την ασφάλεια σε εμπορικά και επιβατικά δρομολόγια. Έτσι, ο χρόνος της διαδρομής στον άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη θα μπορεί να πέσει κάτω από 3 ώρες και 30 λεπτά αντί των 4 ωρών που είναι σήμερα. Εκτιμάται πως ο ορίζοντας ολοκλήρωσης των μεγάλων εκκρεμοτήτων στον άξονα Αθήνας – Θεσσαλονίκης είναι το τέλος του 2023.
