Καταγράφουμε την ιστορία σήμερα για να μην μας διαγράψει αύριο.
ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΜΠΑΤΡΙΝΟΥ.
Γράφει: Ο Λεωνίδας Θ. Πουλιόπουλος
Έφυγε πλήρης ημερών ένας γόνος μιας ιστορικής καστοριανής οικογένειας που άφησε το αποτύπωμά της στην Καστοριά τόσο σε ιστορικό όσο και σε πατριωτικό, πολιτικό και επιστημονικό επίπεδο. Για την ιστορική οικογένεια το εκλιπόντα ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΜΠΑΤΡΙΝΟΥ αφιέρωσα ένα άρθρο το 2014, όταν έγινε μια παρουσίαση της οικογένειας στο Μ.Μ.Α., από τον επίσης εκλιπόντα καθηγητή Πάνο Τσολάκη. Αυτό το άρθρο το ξαναδημοσιεύω αποτίωντας φόρο τιμής στον αγαπητό ξάδελφο και γείτονα Μενέλαο ως ελάχιστη ένδειξη εκτίμησης στην ιστορική αυτή οικογένεια.
Το εν λόγω λοιπόν άρθρο είχε ως εξής:
<< Η ΙΣΤΡΟΡΙΚΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΜΠΑΤΡΙΝΟΥ.
Όταν πριν αρκετά χρόνια παρουσιάζαμε μαζί με τον ομότιμο Καθηγητή Πανεπιστημίου Στάθη Πελαγίδη δύο βιβλία που είχαν σχέση με τον κλάδο της γούνας, δεν μπορούσα να φαντασθώ τότε, την σημαντικότητα της αναφοράς που έκανε ο καθηγητής μου, για τον ρόλο και την σημασία της μικροϊστορίας στο μέλλον.
Όταν όμως στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα άρχισαν να γίνονται διάφορες παρουσιάσεις ιστορικού, λογοτεχνικού και λοιπού περιεχομένου, μεταξύ των οποίων αυτή του Σαράντη Τσεμάνη, μετά της Οικογένειας Μπατρίνου ή ακόμη εκείνη του Βασίλη Δόικου από την Δήμο Καστοριάς στο αμφιθέατρο του ΤΕΙ, τότε συνειδητοποίησα την σημασία εκείνης της ρήσης του καθηγητού μου κ. Πελαγίδη.
Σκέφθηκα αμέσως την από καιρού λειτουργούσα εφαρμογή του ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ του Έλληνα Μικρασιάτη Εφραίμογλου, που δίνει την δυνατότητα ηλεκτρονικά σε μια βάση δεδομένων να καταχωρήσει όποιος θέλει το γενεαλογικό του δέντρο, έτσι ώστε οι επόμενες γενεές να μπορούν να αντλήσουν πολύτιμες πληροφορίες και να προσδιορίσουν τις ρίζες τους.
Αυτό το απλό πράγμα λοιπόν γίνεται με έναν άλλο τρόπο και στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, με το εργαστήρι έρευνας και καταγραφής τοπικής ιστορίας, δηλαδή της λεγόμενης μικροϊστορίας.
Την παρουσίαση λοιπόν της ιστορικής οικογένειας Πατρίνου, έκανε ο Καθηγητής Πάνος Τσολάκης, η οποία όπως δείχνουν τα στοιχεία συγγενεύει με τους Αδελφούς Εμμανουήλ, καθότι ο Εμμανουήλ Ιωάννου πατέρας των Ιωάννη και Παναγιώτη, έφερε το επώνυμο Μπατρίνος. Παρούσα φυσικά ήταν όλη οι οικογένεια του γιατρού Μενέλαου Μπατρίνου στην κατανυκτική αίθουσα του αρχοντικού Πηχιών που στεγάζεται το Μ.Μ.Α.
Στον ευχαριστήριο επίλογο του ο Μενέλαος Μπατρίνος, αναφέρθηκε σε ιστορικά γεγονότα, που δεν είναι ευρέως γνωστά, όπως ότι ο Καστοριανός Εμμανουήλ Μπατρίνος που μαζί με άλλους καστοριανούς εκμεταλλεύτηκαν πρώτοι την ευκαιρία έναρξης εμπορικών συναλλαγών με την Αυστροουγγαρία που ξεκίνησαν στις αρχές του 1700. Έτσι κτίσθηκαν τα υπέροχα αρχοντικά της πόλης μας, μορφώθηκαν τα παιδιά τους, δημιούργησαν παροικίες και βοήθησαν στην μόρφωση του υπόδουλου έθνους, δημιουργώντας σχολεία και συνδράμοντας στις μόρφωση των υπόδουλων Ελλήνων.
Ο γιός του Εμμανουήλ, Ιωάννης, σε ηλικία 18 ετών το 1792 μετέφρασε από τα Γερμανικά το ΄΄ Εγκόλπιο των παιδιών ΄΄ και σε ηλικία 23 ετών το 1797 εξέδωσε το εγχειρίδιο της αριθμητικής, γνώριζε δε την αρχαία Ελληνική, Λατινικά και Γαλλικά και σπούδαζε ιατρική, όταν συνελήφθη μαζί με τον αδελφό του Παναγιώτη ως συνεργάτης του Ρήγα Φεραίου.
Κάτι άλλο ιδιαίτερο που ανέφερε ο γιατρός Μενέλαος Μπατρίνος ήταν ότι, οι Μπατρινάδες και όχι μόνο, έδιναν αρχαία Ελληνικά ονόματα στα παιδιά τους αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι ο Παύλος Μπατρίνος αδελφός του Εμμανουήλ, βαπτίζει τον γιό του Λεωνίδα και αυτός ακολούθως τον γιό του Μενέλαο και τις κόρες Θάλεια και Ιφιγένεια, καταλήγοντας έτσι στο συμπέρασμα ότι στις παλιές καστοριανές οικογένειες υπάρχουν πολλά αρχαία Ελληνικά ονόματα που δεν τα συναντά ούτε στην Πελοπόννησο.
Ο Λεωνίδας Μπατρίνος πατέρας του Μενέλαου διετέλεσε για πολλά χρόνια βουλευτής Καστοριάς φθάνοντας μάλιστα μέχρι το αξίωμα του Α΄ αντιπροέδρου της βουλής. Σήμερα η οικογένεια ζει στην Αθήνα και προσπαθεί με κάθε τρόπο να συντηρήσει το διατηρητέο σπίτι που βρίσκεται στην περιοχή Ντολτσό. Ένα παλιό αρχοντικό που είναι από τα λίγα που διατηρεί αναλλοίωτο ακόμη και τον εσωτερικό του χαρακτήρα.
Ας ελπίσουμε ότι τέτοιου είδους παρουσιάσεις θα τολμήσουν και άλλοι συμπολίτες μας, έτσι ώστε να υπάρξει μια καταγραφή του ιστορικού, πολιτισμικού, κοινωνικού και πατριωτικού πλούτου, που βρίσκεται κρυμμένος στα σεντούκια και στην μνήμη των παλαιοτέρων.
Η Καστοριά έχει πλούσια ιστορία από συμπολίτες μας και οικογένειες, που δραστηριοποιήθηκαν κυρίως στο εξωτερικό. Αν αυτή η μικροϊστορία εντοπισθεί και καταγραφεί θα αποτελέσει ένα σημαντικότατο πολιτισμικό κεφάλαιο, το οποίο θα προστεθεί στα μέχρι σήμερα γνωστά τουριστικά πλεονεκτήματα της περιοχής μας>>.
Το πάθος της οικογένειας για τον Μακεδονικό Αγώνα ήταν τέτοιο, που η αδελφή του Μενέλαου(παππού του εκλιπόντα), η Αναστασία, ως μέλος του Δ.Σ. του συλλόγου της Φιλόπτωχου, συνεργάζονταν με τον Γερμανό Καραβαγγέλη, προμηθεύοντας τους Μακεδονομάχους με υποδήματα, που έβαζε ο σύζυγός της γουνέμπορος Κωστάκης Πουλιόπουλος, μέσα στις μπάλες του χορδά, που έστελνε από το Λονδίνο. Τέλος κλείνοντας αυτό το σύντομο αφιέρωμα στον Γιατρό Καθηγητή Μενέλαο μεταφέρω αυτό που έγραψε ο ομότιμος Καθηγητής και τ. Αντιδήμαρχος Λεωνίδας Παπαδημητρίου στον προσωπικό του λογαριασμό στο F.B. << Ο άρχοντας Μενέλαος Μπατρίνος και οι πρόγονοί του φρόντισαν ώστε το αρχοντικό τους στο Ντολτσό, που αναγέρθηκε περίπου το 1750, να κατοικείται συνεχώς από τότε και μέχρι σήμερα. Αποτέλεσμα, η διάσωση ενός από τα παλαιότερα αρχοντικά της Καστοριάς. Βέβαια, και η οικογένεια Μπατρίνου είναι ίσως η παλαιότερη Καστοριανή οικογένεια που συνεχίζει την ύπαρξή της σε πλήρη συνάφεια με την γενέτειρα πόλη την Καστοριά. Είχαμε την τύχη και την τιμή να γίνουμε γείτονες τα τελευταία χρόνια και η υποδοχή που δεχθήκαμε από τον Μενέλαο ήταν πολύ ενθουσιώδης, πραγματική και τελείως Καστοριανή. Όταν τελειώσαμε την ανακαίνιση του σπιτιού μας δεχθήκαμε ένα τηλεφώνημά του για να μας συγχαρεί κυρίως για την εξωτερική εμφάνιση του σπιτιού μας. Αυτό έδειχνε ξεκάθαρα το ενδιαφέρον του για την διάσωση της περιοχής αλλά και όλης της παλαιάς πόλης. Όταν δε μας επισκέφθηκε είχε την καλοσύνη να μας χαρίσει κάτι από μια συλλογή του από παλαιούς χάρτες. Το δώρο του αυτό κοσμεί περίοπτη θέση της εισόδου της κατοικίας μας ώστε κάθε φορά που εισερχόμαστε το βλέπουμε και ενθυμούμαστε ένα γείτονα, με όλη τη σημασία της λέξης. Η αλήθεια είναι ότι θα μας λείψουν οι καλοκαιρινές του επισκέψεις που τόσο πολύ απολάμβανε και ο ίδιος στην Καστοριά. Γείτονα Μενέλαε θα μας λείψεις όλους γενικά στην περιοχή. Ευχόμαστε καλό ταξίδι, στους δε δικούς σου καλή και μόνιμη ανάμνησή σου >>.
ΑΓΑΠΗΤΕ ΜΕΝΕΛΑΕ ΚΑΛΟ ΣΟΥ ΤΑΞΙΔΙ. ΑΙΩΝΙΑ ΣΟΥ Η ΜΝΗΜΗ.
