Του Κώστα Ράπτη
Οι υποθαλάσσιες εκρήξεις που έθεσαν εκτός λειτουργίας ταυτόχρονα τους αγωγούς Nord Stream1 και Nord Stream2 αποτελούν μια τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή, αν και ουδείς μοιάζει πια να ασχολείται ιδιαίτερα. Αποτελούν επίσης μια πράξη πολέμου, της οποίας ο δράστης και τα κίνητρα μένει ακόμη να αποκαλυφθούν.
Προφανώς πρόκειται για “μετάσταση” του πολέμου στην Ουκρανία – ενός πολέμου, ο οποίος, σύμφωνα με το τελευταίο διάγγελμα του Βλαντίμιρ Πούτιν, δεν είναι παρά αντιπαράθεση της Ρωσία (και δι’ αυτής, όλων των “αναδυομένων”) προς την ηγεμονία της “συλλογικής Δύσης”. Αλλά η αυταπάτη που μπορούσαν να έχουν οι δύο πλευρές ότι μπορούν να λύνουν τις διαφορές τους αποκλειστικά επί του εδάφους της ατυχούς Ουκρανίας, κρατώντας τις δικές τους κοινωνίες εν πολλοίς ανεπηρέαστες, έχει πλέον διαψευσθεί. Η μία πλευρά το βιώνει ήδη αυτό με την μερική επιστράτευση που φέρνει τους κινδύνους του πολέμου μέσα σε όλο και περισσότερα ρωσικά σπίτια. Η Δύση θα το βιώσει, για αρχή, με μια δραστική υποβάθμιση των όρων διαβίωσης του πληθυσμού εν μέσω ενεργειακής κρίσης και ενδεχομένως αποβιομηχάνισης.
Η μετάπτωση των διακρατικών σχέσεων σε ανταλλαγή τρομοκρατικών πληγμάτων “αγνώστου πατρότητας” εναντίον των πολιτικών υποδομών, και μάλιστα εντός Ευρώπης, είναι ένα εφιαλτικό νέο δεδομένο στη διεθνή σκηνή. Αλλά και η ευκολία με την οποία ο αγγλοσαξωνικός τύπος πλαισιώνει επικοινωνιακά το γεγονός, σπεύδοντας να ενοχοποιήσει την Ρωσία για το σαμποτάζ εναντίον ενός αγωγού δικών της συμφερόντων, γρονθοκοπεί τη λογική, εμπεδώνοντας ένα κλίμα το οποίο καθαυτό παρεμποδίζει την αποκλιμάκωση της κρίσης.
Οι αγωγοί Nord Stream δεν αποτελούσαν μόνο μια τεράστια επένδυση, αλλά και έναν μοχλό προβολής ρωσικής ισχύος. Το γιατί η Ρωσία θα αυτοτραυματιζόταν χάνοντας για πάντα ένα τέτοιο “όπλο” θα πρέπει να το εξηγήσουν όσοι ακριβώς επεσήμαιναν το προηγούμενο διάστημα τους κινδύνους εξάρτησης της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο και βασίμως υποστήριζαν (μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία και τις διαταράξεις της τροφοδοσίας μέσω Nord Stream1 για “τεχνικούς λόγους”), ότι η Μόσχα επιδίδεται σε κινήσεις ενεργειακού εκβιασμού.
Τα επιχειρήματα περί του αντιθέτου που κυκλοφορούν συνίστανται συνήθως σε εικασίες ψυχολογικού τύπου για τους στόχους του Πούτιν και τα “μηνύματα” που αυτός θέλει να αποστείλει – σαν να μην υπήρχαν πολύ υλικά, μετρήσιμα αποτελέσματα για άλλες πλευρές. Θα πρέπει δηλ. να αποδεχθούμε αναγκαστικά ότι ο Πούτιν είναι “μη ορθολογικώς δρών”, ίσως για να μην αναδειχθεί η “ορθολογικότητα” άλλων δρώντων.
Αλλά τα πράγματα δεν κρίνονται μόνο στον παρόντα χρόνο, παρά σε μία ευρύτερη προοπτική. Παρότι τεχνικά υφίσταται ακόμη η δυνατότητα αποκατάστασής τους, είναι σαφές ότι για λόγους πολιτικούς και ασφαλείας, οι δύο αγωγοί δεν έχουν πλέον κανένα μέλλον. Με άλλα λόγια, ακυρώνεται κάθε πιθανότητα υπαναχώρησης της Γερμανίας (όπου γινόταν λόγος από ορισμένους για ξεμπλοκάρισμα του μηδέποτε λειτουργήσαντος Nord Stream2, ενώ η ενεργειακή κρίση έθετε σε συναγερμό τόσο το βιομηχανικό λόμπι όσο και τμήμα του πληθυσμού) από τις αντιρωσικές κυρώσεις. Το είδος της γερμανο-ρωσικής σύμπραξης που υλοποιούσαν οι δύο αγωγοί δεν είναι δυνατό μελλοντικά να αποκατασταθεί υπό οποιεσδήποτε συνθήκες – ακόμη και αν έχει μεσολαβήσει “αλλαγή καθεστώτος” στη Μόσχα…
Με άλλα λόγια, αν και παραμένουν άγνωστοι οι δράστες του σαμποτάζ στους αγωγούς Nord Stream, είναι γνωστό και προφανές το θύμα: πρόκειται για τη Γερμανία, η οποία, πολύ χαρακτηριστικά, δεν έχει επισήμως τοποθετηθεί. Η “συνταγή” γερμανικής πρωτοκαθεδρίας στην Ευρώπη που συνδύαζε προνομιακή σχέση με τις κινεζικές αγορές, φθηνή ενεργειακή τροφοδοσία από την Ρωσία και απαλλαγή από τα κόστη ασφαλείας λόγω της αμερικανικής προστασίας έχει κατά κυριολεξία βυθιστεί. Γεωπολιτικός εταίρος και ταυτοχρόνως οικονομικός ανταγωνιστής της Αμερικής, η Γερμανία προσδένεται, θέλοντας και μη, περισσότερο στον πρώτο ρόλο, χάνοντας ολοένα και περισσότερο τις υλικές προϋποθέσεις για να επιτελέσει τον δεύτερο.
