Πώς οι τεχνολογικές εταιρείες προσπαθούν να κερδίσουν μια θέση στην κεντρική οθόνη του smartphone μας; Το παρόν και το μέλλον των super apps και οι διαφορές μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Στις έρευνες που πραγματοποιούν κατά καιρούς διεθνείς οίκοι που ασχολούνται με το χώρο του real estate βλέπουμε ότι οι πιο ακριβές περιοχές του κόσμου είναι συνήθως στο Μανχάταν, στο Χονγκ Κονγκ ή στο κέντρο του Λονδίνου.
Σύμφωνα, όμως, με μία άλλη άποψη, η πιο ακριβή «περιοχή» είναι η… οθόνη του smartphone μας. Για μια θέση στην κεντρική οθόνη του smartphone των χρηστών ανταγωνίζονται περισσότερες από 3,5 εκατομμύρια εφαρμογές στο οικοσύστημα του Android και περισσότερες από 2 εκατομμύρια στο αντίστοιχο οικοσύστημα του iOS λειτουργικού.
Όπως είναι προφανές, ο ανταγωνισμός είναι τεράστιος και είναι αυτός που έχει οδηγήσει ορισμένες από τις σημαντικότερες εταιρείες στο χώρο των ψηφιακών τεχνολογιών (όπως και πολλές από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες startups) να εμπλουτίζουν με νέες λειτουργίες τις εφαρμογές τους. Πιο απλά, το app τους δεν χρησιμοποιείται πλέον μόνο για μία συγκεκριμένη εργασία ή υπηρεσία, αλλά προσφέρει τη δυνατότητα στον χρήστη να κάνει πολύ περισσότερα πράγματα. Τέτοιου είδους εφαρμογές αποκαλούνται super apps και σε ορισμένες περιοχές του πλανήτη, όπως είναι, για παράδειγμα, η ανατολική Ασία αποτελούν μία από τις κυρίαρχες τάσεις.
Ορίζοντας το super app
Ο πρώτος ορισμός χρονολογείται το «μακρινό» -για τα δεδομένα της αγοράς των ψηφιακών τεχνολογιών- 2010. Όταν ο Mike Lazaridis, δημιουργός του Blackberry, σημείωνε μεταξύ άλλων ότι το super app είναι «ένα κλειστό οικοσύστημα πολλών εφαρμογών που οι άνθρωποι χρησιμοποιούν καθημερινά επειδή προσφέρει μία κοινή, κεντρικοποιημένη και αποδοτική εμπειρία χρήσης».
Είναι προφανές ότι ο κ. Lazaridis αναφερόταν τότε στο Blackberry, το οποίο προσπαθούσε να ξαναβρεί εκείνη την περίοδο την αίγλη που είχε αρχίσει να χάνει λόγω της εμφάνισης του iPhone και του Android. H Blackberry δεν τα κατάφερε και η έννοια του super app, με βάση το όραμα του κ. Lazaridis, μάλλον περιθωροποιήθηκε. Αλλά πολύ γρήγορα επανήλθε.
Το Facebook και οι big tech
Μία πρώτη προσπάθεια για τη δημιουργία ενός super app θα μπορούσαμε να πούμε ότι επεδίωξε το Facebook (πλέον Meta), το οποίο τα τελευταία δέκα χρόνια προσπαθεί να δημιουργήσει ένα οικοσύστημα εφαρμογών και υπηρεσιών. Δεν είναι τυχαίο ότι το Facebook προσφέρει υπηρεσίες επικοινωνίας (Messenger), αγορών, δημοπρασιών, dating, εμπλουτίζοντας συνεχώς το «προϊόν» του. Μέχρι και το δικό του σύστημα πληρωμών (Libra) επεδίωξε να δημιουργήσει, χωρίς πάντως μεγάλη επιτυχία. Το πλάνο του Facebook (Meta) ήταν να δημιουργήσει ένα κλειστό οικοσύστημα μέσα στο οποίο θα μπορούσες να κάνεις τα πάντα. Ένα Internet μέσα στο Internet από το οποίο δεν θα χρειαζόταν να φεύγεις και θα μπορούσες να καλύπτεις όλες τις ανάγκες σου. Το μοντέλο δεν δούλεψε -ή τουλάχιστον δεν έχει λειτουργήσει μέχρι τώρα. Ίσως το metaverse, όπως το φαντάζεται η Meta, να είναι μία ακόμη προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση.
Κατά κανόνα οι big tech εταιρείες ακολουθούν την τακτική μιας εφαρμογής για κάθε υπηρεσία ξεχωριστά, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Google. Στην περίπτωσή της υπάρχουν διαφορετικά apps για το Gmail, το Calendar, το Google Drive, το YouTube, το Google Home, το Lens, ακόμη και το Translate έχει το δικό του app. Μία προσπάθεια της Google να ενσωματώσει το Meet μέσα στο Gmail στέφθηκε μάλλον με απόλυτη αποτυχία.
Αντίστοιχα, τόσο η Apple όσο και η Microsoft ακολουθούν το δρόμο των πολλαπλών εφαρμογών. Ποντάροντας ενδεχομένως στο γεγονός ότι οι εφαρμογές τους χρησιμοποιούνται τόσο πολύ ώστε οι χρήστες να μην έχουν πρόβλημα να τις εγκαθιστούν και να τις διαχειρίζονται όλες. Συν ότι η εμπειρία χρήσης ενός app που κάνει μόνο μία δουλειά είναι αρκετά καλύτερη.
Η περίπτωση του WeChat
Στην ανατολική Ασία, πάντως, και ειδικά στην Κίνα, η κατάσταση είναι αρκετά διαφορετική. Στην Κίνα έχουμε το καλύτερο παράδειγμα super app που υπάρχει σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο λόγος για το WeChat, το οποίο με πάνω από 1,3 δισ. χρήστες παγκοσμίως είναι ένα από τα 10 πιο δημοφιλή apps παγκοσμίως παρά το γεγονός ότι εκτός Κίνας η δημοτικότητα του είναι αρκετά περιορισμένη.
Το WeChat αποτελεί προϊόν της Tencent, ίσως του πιο «άσημου» τεχνολογικού κολοσσού του πλανήτη. Το WeChat ξεκίνησε ως μία εφαρμογή instant messaging, αλλά σταδιακά εξελίχθηκε στο καθημερινό εργαλείο για εκατοντάδες εκατομμύρια Κινέζους που κάνουν κυριολεκτικά τα πάντα μέσα από αυτό. Μέσω του WeChat μπορείς να παραγγείλεις φαγητό, να κάνεις τις online αγορές σου, να πληρώσεις με τη χρήση QR code σε φυσικά καταστήματα, να κλείσεις αεροπορικά εισιτήρια, να κανονίσεις ραντεβού με γιατρούς κ.ά. Στην Κίνα υποστηρίζουν ότι αν δεν έχεις WeChat πρακτικά δεν μπορείς να κάνει τίποτα από πλευράς ψηφιακών υπηρεσιών.
Η υπόλοιπη Ασία
Το WeChat δεν είναι το μόνο super app της ανατολικής Ασίας. Αντιθέτως, το μοντέλο του WeChat προσπαθούν να το αντιγράψουν πολλοί παίκτες στην Κίνα και τις υπόλοιπες αγορές. Στην Κίνα, το Alipay έχει επίσης επεκτείνει το φάσμα των υπηρεσιών που προσφέρει, ενώ στην Ινδία το Paytm θεωρείται η ανερχόμενη δύναμη και είναι ιδιαίτερα δημοφιλές.
Αντίστοιχα, στο Βιετνάμ το Zalo έχει ξεπεράσει τα 100 εκατ. χρήστες και προσφέρει μία πολύ ευρεία γκάμα υπηρεσιών που φθάνει μέχρι την έκδοση ταξιδιωτικών visa και άλλων επίσημων εγγράφων, ενώ το Grab που δραστηριοποιείται λίγο πιο νότια στη Σιγκαπούρη και στη Μαλαισία και επεκτείνεται στις γειτονικές χώρες έχει λάβει χρηματοδότηση 9 δισ. δολαρίων! Επίσης, στα ανερχόμενα super apps περιλαμβάνονται το Gojek και το GoTo, ενώ πολλοί βλέπουν με ενδιαφέρον και την περίπτωση του Kakao στη Νότια Κορέα, το οποίο πάντως συνεχίζει να ακολουθεί τη λογική των πολλαπλών εφαρμογών, οι οποίες διασυνδέονται πλήρως μεταξύ τους.
Πολλές από τις προαναφερθείσες εφαρμογές έχουν ξεκινήσει ως apps για κλήση ταξί ή για παραγγελίες φαγητού, όμως, πλέον δραστηριοποιούνται σε πολύ περισσότερες υπηρεσίες. Ένα μοντέλο που βλέπουμε να υλοποιείται πλέον και στη Λατινική Αμερική με το Rappi, αλλά και στην Αφρική με τα παραδείγματα να περιλαμβάνουν τις Opay/ORide και Quickteller στη Νιγηρία, τις SafeBoda και Tingg στην Κένυα αλλά και το Ayoba στη Νότια Αφρική.
Ανατολή vs Δύση
Μία απορία που δημιουργείται είναι, φυσικά, γιατί το μοντέλο των super apps λειτουργεί καλύτερα στην ανατολική Ασία και άλλες περιοχές του πλανήτη και όχι στην αποκαλούμενη «Δύση», ήτοι στην Ευρώπη και στη βόρεια Αμερική.
Για την Κίνα, το γεγονός ότι εταιρείες όπως η Google και το Facebook δεν λειτουργούν εκεί λόγω των τοπικών περιορισμών είναι ένας λόγος που αναπτύχθηκαν εναλλακτικές επιλογές. Όμως, για άλλες περιοχές η εκτίμηση που υπάρχει είναι το γεγονός ότι οι περισσότεροι καταναλωτές πήγαν απευθείας στον κόσμο των mobile συσκευών. Μια πραγματικότητα που έχει λειτουργήσει διαφορετικά σε σχέση με τη βόρεια Αμερική και την Ευρώπη, περιοχές στις οποίες η «μετάβαση» στην ψηφιακή εποχή ήταν πολύ μεγαλύτερη σε διάρκεια, δημιουργώντας διαφορετικές απαιτήσεις.
Ακόμη και το γεγονός ότι σε πολλές χώρες (από τις λεγόμενες αναπτυσσόμενες αγορές) ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού δεν έχει τραπεζικούς λογαριασμούς και χρησιμοποιεί άλλους τρόπους για τη μεταφορά χρημάτων και τις πληρωμές του έχει βοηθήσει στην ταχύτερη ανάπτυξη των super apps.
Οι επόμενες προσπάθειες για super apps
Η έννοια των super apps δεν έχει πάντως «εγκαταλειφθεί» στην Ευρώπη και τη βόρεια Αμερική. Απλώς, οι προσπάθειες που γίνονται δείχνουν ότι όσοι το προσπαθούν πηγαίνουν με λίγο πιο αργούς ρυθμούς σε σχέση με την Ασία.
Εκεί που φαίνεται να υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον είναι ο κλάδος των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Η PayPal δείχνει την πρόθεση να ενσωματώσει το Venmo στην πλατφόρμα της, η Revolut επεκτείνει σταδιακά τις υπηρεσίες που προσφέρει μέσα από το app όπως είναι η παροχή ασφαλιστικών υπηρεσιών, ενώ και η σουηδική Klarna με το πετυχημένο μοντέλο του buy now pay later επιδιώκει κάτι αντίστοιχο.
Μία άλλη περίπτωση είναι το Spotify που θέλει να γίνει το μοναδικό app των χρηστών όσον αφορά το κομμάτι των εφαρμογών που σχετίζονται με τον ήχο, έχοντας επεκταθεί δυναμικά και στα podcasts.
Επίσης, εταιρείες από το χώρο των παραγγελιών επεκτείνονται σε άλλους κλάδους κάτι που βλέπουμε ακόμη και στην Ελλάδα με εφαρμογές, όπως το Box και το efood, να μην περιορίζονται μόνο στις παραδόσεις παραγγελιών φαγητού και καφέ. Μια έντονη κινητικότητα που έχει ως στόχο να κρατήσει το χρήστη όσο το δυνατό περισσότερο χρόνο στο περιβάλλον των εφαρμογών τους και αυτός με τη σειρά του να «αφήνει» περισσότερα ψηφιακά ίχνη (δεδομένα) της συμπεριφοράς του.
Ωστόσο, μία από τις πιο ενδιαφέρουσες περιπτώσεις μοιάζει να είναι το Viber, το οποίο ετοιμάζεται να προσφέρει και τη δυνατότητα πραγματοποίησης πληρωμών. Το Viber, το οποίο, άλλωστε, ανήκει στην ιαπωνική Rakuten, εκ των κολοσσών στο χώρο του ηλεκτρονικού εμπορίου, ίσως να είναι μία από τις περιπτώσεις που θα επιδιώξουν να γίνουν η ευρωπαϊκή «έκδοση» του WeChat. Δύσκολο στοίχημα, αφού ο δυτικός καταναλωτής δεν χαρίζει τόσο εύκολα σε ένα app τα pixel της βασικής οθόνης του smartphone.
Ο Δημήτρης Μαλλάς έχει περισσότερα από 25 χρόνια εμπειρίας στο χώρο της δημοσιογραφίας. Ασχολείται με το χώρο της τεχνολογίας από το 1995 και έχει βρεθεί στα μεγαλύτερα συνέδρια και εκθέσεις του κλάδου την τελευταία 20ετία. Τα άρθρα του συνδυάζουν συνήθως τόσο την τεχνολογική όσο και την επιχειρηματική πλευρά ενός θέματος, ενώ στα ενδιαφέροντα του περιλαμβάνεται και το οικοσύστημα των startups και της καινοτομίας στην Ελλάδα.
