Ένα σπουδαίο έργο είναι έτοιμο να γίνει πράξη, με τις υπογραφές να «πέφτουν» για τον αυτοκινητόδρομο Ε65 και το βόρειο τμήμα του, ανάμεσα σε Τρίκαλα και Εγνατία Οδό.
Τη σύμβαση υπέγραψαν ο υπουργός Μεταφορών, Κώστας Καραμανλής και ο διευθύνων σύμβουλος της Κεντρικής Οδού, Ροδιανός Αντωνακόπουλος παρουσία του διευθύνοντος συμβούλου της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Γιώργου Περιστέρη, με έναν ακόμη δρόμο να… μηδενίζει τις αποστάσεις της χώρας μας με την Ευρώπη.
Το βόρειο τμήμα του άξονα θα έχει μήκος 70,5 χιλιομέτρων και προϋπολογισμό 442 εκατ. ευρώ, ενώ όπως επεσήμανε ο κ. Καραμανλής η κατασκευή ξεκινάει μέσα στο 2021 και ο χρόνος υλοποίησης του έργου είναι τρία χρόνια, ενώ χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Η σύμβαση, η οποία υπεγράφη σήμερα θα κυρωθεί στη συνέχεια από τη Βουλή ώστε να ξεκινήσει η κατασκευή του αυτοκινητοδρόμου. Σύμφωνα μάλιστα με τις σχετικές μελέτες, κατά τη φάση κατασκευής η απασχόληση θα τονωθεί με περισσότερες από 1.000 θέσεις εργασίας, ενώ το έργο θα συνεισφέρει περίπου 0,5% στο ΑΕΠ της χώρας.
Ο Ε65 σχεδιάστηκε ως νέος αυτοκινητόδρομος 181 χιλιομέτρων, που ενώνει τον υφιστάμενο αυτοκινητόδρομο Αθηνών – Θεσσαλονίκης (στο ύψος της Λαμίας) με την Εγνατία Οδό και ήταν ένας από πέντε αυτοκινητοδρόμους που δημοπρατήθηκαν με Σύμβαση Παραχώρησης το 2007.
Το βόρειο τμήμα του θα τον συμπληρώσει τον Ε65, καθώς μέχρι τώρα υπήρξε ουσιαστικά ένας «τυφλός» αυτοκινητόδρομος δεδομένου ότι σε πρώτη φάση και εξαιτίας της οικονομικής κρίσης είχε υλοποιηθεί το ενδιάμεσο τμήμα του αυτοκινητοδρόμου (Ξυνιάδα – Τρίκαλα) μήκους 77,5 χλμ, το οποίο δόθηκε σε κυκλοφορία το 2017, ενώ υπό κατασκευή είναι το Νότιο τμήμα (Λαμία – Ξυνιάδα) μήκους 32,5 χλμ, το οποίο ξεκίνησε τον Δεκέμβριο 2018. Εως τώρα η πρόοδος των εργασιών βρίσκεται στο 72% του έργου και μάλιστα τις επόμενες ημέρες θα δοθούν σε κυκλοφορία τα πρώτα 14 χιλιόμετρα. Το κόστος του Νοτίου Τμήματος είναι 300 εκατομμύρια ευρώ και χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ 2014-2020.
Η ολοκλήρωση του Ε65 αναμένεται να μειώσει σημαντικά τις αποστάσεις των ταξιδιών. Ενδεικτικά η απόσταση Αθήνα – Μέτσοβο θα μειωθεί σε μόλις 4 ώρες και η μετάβαση στην Καστοριά και στην Κοζάνη θα είναι υπόθεση 4,5 ωρών. Περιοχές με σημαντικό τουριστικό ενδιαφέρον όπως τα Μετέωρα, η Λίμνη Πλαστήρα, τα Άγραφα, το Μέτσοβο και το Καρπενήσι είναι πια προσβάσιμες, γρήγορα, εύκολα και με ασφάλεια.
Επίσης με τον αυτοκινητόδρομο Ε65 θα συνδέονται τα λιμάνια Ηγουμενίτσας και Βόλου, ενώ η χώρα αποκτά σύνδεση με τα ευρωπαϊκά δίκτυα. Το έργο θεωρείται στρατηγικής σημασίας για τη Δυτική Μακεδονία καθώς εκτιμάται ότι θα «σπάσει» την απομόνωσή ενόψει του εγχειρήματος της απολιγνιτοποίησης και της μετάβασης της περιοχής σε μια βιώσιμη ανάπτυξη.
«Τα έργα δεν φυτρώνουν μέσα σε μια νύχτα. Και είναι τέτοια η φύση του αντικειμένου, που μπορεί να δουλεύεις σκληρά επί πολύ καιρό και αυτή η δουλειά να μην φαίνεται», επισήμανε ο κ. Καραμανλής κατά την τελετή υπογραφής, τονίζοντας ότι εδώ και 23 μήνες γίνεται μία συστηματική δουλειά, η οποία σήμερα αποδίδει καρπούς. «Έχουμε εκπονήσει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα έργων σε όλη τη χώρα, συνολικού ύψους άνω των 13 δισ. ευρώ», υπενθύμισε συμπληρώνοντας πως τόσο στη γραμμή 4 του μετρό όσο και στον Ε65 μέσα στο έτος θα δούμε εργοτάξια. Εξέφρασε μάλιστα την εκτίμηση ότι το ίδιο θα γίνει και στον άλλον πολύπαθο οδικό άξονα, Πάτρα – Πύργος. «Μπαίνουμε, επίσης, στην τελική ευθεία για το Μετρό Θεσσαλονίκης. Ενώ άλματα έχουμε κάνει και στον Βόρειο Οδικό Άξονα Κρήτης, που πρόσφατα παρουσιάσαμε επίσης με τον Πρωθυπουργό».
Πώς «μηδενίζονται» οι αποστάσεις με τον Ε65
Με την ολοκλήρωσή του βόρειου τμήματος, θα λάβει την τελική του μορφή ο αυτοκινητόδρομος Ε65, ο οποίος με συνολικό μήκος 181,5 χλμ. συγκαταλέγεται στα εθνικά έργα με ιδιαίτερη στρατηγική σημασία, καθώς συνδέει με ασφάλεια και ταχύτητα την Ανατολική με τη Δυτική Ελλάδα. Είναι ενδεικτικό ότι με τον Ε65 το ταξίδι από τη Λαμία έως και την Εγνατία θα διαρκεί 1 ώρα και 45 λεπτά, αντί των 3 ωρών και 15 λεπτών που απαιτούνται σήμερα, ενώ το Αθήνα – Γρεβενά δεν θα ξεπερνά τις 4 ώρες.
Με τον Ε65, τα ταξίδια από Αθήνα προς Τρίκαλα, Καρδίτσα, Καλαμπάκα και προς όλους τους δημοφιλείς προορισμούς της Δυτικής και Κεντρικής Θεσσαλίας, αποκτούν νέα μορφή, καθώς οι αποστάσεις μειώνονται δραστικά και οι γνωστές για την επικινδυνότητά τους στροφές, όπως αυτές στο Δομοκό, παρακάμπτονται.
Η απόσταση Αθήνα-Μέτσοβο θα μειωθεί σε μόλις 4 ώρες και η μετάβαση στην Καστοριά και στην Κοζάνη θα είναι υπόθεση 4,5 ωρών. Περιοχές με σημαντικό τουριστικό ενδιαφέρον όπως τα Μετέωρα, η Λίμνη Πλαστήρα, τα Άγραφα, το Μέτσοβο και το Καρπενήσι είναι πια προσβάσιμες, γρήγορα, εύκολα και με ασφάλεια (οι αποστάσεις αναλυτικά στον πίνακα α).
Επίσης με τον αυτοκινητόδρομο Ε65 θα συνδέονται τα λιμάνια Ηγουμενίτσας και Βόλου, ενώ η χώρα αποκτά σύνδεση με τα ευρωπαϊκά δίκτυα. Μέσω του λιμανιού της Ηγουμενίτσας, ο Ε65 θα διευκολύνει τις διεθνείς επιβατικές και εμπορευματικές μεταφορές από την Ελλάδα προς τη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη προσφέροντας μια εναλλακτική διαδρομή, η οποία είναι συντομότερη της υφιστάμενης ΠΑΘΕ – Κλειδί Ημαθίας – Εγνατία Οδός – Ηγουμενίτσα. Παράλληλα, θα εξυπηρετούνται και οι οδικές μετακινήσεις προς την Αλβανία και την Βόρεια Μακεδονία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η μείωση των δαπανών χρήσης λόγω της υλοποίησης του έργου θα τονώσει την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών εξαγωγών, αφού ένα μέρος του κόστους των προϊόντων, που είναι το κόστος μεταφοράς, θα μειωθεί (ιδιαίτερα για μεταφορές στον διάδρομο Αττική – Ιωάννινα – Λιμάνι Ηγουμενίτσας προς την Κεντρική και Δυτική Ευρώπη). Για τους ίδιους λόγους, και το κόστος των εισαγόμενων προϊόντων αναμένεται να έχει σχετική μείωση, προς όφελος των καταναλωτών.
Ο Ε65 είναι ένα από τα σημαντικότερα οδικά έργα με στρατηγική σημασία για μεγάλες περιοχές της χώρας. Πέραν του ότι μειώνει δραστικά τις αποστάσεις στην Κεντρική Ελλάδα παρέχοντας γρήγορη και ασφαλή μετακίνηση, ταυτόχρονα «σπάει» την απομόνωση της Δυτικής Μακεδονίας, ενόψει του δύσκολου εγχειρήματος της απολιγνιτοποίησης και της μετάβασης της περιοχής σε μια βιώσιμη ανάπτυξη. Υπενθυμίζεται ότι στην περιοχή σχεδιάζεται να υλοποιηθούν πλήθος επενδύσεων στους τομείς της παραγωγής και αποθήκευσης καθαρής ενέργειας, της βιομηχανίας και του εμπορίου (π.χ. η δημιουργία βιομηχανικού πάρκου ηλεκτροκίνησης), της διαχείρισης απορριμμάτων, του τουρισμού, της αγροτικής παραγωγής κτλ.
Τεχνική περιγραφή
Χάραξη: Από Α/Κ Τρικάλων έως Εγνατία Οδό, συμβολή 15 χλμ. δυτικά των Γρεβενών
Σήμερα έχουν ολοκληρωθεί όλες οι περιβαλλοντικές μελέτες του τμήματος, ενώ ειδικότερα από το 111ο χλμ. έως και το 136ο χλμ. έχουν υλοποιηθεί οι τεχνικές μελέτες έχουν ολοκληρωθεί απαλλοτριώσεις, οι μετακινήσεις δικτυών και οι αρχαιολογικές έρευνες.
Η γενική κατασκευαστική πρόοδος, πριν την αναβολή των εργασιών, βρισκόταν στο 7%, ενώ για το τμήμα από Τρίκαλα έως Καλαμπάκα αυτό το ποσοστό ανέρχεται σε 25%. Έχουν ήδη κατασκευαστεί αντιπλημμυρικά, δίκτυο ομβρίων, χωματουργικά και μικρά τεχνικά έργα. Η νέα χάραξη από το 136ο χλμ. έως το τέλος του έργου σε χαμηλότερο υψόμετρο από την αρχικά προβλεπόμενη (από τα 950 μέτρα στα 650 μέτρα), με μικρότερο μήκους υπόγειων έργων και 11,7 χλμ. επιπλέον ανοικτού έργου, ευνοεί τις συνθήκες ασφάλειας και λειτουργίας του Έργου, μειώνοντας το κόστος κατασκευής και βελτιώνοντας επίσης το περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
- Συνολικό μήκος: 70,5 χλμ.
- 2 Σήραγγες (στο 137ο χλμ & στο 176ο χλμ.)
- 20 Γέφυρες
- 11 Άνω & 48 Κάτω Διαβάσεις
- 3 αμφίπλευροι Χώροι Στάθμευσης & Ανάπαυσης (Parking & WC)
- 89 Κιβωτοειδείς Οχετοί και Διαβάσεις Πανίδας
- 6 Ανισόπεδοι Κόμβοι (Βασιλικής, Καλαμπάκας, Γρεβενών, Οξύνειας, Αγιόφυλλου-Καρπερού και Εγνατίας)
- 2 Σταθμοί Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών (Ράξα Τρικάλων, Αγιόφυλλο – Καρπερό)
- 1 Μετωπικός Σταθμός Διοδίων (Οξύνεια) και 3 Πλευρικοί Σταθμοί Διοδίων (Α/Κ Τρικάλων, Α/Κ Καλαμπάκας, Α/Κ Αγιοφύλλου – Καρπερού)
- 2 Κέντρα Ελέγχου & Συντήρησης (Τρικάλων, Αγιόφυλλου – Καρπερού)
- 1 Κέντρο Διαχείρισης Κυκλοφορίας & 1 Κέντρο Ελέγχου Σηράγγων
- 1 Κτίριο Τροχαίας
Η διάρκεια των αποστάσεων με τον Ε65
- Λαμία-Εγνατία Οδός: 1:45 ώρες από 3:15 σήμερα
- Αθήνα-Γρεβενά: 4 ώρες
- Αθήνα-Μέτσοβο: 4 ώρες
- Αθήνα-Καστοριά: 4:35 ώρες
- Αθήνα-Κοζάνη: 4:30 ώρες
- Αθήνα-Καρπενήσι: 3 ώρες
- Αθήνα-Τρίκαλα:
- Αθήνα-Καρδίτσα: 2:35 ώρες
Οι νέοι αυτοκινητόδρομοι με τεράστιο οικονομικό όφελος
Σημαντικά οφέλη, καθώς οδηγούν σε αύξηση του ΑΕΠ κατά περίπου 1,17 εκατ. ευρώ ανά χιλιόμετρο ετησίως, θα έχουν οι νέοι οδικοί άξονες που σχεδιάζονται στη χώρα όπως ο Βόρειος Οδικός Αξονας Κρήτης (ΒΟΑΚ), η ολοκλήρωση του Αξονα Κεντρικής Ελλάδας, του τμήματος Πάτρα – Πύργος – Τσακώνα και των κάθετων αξόνων της Εγνατίας Οδού, σύμφωνα με την έκθεση Πισσαρίδη.
Όπως επισημαίνουν οι συντάκτες της έκθεσης, τα οφέλη από τους νέους αυτοκινητόδρομους συνδέονται με αυτά που είχε η ολοκλήρωση του βασικού εθνικού δικτύου, μήκους 1.600 χιλιομέτρων, που παραδόθηκε το 2017 και συνδέει τις τρεις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα). Το μοντέλο που χρησιμοποιούν βασίζεται σε εργασία του καθηγητή Οικονομικών του Yale Κώστα Αρκολάκη, ενός από τους συντάκτες της έκθεσης Πισσαρίδη.
Σύμφωνα με την έκθεση, «οι αυτοκινητόδρομοι που ολοκληρώθηκαν έως το 2017, με μήκος περίπου 1.600 χιλιομέτρων (…) συμβάλλουν σε αύξηση του ΑΕΠ κατά τέσσερα δισ. ευρώ τον χρόνο (ευρώ του 2017)», δηλαδή οδηγούν σε ετήσιο όφελος 2,5 εκατ. ευρώ ανά χιλιόμετρο. Συμβάλλουν επίσης «σε αύξηση της αναλογίας εξαγωγών προς ΑΕΠ κατά περίπου μισή ποσοστιαία μονάδα (με τη διευκόλυνση της μεταφοράς εμπορευμάτων προς τους συνοριακούς σταθμούς και τα εξαγωγικά λιμάνια)».
Όπως επισημαίνεται, το οικονομικό όφελος είναι μεγάλο, «δεδομένου ότι οι αυτοκινητόδρομοι που ολοκληρώθηκαν έως το 2017 είχαν ως κύριο αποτέλεσμα τη βελτίωση των μεταφορών μεταξύ των τριών μεγαλύτερων πόλεων της Ελλάδας, ενώνοντας Πάτρα, Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Οι τρεις αυτές πόλεις συγκεντρώνουν μεγάλο μέρος του ενδοχώριου εμπορίου και παραγωγής».
Οι νέοι οδικοί άξονες μπορεί να μην έχουν τα ίδια οφέλη με το δίκτυο κορμού που έχει ήδη ολοκληρωθεί, αλλά «συμβάλλουν σημαντικά στην αύξηση του ΑΕΠ σε περιφερειακούς δήμους, αμβλύνοντας περιφερειακές ανισότητες». Με τους νέους δρόμους, «θα υπάρξει μεγάλη αύξηση του ΑΕΠ των δήμων της Δυτικής Ελλάδας, της Κρήτης και των βορειότερων δήμων της Μακεδονίας. Σημαντικό δε είναι ότι για αρκετούς δήμους (πάνω από 15% του συνόλου) το πραγματικό ΑΕΠ αυξάνεται πάνω από 1%». Το υπόδειγμα προβλέπει «ότι δεκάδες δήμοι της Μακεδονίας, της Ηπείρου, και της Θράκης θα έχουν αύξηση του πληθυσμού τους που θα υπερβαίνει το 2%», λόγω των οδικών αξόνων.
Ενδιαφέρουσες είναι και οι παρατηρήσεις της έκθεσης για το κόστος κατασκευής των αυτοκινητόδρομων, καθώς οι συντάκτες παραδέχονται πως είναι δύσκολο να μετρηθεί, «λόγω της τμηματικής παράδοσης των έργων και της εδαφικής ανομοιογένειας». Προστίθεται, πάντως πως «ένα μέσο κόστος δεν υπερβαίνει τα 10 εκατ. ευρώ ανά χιλιόμετρο. Για να μετατραπεί το κόστος κατασκευής σε ένα ετήσιο κόστος, ώστε να είναι συγκρίσιμο με το όφελος, «πρέπει να χρησιμοποιηθεί ένα ετήσιο επιτόκιο και αυτό να προσαυξηθεί για τις αποσβέσεις και τη συντήρηση. Χρησιμοποιώντας ένα υψηλό επιτόκιο 5% και ένα ετήσιο κόστος συντήρησης 0.5 εκατ. ανά χιλιόμετρο, το ετήσιο κόστος ανά χιλιόμετρο δεν υπερβαίνει το 1 εκατ. ευρώ ανά χιλιόμετρο. Είναι επομένως σημαντικά χαμηλότερο από το εκτιμώμενο όφελος των αυτοκινητόδρομων, το οποίο είναι 2,5 εκατ. ευρώ ανά χιλιόμετρο».
Επενδύσεις σε υποδομές για να γίνει η Ελλάδα πραγματικός κόμβος
Οι συντάκτες της έκθεσης θεωρούν πως επενδυτικές προτεραιότητες στον τομέα των υποδομών αποτελούν η ολοκλήρωση του κεντρικού σιδηροδρομικού δικτύου, η βελτίωση των σιδηροδρομικών και οδικών προσβάσεων στα σύνορα, η αναβάθμιση των εξαγωγικών λιμανιών και η ενίσχυση της πολυτροπικότητας.
Ειδικά για το σιδηροδρομικό δίκτυο, οι προτάσεις συμβαδίζουν με τις ανακοινώσεις του υπουργείου Υποδομών για ενίσχυση των συνδέσεων με τα περιφερειακά λιμάνια καθώς και με τις γειτονικές χώρες. Στην έκθεση αναφέρεται πως «ο σιδηροδρομικός διάδρομος υψηλών ταχυτήτων που ολοκληρώθηκε πρόσφατα στο τμήμα μεταξύ Αττικής και Θεσσαλονίκης μπορεί να επεκταθεί νοτιοδυτικά προς την Πάτρα και βόρεια προς τα σύνορα με τη Βόρεια Μακεδονία και τη Βουλγαρία».
Θεωρείται πως «σε συνδυασμό με μέτρα βελτίωσης της διασύνδεσης μεταξύ των διαφορετικών μορφών μεταφοράς καθώς και της διαχείρισης της εφοδιαστικής αλυσίδας, ο άξονας Πάτρα – Αττική – Θεσσαλονίκη (ΠΑΘΕ) με την προέκτασή του προς τα βόρεια σύνορα της χώρας μπορεί να γίνει μια ανταγωνιστική πύλη εφοδιασμού της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και βορειότερων περιοχών της Ευρώπης με εμπορεύματα».
Για να γίνει αυτό, όμως, «απαιτούνται και βελτιώσεις στη λειτουργία των συνοριακών σταθμών ελέγχου, ώστε να μειωθεί ο χρόνος διέλευσης εμπορευμάτων. Οι έλεγχοι θα πρέπει να είναι καλύτερα συντονισμένοι με τις γειτονικές χώρες, ενώ ειδικά για τις σιδηροδρομικές υπηρεσίες απαιτείται συντονισμός για την εξασφάλιση διαθεσιμότητας προσωπικού και μηχανών έλξης».
Για να γίνει η Ελλάδα πραγματικός κόμβος, απαιτούνται πρόσθετες επενδύσεις στα εξαγωγικά της λιμάνια που θα βελτιώσουν τις υπάρχουσες υποδομές τους, μειώνοντας το κόστος εξαγωγών και εισαγωγών. Εκτιμάται πως μέσω αναβάθμισης των οκτώ μεγάλων εξαγωγικών λιμανιών (Πειραιάς, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ηγουμενίτσα, Ηράκλειο, Χανιά, Βόλος, Αλεξανδρούπολη), το κόστος εξαγωγών και εισαγωγών μέσω αυτών θα μειωθεί κατά 20%.
Η μείωση του κόστους «αφορά όχι μόνο εξαγωγές ελληνικών προϊόντων και εισαγωγές προϊόντων που προορίζονται για κατανάλωση στην Ελλάδα, αλλά και το εμπόριο προϊόντων που δεν παράγονται ή καταναλώνονται στην Ελλάδα αλλά περνούν από ελληνικό έδαφος. Με άλλα λόγια, η μείωση του κόστους εξαγωγών και εισαγωγών αποφέρει και αναβάθμιση της Ελλάδας ως διαμετακομιστικού κόμβου». Εκτιμάται πως η αναβάθμιση των οκτώ μεγάλων εξαγωγικών λιμανιών συμβάλλει σε αύξηση του ΑΕΠ κατά περίπου μισό δισ. ευρώ τον χρόνο.
Εκτός του άξονα ΠΑΘΕ, σύμφωνα με την έκθεση, «απαιτείται σχεδιασμός δράσεων για βελτίωση των συγκοινωνιακών υποδομών, με στόχο την ενίσχυση του επιπέδου κινητικότητας, προσβασιμότητας και περιφερειακής σύγκλισης στο σύνολο της χώρας. Τέτοια έργα μπορεί να περιλαμβάνουν τους κάθετους άξονες της Εγνατίας Οδού προς τα βόρεια σύνορα, τη σύνδεση των αυτοκινητόδροόμων Α1 και Α8, τις οδικές συνδέσεις Λαμία – Άμφισσα – Αντίρριο και Καλαμάτα – Πύλος, τον Νότιο Οδικό Άξονα Κρήτης με τους κάθετους άξονες, νέες σιδηροδρομικές συνδέσεις (Θριάσιο Πεδίο – Θήβα, Καστοριά – Φλώρινα – σύνορα, Νέος Λιμένας Καβάλας – Τοξότες Ξάνθης, Αλμυρός – Βόλος, Κορωπί – Λαύριο, ΔΑΑ – Ραφήνα και Θεσσαλονίκη – Έδεσσα), αναβάθμιση υφιστάμενων σιδηροδρομικών διασυνδέσεων και την ανάπτυξη οργανωμένων εμπορευματικών κέντρων (Θριάσιο Πεδίο, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Λάρισα – Βόλος, Ηγουμενίτσα και Αλεξανδρούπολη)».
