Στη θεσμοθέτηση της …διπλοκούρσας στα ΕΔΧ οχήματα αναμένεται να προχωρήσει έως το τέλος της χρονιάς το υπουργείο Μεταφορών σε μια προσπάθεια να μειώσει τον αριθμό των κυκλοφορούντων ΙΧ στα μεγάλα αστικά κέντρα και κατ΄ επέκταση των άσκοπων μετακινήσεων αλλά και του υψους των διαφυγόντων εσόδων του Δημοσίου.
Εντός του 2021 θα είναι έτοιμη η ρύθμιση για τις ψηφιακές πλατφόρμες διαμεσολάβησης, με την οποία θα δίνεται μεταξύ άλλων η δυνατότητα στους επαγγελματίες οδηγούς ταξί να εξυπηρετούν με τη σύμφωνη γνώμη τους δύο διαφορετικούς πελάτες που πηγαίνουν σε συναφείς προορισμούς.
Πρακτικά οι αυτοκινητιστές θα μπορούν να κάνουν νόμιμα αυτό που ουσιαστικά γινόταν στην πράξη κυρίως βέβαια πριν το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης, η οποία σύμφωνα με τους αυτοκινητιστές εφερε κατακόρυφη μείωση στον τζιρο ο οποίος δεν μπόρεσε να ανακάμψει δεδομένου ότι από πέρυσι ενέσκηψε η πανδημία.
Παράλληλα, όπως προκύπτει, υπό επανεξέταση βρίσκεται και συνολικά το πλαίσιο λειτουργίας και των μισθωμένων οχημάτων με οδηγό και των συμβολαίων με τρίωρη διάρκεια δεδομένου ότι στο υπουργείο Μεταφορών παρατηρούν τις περιπτώσεις μίσθωσης οχημάτων που πηγαινοέρχονται άδεια σε προορισμούς όπως το αεροδρόμιο της Αθήνας χωρίς να μπορούν να παραλάβουν νέους επιβάτες πριν παρέλθει ένα τρίωρο.
Μιλώντας νωρίτερα στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών στην ενότητα «Sustainable Mobility Strategies», ο υφυπουργός Μεταφορών, Γιάννης Κεφαλογιάννης επεσήμανε ότι ένα από τα ζητήματα που δεν έχουν βρει ακόμα τη θέση που τους αξίζει στον εγχώριο δημόσιο διάλογο και είναι η ανορθολογική χρήση των μέσων μεταφοράς, είτε λόγω νοοτροπίας είτε λόγω θεσμικών στρεβλώσεων: «Ανορθολογική σημαίνει δύο πράγματα: άσκοπη ή καταχρηστική», τόνισε αναφέροντας τρία παραδείγματα:
- Την επιβάρυνση στη βιωσιμότητα των πόλεων από τα ΙΧ οχήματα που κινούνται εντός του αστικού ιστού και μεταφέρουν κατά βάση έναν επιβάτη: τον οδηγό.
- Το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας π.χ. των ΕΔΧ οχημάτων, το οποίο αυτή τη στιγμή δεν επιτρέπει τον διαμοιρασμό του οχήματος μεταξύ επιβατών με κοινή διαδρομή. «Στην Ελλάδα η έννοια αυτή είναι άγνωστη. Στην πράξη βέβαια ο διαμοιρασμός γίνεται, η περίφημη «διπλοκούρσα», αλλά γίνεται παράνομα. Με διαφυγόντα έσοδα για το δημόσιο. Η ουσία είναι όμως ότι ούτε ο επαγγελματίας, ούτε ο πολίτης – επιβάτης έχει αυτήν την επιλογή, αν το επιθυμεί. Το αποτέλεσμα αυτής της στρέβλωσης είναι συχνά η άσκοπη μετακίνηση οχημάτων. Ας σκεφτούμε μόνο την «περιπλάνηση» των ΤΑΞΙ στα αστικά κέντρα μέχρι να βρουν επιβάτη» σημείωσε χαρακτηριστικά ο κ. Κεφαλογιάννης.
- Την περίπτωση των επιβατηγών Ιδιωτικής Χρήσης με Οδηγό που μεταφέρουν επιβάτες στο αεροδρόμιο. Με το σημερινό θεσμικό πλαίσιο – όπως ανέφερε – πρέπει να γυρίσουν άδεια στην έδρα τους, προκειμένου να μισθωθούν ξανά από επιβάτη, και αφού περάσουν τρεις ώρες. «Αυτό σημαίνει δεκάδες άσκοπες μετακινήσεις οχημάτων στην Αθήνα. Και των οχημάτων που επιστρέφουν άδεια από το αεροδρόμιο και εκείνων που πηγαίνουν άδεια στο αεροδρόμιο προκειμένου να παραλάβουν επιβάτες!» υπογράμμισε προσθέτοντας πως «για όλα αυτά τα ζητήματα υπάρχουν λύσεις που συζητούνται σε ευρωπαϊκό επίπεδο και είμαστε έτοιμοι και εμείς να υιοθετήσουμε».
Οι πλατφόρμες διαμοιρασμού
Αναφερόμενος στις ψηφιακές πλατφόρμες διαμεσολάβησης, ο κ. Κεφαλογιάννης τόνισε ότι μειώνουν το κόστος και βελτιστοποιούν τη λειτουργία των μέσων μεταφοράς, περιορίζοντας την άσκοπη μετακίνησή τους. Παράλληλα περιορίζουν την άσκοπη αναζήτηση μέσων μεταφοράς από τους επιβάτες, απελευθερώνοντας τον παραγωγικό και τον ελεύθερο τους χρόνο, ενώ περιστέλλουν την απώλεια δημοσίων εσόδων και μπορούν να δώσουν χρήσιμα στατιστικά στοιχεία για το κράτος σχετικά με τη χρήση των μέσων μεταφοράς.
Παρά το γεγονός ότι το υπουργείο θα δώσει προτεραιότητα στο διαμοιρασμό επιβατών με επαγγελματίες, σε μια προσπάθεια ενίσχυσης των εναλλακτικών μορφών μετακίνησης και εφαρμογών κινητικότητας μελετά και το ζήτημα του ευρύτερου διαμοιρασμού οχημάτων. Στο πλάνο του για την τρέχουσα χρονιά άλλωστε έχει εντάξει την κατάρτιση του θεσμικού πλαισίου για τον διαμοιρασμό οχημάτων (car sharing), τον συνεπιβατισμό σε οχήματα (car pooling) και τη μεταφορά με οχήματα κατά παραγγελία (car on demand).
Τα ΜΜΜ
Κατά τη διάρκεια της τοποθέτησής του, πάντως, ο κ. Κεφαλογιάννης ελάχιστα αναφέρθηκε στη λειτουργία της δημόσιας αστικής συγκοινωνίας παρά το γεγονός ότι διεθνώς η βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς είναι απολύτως συνδεδεμένη με τη βιώσιμη κινητικότητα ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα.
Χαρακτήρισε μάλιστα «αδιέξοδο» το γεγονός ότι η χρήση των μέσων μεταφοράς οδηγεί σε αύξηση της χωρητικότητας των υποδομών, ενώ έκανε λόγο για «φαύλο κύκλο» ως προς την κινητικότητα στις πόλεις σημειώνοντας το αυτονόητο, ότι δηλαδή «οι υποδομές με τη σειρά τους αυξάνουν περαιτέρω τη χρήση των μέσων μεταφοράς που με τη σειρά τους γεννούν την ανάγκη για νέες υποδομές. Το αδιέξοδο είναι νομίζω προφανές σε όλους μας: Η κυκλοφοριακή συμφόρηση είναι πλέον ο κανόνας. Η επιβάρυνση του περιβάλλοντος και της υγείας, επίσης» τονισε για να καταλήξει πως αυτό που χρειαζόμαστε είναι «ένα μακροχρόνιο όραμα με επίκεντρο όχι τις υποδομές, αλλά τον συνδυασμό υποδομών, υπηρεσιών και πληροφοριών προκειμένου να επιτευχθεί η αποδοτικότερη λύση στις μετακινήσεις των πολιτών».
Τον Σεπτέμβριο η ρύθμιση για τη μετατροπή συμβατικών οχημάτων σε ηλεκτρικά
Τον Σεπτέμβριο θα είναι έτοιμη η νομοθετική ρύθμιση του υπουργείου Μεταφορών για την μετατροπή των συμβατικών αυτοκινήτων σε ηλεκτρικά.
Το θέμα, το οποίο συζητείται στη χώρα μας εδώ και πάνω από μία δεκαετία δεν είχε επιλυθεί θεσμικά, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαικές χώρες, οι οποίες ήδη το εφαρμόζουν. Οπως ανακοίνωσε ο κ. Κεφαλογιάννης, πλέον το θέμα προχωρεί και τον προσεχή Σπτέμβριο θα είναι έτοιμη η νομοθετική ρύθμιση που θα ενσωματώνει λύσεις, οι οποίες σήμερα εφαρμόζονται στη Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία. Θα ακολουθήσει μία υπουργική απόφαση, η οποία θα εξειδικεύει τον τρόπο με τον οποίο θα γινεται η μετατροπή με στόχο το μέτρο να τεθεί σε εφαρμογή έως το τέλος της χρονιάς.
Υπενθυμίζεται ότι το μέτρο της μετατροπής των οχημάτων έχει ενταχθεί στο ετήσιο Σχέδιο Δράσης του υπουργείου για το 2021 με στόχο στο διάστημα αυτό να γίνει η θεσμοθέτηση πλαισίου για τη μετατροπή του συστήματος καύσης των συμβατικών οχημάτων σε υδρογονοκίνητα, καθώς επίσης και η κατάρτιση του νομικού πλαισίου για την προώθηση της μετατροπής των συμβατικών οχημάτων σε ηλεκτροκίνητα.
Αναφορικά με την ηλεκτροκίνηση, ο κ. Κεφαλογιάννης υπενθύμισε ότι σε συνεργασία με το υπουργείο Περιβάλλοντος έχει θεσμοθετηθεί νέο πλαίσιο και έχουν δοθεί κίνητρα για την αγορά ηλεκτρικών οχημάτων.
Παράλληλα στον επικείμενο διαγωνισμό για την προμήθεια λεωφορείων για την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη «το μήνυμα θα είναι καθαρά περιβαλλοντικό», όπως είπε.
Την περίοδο αυτή το υπουργείο Μεταφορών κάνει τα απαραίτητα βήματα και για την ανάπτυξη των υποδομών πώλησης για τα ηλεκτροκίνητα οχήματα, ενω προχωρεί και στη δευτερογενή νομοθεσία που αφορά τις ρυθμίσεις για τη συντήρηση και την επισκευή των ηλεκτρικών οχημάτων καθώς και την ανάπτυξη των υποδομών υδρογονοκίνησης τόσο στο σιδηρόδρομο όσο και στα οδικά οχήματα.
Η διεθνής εμπειρία του διαμοιρασμού
Ο τομέας των μεταφορών είναι από τους κυριότερους παράγοντες περιβαλλοντικής επιβάρυνσης, καθώς και επιβάρυνσης της υγείας, συνεισφέροντας το 25% των αερίων του θερμοκηπίου που παράγονται και εκπέμπονται στις χώρες της Ε.Ε.
Παράλληλα πρόκειται για τον μόνο οικονομικό τομέα του οποίου οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου είναι μεγαλύτερες από το 1990 μέχρι σήμερα.
Απέναντι στο διαρκώς διογκούμενο κυκλοφοριακό πρόβλημα πολλές χώρες του εξωτερικού εφαρμόζουν εδώ και χρόνια μοντέλα διαμοιρασμού οχημάτων. Το car sharing, όπως έχει επικρατησει να λέγεται θυμίζει σε πολλά την ενοικίαση αυτοκινήτου, αλλά για μικρό χρονικό διάστημα, συνηθως μικρότερο της μίας ημέρας. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας να μισθώσουν όχημα από συγκεκριμένους χώρους από τον ιδιόκτητο στόλο της εταιρίας.
Στην περίπτωση του free floating ο χρήστης μπορει να νοικιάσει αυτοκίνητο χωρίς να έχει την υποχρέωση να το αφήσει στο σημείο, στο οποίο το παρέλαβε αλλά σε κάποιο άλλο σημείο, όπως π.χ. στο αεροδρόμιο σε περίπτωση που φεύγει για ταξίδι.
Παράλληλα με αυτά υπάρχει και το γνωστό carpooling ή αλλιώς συνεπιβατισμός. Οι επιβάτες δηλώνουν τη διαδρομή τους σε μια πλατφόρμα και συνταξιδεύουν με κάποιον άλλον που έχει δηλώσει ίδια ή παρόμοια διαδρομή μοιραζόμενοι τα έξοδα μετακίνησης.
Παρά το γεγονός ότι οι ακόλουθοι αυτών των πρακτικών αυξάνονται διαρκώς, τα ποσοστά παραμένουν μικρά εάν συγκριθούν με την κατοχή Ι.Χ.
Ωστόσο χρόνο με το χρόνο όλο και περισσότεροι πολίτες στο εξωτερικό αντιλαμβάνονται ότι δεν είναι απαραίτητο να διαθέτουν αυτοκίνητο, όπως διαπιστώνει πρόσφατη μελέτη της οικονομικής επιτροπής του ΟΗΕ για την Ευρώπη. Η τάση οφείλεται στο κυκλοφοριακό, στο υψηλό κόστος στάθμευσης ή την έλλειψη σχετικών χώρων, αλλά και τα έξοδα που συνεπάγεται η κατοχή ενός αυτοκινήτου. Την ίδια στιγμή οι νέες τεχνολογίες και η εφαρμογή τους στην κινητικότητα κάνουν όλο και πιο δυσδιάκριτη τη γραμμή μεταξύ της δημόσιας συγκοινωνίας και της ιδιωτικής μετακίνησης.
Τριετής μελέτη που διενεργήθηκε για την εταιρία Car2go στο Σιάτλ, το Σαν Ντιέγκο, την Ουάσιγκτον και δύο καναδικές πόλεις (Κάλγκαρι και Βανκούβερ) κατέδειξε ότι η εν λόγω υπηρεσία κράτησε εκτός δρόμου περίπου 28.000 ΙΧ, ενώ ποσοστό 2% – 5% πουλησε το αυτοκίνητό του και 7% – 10% αποφάσισε να μην αγοράσει αυτοκίνητο.
Η τάση αυτή δεν είναι βέβαια ίδια σε όλον τον κόσμο. Σε χώρες όπου τα εισοδήματα είναι χαμηλά η κατοχή αυτοκινήτου εξακολουθεί να θεωρείται ότι προσδίδει κύρος, ενώ αποτελεί έναν δείκτη της κοινωνικής θέσης του κατόχου του.
Πιο πρόθυμοι να εγκαταλείψουν το αυτοκίνητό τους για χάρη των εναλλακτικών μεθόδων μετακίνησης εμφανίζονται οι εκπρόσωποι της Generation Z που αφορά τους γεννηθέντες περίπου μετά το 1995 και γενικότερα οι νέοι και πιο μορφωμένοι άνθρωποι είναι πιο συχνοί χρήστες των υπηρεσιών διαμοιρασμού.
Σε επίπεδο φύλου διεθνείς μελέτες δείχνουν ότι οι γυναίκες και κυρίως οι μητέρες χρησιμοποιούν λιγότερο τέτοιες πλατφόρμες -παρόλο που τα ποσοστά και εδώ εμφανίζουν ανοδική τάση- είτε επειδή ανησυχούν, αλλά κυρίως επειδή συχνότερα πρέπει να εξυπηρετήσουν και το πρόγραμμά των παιδιών τους, να κάνουν τα ψώνια της οικογένειας, κλπ. Αποτέλεσμα είναι να ξεκινούν την ημέρα τους χωρίς μία σταθερή διαδρομή προς και από τη δουλειά τους, αλλά με πολλούς προορισμούς, αρκετές στάσεις και την ανάγκη των ειδικών καθισμάτων για τα παιδιά στο οχήματα, τα οποία δεν είναι καθόλου πρακτικό να μεταφέρονται από αυτοκίνητο σε αυτοκίνητο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι παρά τη δυναμική που εμφανίζει η συγκεκριμένη αγορά, στην Ευρώπη το ποσοστό των διαμοιραζόμενων αυτοκινήτων αγγίζει μόλις το 0,1% του συνολικού στόλου των επιβατηγών αυτοκινήτων.
Περισσότερο δημοφιλής είναι ο διαμοιρασμός οχήματος free-floating, οι χρήστες του οποίου εκτιμώνται σε 3,2 εκατομμύρια καθώς προσφέρει ευελιξία στο σημείο παραλαβής και παράδοσης του οχήματος σε αντίθεση με τη μίσθωση από συγκεκριμένο σημείο που προσελκύει 500.000 χρήστες. Σύμφωνα, πάντως, με τις εκτιμήσεις έως το 2035 εκτιμάται ότι ο στόλος των διαμοιραζόμενων οχημάτων στην Ευρώπη θα φτάσει τα 7,5 εκατομμύρια.
