Σωκράτης Κόκκαλης, το Φαινόμενο. Κατασκευασμένος από το πιο ανθεκτικό μέταλλο βρίσκεται πάντα μέσα στο παιγνίδι ακόμη και όταν χρειασθεί να αναγεννηθεί από τις στάχτες του.
Από τον Ian Ford
Η είδηση των τελευταίων ωρών είναι εντυπωσιακή: Η Intracom Defense (IDE) υπέγραψε με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σύμβαση (Grant Agreement) ύψους 9,7 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση του προγράμματος LOTUS – Low Observable Tactical Unmanned System, που εγκρίθηκε τον περασμένο Ιούλιο, έπειτα από αξιολόγηση Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων της Ε.Ε., στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Βιομηχανικής Ανάπτυξης στον χώρο της Άμυνας (EDIDP – European Defense Industrial Development Program).
Ο Σωκράτης Κόκκαλης θα ζούσε μία μυθιστορηματική ζωή με το που ήρθε στον κόσμο. Είχε “φροντίσει” γι αυτό ο γιατρός του βουνού-ο θρυλικός Πέτρος Κόκκαλης.
Όταν ο Στατάρχης Τίτο το καλοκαίρι του 1949, αποφάσισε να κλείσει τα σύνορα ως οργίλη απάντηση στις κατηγορίες του ΚΚΕ πως συνεργάζεται με την ελληνική Κυβέρνηση, ήταν περίπου βέβαιο ότι η οικογένεια Κόκκαλη θα αποχωρούσε και από τη Γιουγκοσλάβία. Ο Σωκράτης ήταν ήδη 10 ετών όταν η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση τον Οκτώβρη του ’49 κατέθετε τα όπλα με το διάγγελμα του Βουκουρεστίου, θα αναγκαζόταν (και πάλι) να αλλάξει χώρα.
Η οικογένεια για λίγο μετακομίζει στην Ουγγαρία, από το 1947 ο μικρός Σωκράτης ζούσε επί της ουσίας μόνος του στο «πουθενά» του Μπούλκες της Βοϊβοντίνα, είχε πάψει να είναι το ζωντανό και σκανδαλιάρικο παιδί της Φουρνάς, πια ήταν απόμακρος και αποξενωμένος. Ο ίδιος ο πατέρας του προσπάθησε να διασκεδάσει τη διαμονή του γιου του στο Μπούλκες, «η διαμονή του Άκη μαζί με τα άλλα παιδιά του λαού, τον ωφέλησε και δυνάμωσε τον ψυχισμό του» έγραψε σ’ ένα γράμμα του.
Η οικογένεια πολύ γρήγορα άφησε και την Ουγγαρία που περισσότερο έμοιαζε με ενδιάμεσο σταθμό, εγκαταστάθηκε και πάλι προσωρινά στο Βουκουρέστι, τα χρόνια ήταν δύσκολα, η προεφηβεία του Σωκράτη ήταν γεμάτη περιπλανήσεις, δύσβατη, πολύ μακριά από το φυσιολογικό που έχουμε σήμερα στο μυαλό μας. Ο πατέρας του δύσκολα έβρισκε στη Ρουμανία τις ιδανικές συνθήκες για να ασκήσει το επάγγελμά του ή να εξελίξει την επιστήμη του, ήταν απαραίτητο να εξευρεθεί μια νέα διέξοδος, μια διαφορετική οδός. Οι σχέσεις με τον τότε Υπουργό Παιδείας της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας, Paul Wandel, αλλά και η άριστη γνώση της γλώσσας, έφεραν τον Πέτρο Κόκκαλη μετά από μια τετραετία ζυμώσεων στο κατώφλι της DDR.
Η Νίκη αρνείτο πεισματικά τη μετακόμιση, τουλάχιστον έως ότου ολοκληρώσει ο Σωκράτης το γυμνάσιο στη Ρουμανία, όταν όμως τον Απρίλιο του 1955 το Τμήμα Προπαγάνδας και Επιστήμης της Κεντρικής Επιτροπής του SED (Sozialistische Einheitspartei Deutschlands – το ΚΚΕ της Γερμανίας), εισηγήθηκε την πρόσληψη του Πέτρου Κόκκαλη ως Διευθυντή του Ινστιτούτου Πειραματικής Χειρουργικής (Arbeitsstelle für experimentelle Kreislaufchirurgie, αργότερα Ινστιτούτο Πειραματικής Καρδιοαγγειοχειρουργικής -Arbeitsstelle für experimentelle Herz und Gefäßchirurgie) ήταν αδύνατον να επιμείνει.
Ο Σωκράτης με απόφαση της μητέρας του δεν ακολούθησε την οικογένεια, παρέμεινε στο Βουκουρέστι και αφού ολοκλήρωσε το Γυμνάσιο, μετέβη στη Μόσχα όπου εγγράφηκε στο τμήμα Φυσικών και Ηλεκτρονικών Επιστημών του φημισμένου κρατικού Πανεπιστημίου Mikhail Lomonosov, στο Leninskiye Gory, τους «Λόφους του Λένιν» που καθρεφτίζονταν στον ποταμό της Μόσχας. Τον επισκέφτηκε πολλάκις ο πατέρας του, διακεκριμένος επιστήμων πια και παγκοσμίως αναγνωρισμένος, όταν συνεργάστηκε με τον επίσης παγκοσμίου φήμης Σοβιετικό ιατρό Vladimir Petrovich Demikhov (πρωτοπόρος χειρουργός, εξειδικευμένος στις μεταμοσχεύσεις) και διέμεινε στο Λένινγκραντ για περισσότερους από τρεις μήνες στις αρχές του 1958.
Ο Σωκράτης ήταν υπόδειγμα φοιτητή, πρωτεύσας ακαδημαϊκά, αλλά με ιδιαίτερη αγάπη στα σπορ και ειδικά στο ποδόσφαιρο που έκτοτε αποτέλεσε αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής του. Η σχέση με τον πατέρα του ήταν πολυεπίπεδη, μην λησμονούμε ότι ξέχωρα από την πολιτική δράση, ο Πέτρος Κόκκαλης υπήρξε μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες στην ιστορία της ιατρικής επιστήμης, διετέλεσε προσωπικός ιατρός τόσο του Walter Ulbricht όσο και του Erich Honecker, αμφότεροι θητεύσαντες Πρώτοι Γραμματείς του Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας και δεν ήταν ένας άνθρωπος με φυσιολογική ροή στον πολυσχιδή βίο του.
Ο πάλαι ποτέ «Άκης» ήταν πλέον ο σοβαρός νέος Σωκράτης, ο τελειόφοιτος ενός εκ των σημαντικότερων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων παγκοσμίως, ένας άνδρας που μεγάλωσε και γαλουχήθηκε με συγκεκριμένες σταθερές και υπό το βάρος μιας ήττας που εξανάγκασε την οικογένειά του να καταφύγει στη λύση της πολιτικής εξορίας. Όταν ολοκλήρωσε τις σπουδές του και μετέβη στο (Ανατολικό) Βερολίνο για να ξαναδεί την οικογένειά του και παράλληλα να αποκτήσει το μεταπτυχιακό τίτλο στο Πανεπιστήμιο του Ηumboldt όπου ο πατέρας του είχε ήδη αποκτήσει την έδρα, η εικόνα του ήταν ενός επιβλητικού άντρα με βλοσυρό παρουσιαστικό, αλλά δεν ανταποκρινόταν στην αλήθεια.
Ο Σωκράτης πάντοτε παρέμενε ο μικρός «διαβολάκος» της Φουρνάς, ο αεικίνητος πιτσιρίκος με το κοφτερό μυαλό και τη σπάνια αντιληπτικότητα που εξέπληττε τους γύρω του, με τους κοντινούς του ανθρώπους ήταν ο «Άκης».
Όταν το πρωινό της 15ης Ιανουαρίου του 1962 η καρδιά πρόδωσε για τρίτη και τελευταία φορά τον Πέτρο Κόκκαλη, ο Σωκράτης ήταν 23 ετών. Ο καθηγητής εξέπνευσε από καρδιακή προσβολή στη διάρκεια της εργασίας του στο Ινστιτούτο Πειραματικής Χειρουργικής της Καρδιάς και των Αιμοφόρων Αγγείων, μέσα στη Γερμανική Ακαδημία Επιστημών του Βερολίνου (Deutsche Akademie der Wissenschaften zum Berlin) την οποία και διηύθυνε. Απεβίωσε στο καθήκον, όπως ανακοίνωσε λιτά η Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος.
Η είδηση έπεσε και ως κεραυνός εν αιθρία και στην Ελλάδα την επομένη, δημοσιεύτηκε στην «Αυγή» και το συλλυπητήριο τηλεγράφημα του Ulbricht στη σύζυγό του Νίκη, το οποίο για την ιστορία έγραφε πως «στο πρόσωπο του συζύγου σας χάνουμε ένα σύντροφο, ο οποίος πρωτίστως ως άνθρωπος και ως ερευνητής κατέκτησε έξω από τα σύνορα της πατρίδας του και της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας το σεβασμό, την αναγνώριση και το διεθνές κύρος».
Άμεσα κινητοποιήθηκε ένας εσωτερικός μηχανισμός προκειμένου να καταστεί δυνατή η εκπεφρασμένη επιθυμία του εκλιπόντος να ταφεί στα πατρώα εδάφη, σε ελληνικό χώμα.
Η Νίκη Κόκκαλη απέστειλε προσωπικά στον Πρωθυπουργό το αίτημα «Παρακαλώ, όπως μου επιτρέψετε να μεταφέρω και ενταφιάσω στας Αθήνας τη σορό του καθηγητού Πέτρου Κόκκαλη. Μετά ολιγοήμερη παραμονή μου στας Αθήνας θα επιστρέψω στο Βερολίνο» και εισακούστηκε.
Κατά τη νεκρώσιμο ακολουθία γίνεται και η πρώτη γνωριμία με τον πρωτότοκο του Πέτρου Κόκκαλη, το Σωκράτη. Είναι διαρκώς στο πλάι της μητέρας του, όλοι οι παριστάμενοι έχουν έναν καλό λόγο για τον πατέρα του, τον αντιμετωπίζουν με σεβασμό, ορισμένοι παλαιοί σύντροφοι και συνοδοιπόροι του πατρός του τον καλούν να επιστρέψει όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν, να αναλάβει ενεργό ρόλο στο κόμμα. Ο Σωκράτης δεν δείχνει διάθεση να συνεργαστεί πολλώ δε να συνομολογήσει.
Δεν διαφοροποιεί τη στάση του ούτε όταν τον πλησιάζει ο τότε Βουλευτής της ΕΔΑ, Γρηγόρης Λαμπράκης που νωρίτερα στον επικήδειο λόγο που εκφώνησε είχε συγκινήσει, αναφέροντας μεταξύ άλλων πως «ο επιστημονικός κόσμος και ιδιαιτέρως οι ιατροί που εγνώρισαν ή συνεργάστηκαν μαζί σου, καθώς κι εμείς οι μαθητές σου, δεν θα λησμονήσουμε ποτέ τον σοφό δάσκαλο και τον γίγαντα χειρουργό». Όλοι αποδίδουν τη συμπεριφορά στην κατανυκτική ατμόσφαιρα της ημέρας, αγνοούν ότι ο Σωκράτης Κόκκαλης ουδέποτε σαγηνεύτηκε από την πολιτική και ουδέποτε θεώρησε εαυτόν κατάλληλο για πολιτική καριέρα.
Ο Σωκράτης επιστρέφει με τη μητέρα του στο Βερολίνο, ολοκληρώνει και το μεταπτυχιακό κύκλο των σπουδών του και ξεκινά να εργάζεται ως ηλεκτρονικός στην κρατική (ανατολικο)γερμανική τηλεόραση, αναζητά διαρκώς διεξόδους έχοντας επιχειρηματικές ανησυχίες. Δεν ήταν εύκολο να ζει κανείς στο Βερολίνο εκείνη την εποχή, το Berliner Mauer είχε ήδη ορθωθεί από Αύγουστο του 1961, η διέλευση ήταν σχεδόν αδύνατη δίχως (την πολύ δύσκολο να εξασφαλιστεί) άδεια. Σύμφωνα με δημοσιεύματα άμα τω θανάτω του πατρός του, άνθρωποι του καθεστώτος τον πλησιάζουν, πασχίζουν να διερευνήσουν τις προθέσεις του σχετικά με ενδεχόμενη συνεργασία τους.
Χρησιμοποιούνται πλείστες μέθοδοι, θρυλείται ότι συνελήφθη «για λαθρεμπόριο» μικροαντικειμένων, ότι κατασχέθηκε το αυτοκίνητό του, ανοίγεται φάκελος με το όνομά του από τις μυστικές υπηρεσίες, παρακολουθείται στενά, σύμφωνα με τα δημοσιευθέντα από τη BND αρχεία του Ministerium für Staatssicherheit (MfS) περιγράφεται ως πληροφοριοδότης και βαρύνεται με κατηγορίες για κατασκοπεία.
Η αλήθεια είναι πως η διαδρομή του Σωκράτη Κόκκαλη, παραπέμπει άμεσα σε έναν άνθρωπο που περισσότερο επιθυμούσε να διαπρέψει ως επιχειρηματίας και ουχί ως πολιτικός ή παράγων της εκτελεστικής εξουσίας ή άλλο τι, όπως μαρτυρά και η μετάβασή του στο Μιλάνο λίγους μήνες μετά την επιστροφή του στην Ανατολική Γερμανία προκειμένου να εξασφαλίσει την εμπορική αντιπροσωπεία της Interis στην Ανατολική Γερμανία, την Πολωνία και τη Ρουμανία. Το μυαλό του τρέχει με χίλια, μέσα του όμως υποβόσκει η πίκρα του ανθρώπου που δεν έζησε ποτέ στον τόπο που γεννήθηκε.
Ο άνεμος στο Βερολίνο δεν είναι ούριος, οι Γερμανοί και οι Σοβιετικοί μάλλον πρέπει να το πάρουν απόφαση ότι ο γιος του Πέτρου δεν θα τους εξυπηρετήσει όπως αρχικά σχεδίασαν. Η κληρονομιά του πατέρα του και οι πολιτικές γνωριμίες στην Αθήνα θα του επιτρέψουν να επαναπατριστεί και να απογαλακτιστεί από τη DDR. Θα μεσολαβήσει κυρίως ο Ιωάννης Παπαγεωργίου, εκδότης της καθημερινής εφημερίδας «Αθηναϊκή» και των δημοφιλών περιοδικών «Ατλαντίς», «Θησαυρός», «Θεατής» και «Φαντάζιο», τότε νεοεκλεγείς Βουλευτής με την Ένωση Κέντρου για να βρεθεί η φόρμουλα να επιστρέψει στην Ελλάδα.
Γνωρίζεται με τον Άρη Βουδούρη, τότε ασχολούμενου με πολλές επιχειρήσεις αντιπροσωπείας ξένων εμπορικών οίκων στην Ελλάδα και ιδρύουν μαζί την GIMEX, μια ΟΕ εισαγωγής ηλεκτρονικών και μη προϊόντων από τη Γερμανία.
Το 1974 με τον πρωτότοκο Πέτρο τεσσάρων ετών και λίγο πριν ο Γκιζίκης αποστείλει την ανοιχτή πρόσκληση στον Καραμανλή να επιστρέψει από το Παρίσι για να αναλάβει τις τύχες της πληγωμένης Ελλάδας (που έπνεε τα λοίσθια μετά την απόπειρα της δολοφονίας του Μακαρίου, το πραξικόπημα της Κύπρου και τον Αττίλα) ο Σωκράτης Κόκκαλης με τον αδελφικό του φίλο και μετέπειτα συνεργάτη, Κώστα Δημητριάδη, ιδρύει την INTEGRA.
Μια ακόμη εταιρεία ηλεκτρονικών συστημάτων, που εισάγει τα προϊόντα της AHB (Außenhandelsbetrieb) Elektrotechnik Import und Export από το Ανατολικό Βερολίνο. Πρόκειται για πολύπλοκα ηλεκτρονικά συστήματα τεχνολογιών υψηλής τάσης και προϊόντα που ενδιαφέρουν άμεσα και τη ΔΕΗ και τον ΟΤΕ που τελούσαν μετά την επταετία σε καθεστώς αλματώδους ανάπτυξης.
Η εταιρεία συλλήβδην εξελίσσεται σχεδόν σε αποκλειστικό αντιπρόσωπο, μεγαλώνει τόσο πολύ που σύντομα «υποχρεώνει» Κόκκαλη και Δημητριάδη να ιδρύσουν την INTRACOM. Στην αρχή είναι ένας όροφος στην Αργυρούπολη, όπου μια ντουζίνα προσωπικό συναρμολογεί εξαρτήματα υψηλής τεχνολογίας που καταφθάνουν από την Elektrotechnik. Η συνέχεια θα ήταν η ιστορία της διαπλοκής στη Ελλάδα, μια ιστορία της οποίας ο Σωκράτης Κόκκαλης θα έγραφε το σενάριο και θα πρωταγωνιστούσε από το παρασκήνιο. Την πενταετία 1977/82, η εταιρεία επεκτείνεται στο σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την παραγωγή τηλεπικοινωνιακών προϊόντων και συστημάτων, επανεπενδύει διαρκώς σχεδόν το σύνολο των ετήσιων κερδών της.
Ήδη από το 1984, η εταιρεία έχει μεταφερθεί σε ιδιόκτητες εγκαταστάσεις στην Παιανία. Η INTRACOM πρωτοστατεί στη δημιουργία προηγμένης υποδομής για την έρευνα, την ανάπτυξη και την παραγωγή τηλεπικοινωνιακών συστημάτων τεχνολογίας αιχμής και επεκτείνεται εκ νέου και στον τομέα των ενεργειακών υποδομών.
Η μεγάλη και αποφασιστική «στροφή» θα γίνει το Σεπτέμβριο του 1986, όταν απαιτείται ο εκσυγχρονισμός και την ψηφιοποίηση του ελληνικού εθνικού τηλεπικοινωνιακού δικτύου. Η γνωριμία του με το Γιώργο Λούβαρη, τότε εξ απορρήτων του Ανδρέα Παπανδρέου, αλλά και με όλη την επιχειρηματική ελίτ, επιτρέπει στο Σωκράτη Κόκκαλη να τα πάρει όλα.
Η άτυπη και σιωπηρή συμφωνία των Ευρωπαίων ηγετών, υπαγόρευε η είσοδος στην ψηφιακή εποχή να συντελεστεί διά της ευρωπαϊκής τεχνογνωσίας, αφού η επερχόμενη πτώση του σοβιετικού μοντέλου θα καθιστούσε τις ΗΠΑ μοναδική παγκόσμια δύναμη και μοναδικό «παίκτη» στην παγκόσμια αγορά. Ο Ανδρέας έχει μεν τις αντιρρήσεις του, πλην όμως συνομολογεί στην απόφαση των ευρωπαίων εταίρων να μοιραστεί η πίτα ισομερώς στη γαλλική ALCATEL, της σουηδική ERICSSON και τη Γερμανική SIEMENS.
Στην Ελλάδα πλειοδοτεί ο συνεταιρισμός Σουηδών και Γερμανών, ο Κόκκαλης ιδρύει την INTRASOFT, καταστρώνει ένα πενταετές επενδυτικό πρόγραμμα ύψους 5,5 δισ. δραχμών, μετατρέπει την INTRACOM στην πρώτη εταιρεία υψηλής τεχνολογίας στην Ελλάδα που χρησιμοποιεί αυτοματοποιημένες μεθόδους βιομηχανικής παραγωγής.
Είναι ο άνθρωπος στον οποίο οφείλεται η έναρξη και εγκαθίδρυση του κολοσσιαίου έργου αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού του εθνικού τηλεπικοινωνιακού δικτύου στην Ελλάδα, ενώ συνάπτει και συμφωνία με τον ΟΠΑΠ για την προμήθεια και εγκατάσταση προηγμένων συστήματων πληροφορικής στην πλατφόρμα του. Όταν η INTRACOM εγκαθιστά στον ΟΤΕ το πρώτο ψηφιακό κέντρο από καταβολής ελληνικού κράτους, είναι και με τη βούλα εθνικός προμηθευτής.
Πάμε τώρα στη συμφωνία με την Ε.Ε.
Το πρόγραμμα αφορά “Ευρωπαϊκό Τακτικό Μη Επανδρωμένο Αεροσκάφος” που διαθέτει πλήθος καινοτόμων χαρακτηριστικών, όπως:
-μη ανίχνευση από εχθρικές δυνάμεις λόγω της stealth σχεδίασής του
-ικανότητα να επιχειρεί σε μεγάλη εμβέλεια και μακριά από εχθρικές απειλές
-αξιοπλοϊμότητα και διαλειτουργικότητα βάσει προτύπων ΝΑΤΟ
-αξιόπιστες τηλεπικοινωνίες
-χρήση αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης
-κυβερνοασφάλεια και επεκτασιμότητα.
Η μοναδικότητα του LOTUS έγκειται στο ότι παρόμοια χαρακτηριστικά δεν μπορούν να ενσωματωθούν εκ των υστέρων σε συστήματα παλαιότερης τεχνολογίας, προσδίδοντας του ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Το πρόγραμμα LOTUS βασίζεται σε τεχνογνωσία και εμπειρία που αποκτήθηκε από προηγούμενα έργα που συμμετείχε η ΙDE με τους βασικούς εταίρους της, όπως είναι τα Μη Επανδρωμένα Αεροσκάφη:
-HCUAV, για το οποίο έχουν ήδη πραγματοποιηθεί με επιτυχία πτητικές δοκιμές
-DELAER, το οποίο αναμένεται να πραγματοποιήσει πτητικές δοκιμές τον επόμενο χρόνο.
Το LOTUS αποτελεί μοναδική ευκαιρία για την Ελλάδα να αποδείξει την ικανότητά της τόσο στην παραγωγή τεχνολογιών αιχμής, στην κατασκευή σύνθετων υλικών και στην υλοποίηση ασφαλών επικοινωνιών, όσο και στον συντονισμό εγχώριων και ξένων εταίρων από ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς.
Το πρόγραμμα LOTUS θα υλοποιηθεί από Κοινοπραξία με επικεφαλής την IDE και εταίρους από την Ελλάδα (ΙDE, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ALTUS, CFT, Πανεπιστήμιο Πατρών και το Εργοστάσιο Τηλεπικοινωνιακών και Ηλεκτρονικών Μέσων του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας), την Κύπρο (SignalGenerix, Cyric, Geoimaging), την Ισπανία (Embention) και την Ολλανδία (RHEA Group).
Το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, μέσω της συμμετοχής του στο πρόγραμμα, αποκτά τη δυνατότητα να υλοποιήσει τις προδιαγραφείσες από τις υπηρεσίες του επιχειρησιακές απαιτήσεις, να προγραμματίσει σε ορίζοντα πενταετίας την ανεξαρτησία της χώρας από μη ελεγχόμενα κρίσιμα συστήματα και να αποκτήσει σύντομα ένα Ελληνικό σύστημα για την κάλυψη των επιβεβαιωμένων αναγκών του με τον αποτελεσματικότερο τρόπο.
