Η ευρωπαϊκή βιομηχανία γούνας επιστρέφει στο προσκήνιο με τη μαζική θανάτωση εκατομμυρίων βιζόν της Δανίας μετά από ένα ξέσπασμα κορονοϊού σε φάρμες της χώρας.
Νωρίτερα αυτό το μήνα, η πρωθυπουργός Mette Frederiksen ανακοίνωσε ότι θα σκοτώνονταν όλα τα βιζόν. Η Δανία είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός βιζόν στον κόσμο, εκτρέφοντας έως και 17 εκατομμύρια ζώα και η Covid έχει σαρώσει το ένα τέταρτο των 1.000 εκτροφείων βιζόν.
Αξιωματούχοι λένε ότι αυτή η «δεξαμενή» ασθένειας ενέχει σημαντικό κίνδυνο για την υγεία των ανθρώπων και ανησυχούν ότι μεταλλάξεις που εντοπίζονται σε στελέχη του ιού που σχετίζονται με μινκ, ενδέχεται να θέσουν σε κίνδυνο ένα μελλοντικό εμβόλιο.
Ωστόσο, οι εικόνες των μαζικών τάφων βιζόν και των εκτροφέων με δάκρυα στα μάτια, ακολούθησαν κατακραυγή όταν η κυβέρνηση παραδέχτηκε ότι η διαταγή της δεν είχε νομική βάση. Ο υπουργός γεωργίας παραιτήθηκε. Το Σάββατο εκατοντάδες κτηνοτρόφοι με τρακτέρ, κινήθηκαν στο κέντρο της Κοπεγχάγης για να διαμαρτυρηθούν για τον χειρισμό της κρίσης. Υπήρξαν επίσης διαμαρτυρίες στις πόλεις Aalborg και Aarhus.
Η προτεινόμενη απαγόρευση της εκτροφής βιζόν μέχρι το 2022 έχει πλέον κοινοβουλευτική υποστήριξη, αλλά οι διαπραγματεύσεις για αποζημίωση καθυστερούν.
Οι αρχές αναφέρουν ότι και τα 288 μολυσμένα εκτροφεία έχουν αδειάσει θανατώνοντας περίπου 10 εκατομμύρια ζώα. Πιστεύεται ότι η πλειονότητα των υπολειπόμενων βιζόν σε αγροκτήματα όπου δεν εντοπίστηκε λοίμωξη έχουν επίσης σκοτωθεί. Σε λίγο, η βιομηχανία γούνας της Δανίας θα έχει σχεδόν εξαλειφθεί. Διακυβεύονται περίπου 6.000 θέσεις εργασίας.
“Είναι ένα de facto μόνιμο κλείσιμο και εκκαθάριση της βιομηχανίας γούνας”, ανέφερε σε δήλωση του ο πρόεδρος του συνδέσμου εκτροφέων μινκ Δανίας (Mink Breeders Association), Tage Pedersen. “Αυτό επηρεάζει όχι μόνο τους εκτροφείς βιζόν αλλά και ολόκληρες κοινότητες.”
Ο εκτροφέας βιζόν Per Thyrrestrup αμφιβάλλει ότι η επιχείρηση θα επανέλθει ποτέ: “Για να έχουν την ίδια ποιότητα τα δέρματα, για να έχουν το ίδιο χρώμα – θα χρειαστούν 15 έως 20 χρόνια πριν αυτό καταστεί δυνατό.”
Ο μεγαλύτερος οίκος δημοπρασιών γούνας στον κόσμο, η Kopenhagen Fur, ανακοίνωσε επίσης «ελεγχόμενο κλείσιμο» μέσα σε δύο έως τρία χρόνια μέχρι να πωληθούν τα δέρματα και παλαιότερα αποθέματα.
Χιλιάδες αγοραστές, κυρίως από την Κίνα, κάποτε συγκεντρώνονταν σε δημοπρασίες που πραγματοποιούνταν στη δανέζικη πρωτεύουσα. Ήταν ένας γίγαντας ως επιχείρηση, διαπραγματευόμενη 25 εκατομμύρια γουνοδέρματα Δανίας και ξένων έως πέρυσι.
Αλλά ακόμη και πριν από την πανδημία υπήρχε πλήγμα.
Πριν από μια δεκαετία, το εμπόριο αυξήθηκε, τροφοδοτούμενο από την όρεξη για πολυτελή προϊόντα καθώς τα κινεζικά εισοδήματα αυξήθηκαν. Το 2013, η Kopenhagen Fur πούλησε περίπου 2 δισ. Δολάρια (1,5 δισ. Λίρες) γουναρικών, με παγκόσμια παραγωγή βιζόν αξίας 4,3 δισ. Δολαρίων.
Στη συνέχεια, τα δέρματα των βιζόν κόστιζαν πάνω από 90 $ (69 £) το καθένα, αλλά η «φούσκα» έσκασε και τα περσινά δέρματα απέκτησαν τιμή μόνο στο ένα τρίτο. Οι ντόπιοι αγρότες αγωνίστηκαν να βγάλουν λεφτά – και είναι ένα μοτίβο που φαίνεται κι αλλού. Η Κίνα είναι μακράν ο μεγαλύτερος εισαγωγέας γούνας, αλλά είναι επίσης σημαντικός παραγωγός.
Η Else Skjold, επικεφαλής fashion στη Royal Danish Academy, λέει ότι αυτός ο διαγωνισμός έχει μειώσει τις τιμές: “Πολλοί νέοι εκτροφείς μπήκαν στην αγορά και έτσι υπήρξε απλώς μια υπερπαραγωγή γούνας.”
Υπήρξε επίσης σημαντική ποσότητα εκτροφής γούνας σε όλη την Ευρώπη. Το 2018 υπήρχαν 4.350 φάρμες σε 24 ευρωπαϊκές χώρες, αναφέρει το Fur Europe. Η Πολωνία, οι Κάτω Χώρες, η Φινλανδία, η Λιθουανία και η Ελλάδα είναι οι μεγαλύτεροι παραγωγοί μετά τη Δανία – αν και οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Ρωσία λειτουργούν επίσης εκμεταλλεύσεις.
Από τότε που άρχισε η θανάτωση οι τιμές έχουν αυξηθεί. “Οι άνθρωποι ανησυχούσαν ότι μπορεί να υπάρχει έλλειψη”, λέει ο Mark Oaten, διευθύνων σύμβουλος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Γούνας (IFF). Η Δανία αντιπροσωπεύει τουλάχιστον το ένα τέταρτο του παγκόσμιου εμπορίου βιζόν.
Η κ. Skjold πιστεύει ότι οι ξένοι ανταγωνιστές θα καλύψουν το κενό: “Θα επενδύσουν με τεράστια ισχύ στην επέκταση της εκτροφής βιζόν στην Κίνα, υποψιάζομαι.”
Παρόλο που η εκτροφή γούνας είναι αμφιλεγόμενη, πιστεύει ότι τα πρότυπα στις δανέζικες εκμεταλλεύσεις ήταν υψηλά και μια συνέπεια της εξόδου της Δανίας, είναι ο κίνδυνος να επιδεινωθεί η καλή μεταχείριση των ζώων. «Θα δούμε την εκτροφή σε λιγότερο ρυθμιζόμενες και λιγότερο ελεγχόμενες χώρες», λέει.
Το βιζόν φαίνεται ιδιαίτερα ευαίσθητο στο Covid και μπορεί να εξαπλωθεί γρήγορα στα αγροκτήματα. Εντοπίστηκαν λοιμώξεις στη Γαλλία, την Ισπανία, τη Σουηδία, την Ιταλία, τις ΗΠΑ, την Ελλάδα και τις Κάτω Χώρες, οι οποίες θα απαγορεύσουν τώρα την εκτροφή γούνας έως τον Μάρτιο του 2021.
Ομάδες καλής διαβίωσης των ζώων λένε ότι αυτός είναι ένας ακόμη λόγος για την απαγόρευση της πρακτικής, εκτός από τους ηθικούς λόγους.
“Οι φάρμες γούνας δεν είναι μόνο η αιτία της τεράστιας και άσκοπης ταλαιπωρίας των ζώων, αλλά επίσης σημειώνουν ωρολογιακές βόμβες για θανατηφόρες ασθένειες”, λέει η Δρ Joanna Swabe από την Humane Society International.
Με τα χρόνια, οι εκστρατείες καλής μεταχείρισης των ζώων έχουν μετατοπίσει την κοινή γνώμη. Πολλές μάρκες μόδας έχουν σταματήσει να χρησιμοποιούν γούνα και έχουν στραφεί σε εναλλακτικές λύσεις.
Το Ηνωμένο Βασίλειο απαγόρευσε την εκτροφή γούνας το 2003. Η Αυστρία, η Γερμανία και η Ιαπωνία έχουν επίσης σταματήσει την παραγωγή και άλλες χώρες την καταργούν σταδιακά.
Ωστόσο, καθώς οι Ευρωπαίοι καταναλωτές απομακρύνονταν, οι Κινέζοι πελάτες τους αντικαθιστούσαν. “Στη δεκαετία του 2000 θα μπορούσατε να δείτε την κινεζική αγορά να μεγαλώνει. Η γούνα έδειχνε ότι είχε εισέλθει στη μεσαία τάξη”, λέει η Else Skjold.
Ο Mark Oaten της IFF αναφέρει ότι η Ασία αντιπροσωπεύει τώρα το 35-40% των πωλήσεων γούνας, με τη Νότια Κορέα μια άλλη βασική αγορά. Οι τάσεις έχουν επίσης μετακινηθεί από τα υψηλού κόστους “γούνινα παλτό της γιαγιάς” σε προσιτά, καθημερινά ρούχα με μικρές ποσότητες γούνας.
Όμως, η κινεζική αγορά έχει επίσης χαλάσει. Η οικονομική επιβράδυνση είχε μειώσει τις καταναλωτικές δαπάνες, ακόμη και πριν παρουσιαστεί η Covid-19. Οι δαπάνες για πολυτελή αγαθά “έχουν σημειώσει σημαντική πτώση τα τελευταία τρία χρόνια”, λέει ο κ. Oaten.
«Ολόκληρη η βιομηχανία έχει αγωνιστεί», λέει η Veronica Wang του συμβούλου στρατηγικής του OCC, η οποία ειδικεύεται στην ένδυση, το χώρο της ομορφιάς και τα προϊόντα πολυτελείας. “Ακόμα και στην Κίνα, φέτος πολλές εταιρείες γούνας έκλεισαν.”
Λέει ότι το πρόβλημα είναι διπλό: «Υπάρχει μια μείωση όσον αφορά τη ζήτηση και υπάρχει και υπερπροσφορά», πρόσθεσε πως η Covid έκανε τα πράγματα χειρότερα, καθώς υπάρχει τώρα νευρικότητα στην Κίνα σχετικά με το εμπόριο ή την εισαγωγή ζωικών προϊόντων.
Η κ. Wang προσθέτει ότι η όρεξη για γούνα αλλάζει μεταξύ των νεότερων Κινέζων. Η ψεύτικη γούνα θεωρείτο χαμηλής ποιότητας, αλλά οι αντιλήψεις των καταναλωτών αλλάζουν καθώς περισσότερες μάρκες πολυτελείας κάνουν τη μετάβαση.
“Γνωρίζουμε ότι σε σχέση με τις προηγούμενες γενιές, αυτοί οι νεότεροι καταναλωτές, ειδικά η Gen Z, έχουν μεγαλύτερη αίσθηση κοινωνικής ευθύνης – βλέπω ότι έχει ξεκινήσει η τάση”, λέει.
BBC
