Ενημέρωση: Από τη στιγμή που γράφτηκε το παρακάτω άρθρο, η δανέζικη κυβέρνηση έχει ανατρέψει την απόφασή της να θανατώσει όλα τα βιζόν στη χώρα αφού οι αγρότες και τα μέλη του κόμματος της αντιπολίτευσης εξέφρασαν ανησυχίες για τη νομιμότητα, την αναγκαιότητα και τον οικονομικό αντίκτυπο της σφαγής. Παρόλο που η μετάδοση του COVID-19 από βιζόν στον άνθρωπο συνεχίζεται ακόμη στη Δανία και στα γύρω από αυτήν, έχει περάσει περισσότερο από ένας μήνας από τότε που οι ερευνητές έχουν εντοπίσει μια λοίμωξη που προκαλείται από το μεταλλαγμένο στέλεχος. Ομάδες για τα δικαιώματα των ζώων, συμπεριλαμβανομένης της Humane Society International, συνεχίζουν να υποστηρίζουν το μέτρο που απορρίπτεται τώρα από ότι φαίνεται στη Δανία.
Αξιωματούχοι στη Δανία ανακοίνωσαν την Τετάρτη ότι θα κάνουν ευθανασία μέχρι το τελευταίο βιζόν στις φάρμες της χώρας, τα οποία υπολογίζονται περίπου 17 εκατομμύρια ζώα. Όλα αυτά συνέβησαν μετά από μια ανακάλυψη από Δανούς επιστήμονες ότι το SARS-CoV-2, το επίσημο όνομα για τον ιό που προκαλεί την COVID-19, είχε μεταλλαχθεί σε εκτρεφόμενα βιζόν, δημιουργώντας ένα στέλεχος του κοροναϊού που δεν σταματά εύκολα από αντισώματα στο κύριο στέλεχος του ιού. Το πιο ανησυχητικό, είναι πως αυτό το νέο στέλεχος εξακολουθεί να μεταδίδεται από βιζόν στους ανθρώπους, προκαλώντας τρομερές ανησυχίες σχετικά με την αποτελεσματικότητα των εμβολίων που βρίσκονται σε εξέλιξη παγκοσμίως.
Υπάρχουν επί του παρόντος πέντε αναφερόμενες περιπτώσεις του νέου στελέχους σε βιζόν και 12 περιπτώσεις σε ανθρώπους, όλοι οι εργαζόμενοι σε μία από τις περίπου 1.100 εκμεταλλεύσεις βιζόν στη Δανία. Παρόλο που οι άνθρωποι παρακολουθούνται, απομονώνονται, και αντιμετωπίζονται σύμφωνα με συστάσεις από αξιωματούχους δημόσιας υγείας, τα βιζόν δεν είναι τόσο τυχερά – η μαζική εξόντωση είναι ήδη σε εξέλιξη. Πάνω από 400 εκμεταλλεύσεις βιζόν έχουν ήδη σφαγιάσει ολόκληρο τον πληθυσμό των βιζόν τους, πιθανώς με αέριο. Αστυνομία και στρατιωτικό προσωπικό αναπτύσσονται για να καταστρέψουν όλα τα βιζόν στα υπόλοιπα αγροκτήματα το συντομότερο δυνατό. Σύμφωνα με τη φινλανδική δημοπρασία γούνας, (Magnus Ljung – SAGA FURS), τα δέρματα από βιζόν κοντά σε μολυσμένα αγροκτήματα είναι ακατάλληλα προς πώληση και θα καταστραφούν, σχεδόν το ήμισυ του συνολικού αριθμού. Τα υπόλοιπα δέρματα θα πουληθούν ως μικρότερης αξίας προϊόντα, το καλοκαίρι. Συνολικά, η εξόντωση των βιζόν θα κοστίσει περίπου 785 εκατομμύρια δολάρια .
Από την αρχή της πανδημίας, περισσότερα από 50 είδη ζώων έχουν προκύψει θετικά στον SARS-CoV-2. Όταν «έσκασε» το θέμα τον Απρίλιο, ότι αρκετά κατοικίδια σκυλιά και γάτες είχαν θετικά αποτελέσματα, δεν υπήρξαν κλήσεις για μαζική ευθανασία κατοικίδιων ζώων. Η εξάπλωση σε άγρια ζώα – τίγρεις, νυχτερίδες και πιθήκους για να αναφέρουμε μερικά – έχει επίσης τεκμηριωθεί, αλλά σε καμία περίπτωση οι επιδημιολόγοι δεν πρότειναν τόσο δραματική παρέμβαση για να σταματήσει η εξάπλωση σε αυτά τα είδη, πολλά από τα οποία απειλούνται. Η περίπτωση των δανέζικων μινκ, ωστόσο είναι διαφορετική. Άλλα είδη ζώων που κόλλησαν κορονοϊό από ανθρώπους, μολύνθηκαν με το κύριο στέλεχος του ιού, αυτόν που γίνονταν πρωτοσέλιδα για το μεγαλύτερο μέρος του περασμένου έτους. Επιπλέον, τα περισσότερα από αυτά τα είδη αποδείχθηκαν αδιέξοδοι ξενιστές για τον ιό, πράγμα που σημαίνει ότι παρόλο που ο ιός θα μπορούσε να μολύνει αυτά τα ζώα και ακόμη και να προκαλέσει ασθένεια σε αυτά τα ζώα, ο ιός δεν μπόρεσε να γυρίσει και να μεταπηδήσει από ζώο σε άνθρωπο, ένα φαινόμενο που ονομάζεται ζωονόσος.
Τα βιζόν αποτελούν εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα. Η ευρωπαϊκή βιομηχανία βιζόν καταπολεμά τα κρούσματα του κυρίου στελέχους COVID στις εκμεταλλεύσεις από τον Ιούνιο, μετά από μια εμφάνιση κρουσμάτων COVID-19 σε ανθρώπους στη βόρεια Δανία, που τελικά ιχνηλατήθηκαν σε αυτές τις εκμεταλλεύσεις. Μόλις κατέστη σαφές ότι τα ίδια τα ζώα ήταν η πηγή των μολύνσεων, τα βιζόν σφαγιάστηκαν μαζικά σε αγροκτήματα όπου είχαν εμφανιστεί αυτά τα κρούσματα. Οι Κάτω Χώρες σκότωσαν περισσότερα από 10.000 μετά το ξέσπασμα κορονοϊού το περασμένο καλοκαίρι. Στην Ισπανία θανάτωσαν σχεδόν 10 φορές περισσότερα ζώα μετά την εμφάνιση εστίας σε ένα αγρόκτημα στην επαρχία Aragón. Αυτά τα βιζόν κολλούν και διαδίδουν το κυρίαρχο στέλεχος του κορονοϊού, αυτό που όλοι γνωρίζουμε και φοβόμαστε.
Η εξέλιξη αυτή την εβδομάδα ήταν η ανακάλυψη ότι τα βιζόν στη Δανία προκύπτουν πλέον θετικά σε ένα μεταλλαγμένο στέλεχος του ιού που δεν καταστρέφεται εύκολα από τα αντισώματα COVID. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι εάν το ξέσπασμα αυτού του μεταλλαγμένου στελέχους δεν συγκρατηθεί επαρκώς, ο κόσμος θα μπορούσε να αντιμετωπίσει μια δεύτερη πανδημία.
Πώς συνέβη λοιπόν η μετάλλαξη; Κάθε οργανισμός στον πλανήτη μεταλλάσσεται. Όταν αντιγράφεται ο γενετικός κώδικας, τα σφάλματα εμφανίζονται συχνά. Όταν ένα γράμμα στο γονιδίωμα αντικαθίσταται ακούσια με διαφορετικό γράμμα, αυτό ονομάζεται μετάλλαξη. Η συντριπτική πλειονότητα των μεταλλάξεων είναι είτε ασήμαντες είτε προκαλούν βλάβη στον οργανισμό. Σπάνια, ωστόσο, μια μετάλλαξη θα ενισχύσει πραγματικά τον οργανισμό – σε αυτήν την περίπτωση, τον ιό.
Οι κορονοϊοί κατά γενικό κανόνα μεταλλάσσονται αργά σε σύγκριση με άλλους ιούς. Πάρτε, για παράδειγμα, την εποχική γρίπη. Επειδή οι ιοί της γρίπης μπορούν να ανακατέψουν τον γενετικό τους κώδικα σαν τράπουλα, η καταπολέμηση της γρίπης με εποχιακά εμβόλια είναι διαρκώς απογοητευτική. Μερικά χρόνια η αποτελεσματικότητα του εμβολίου κατά της γρίπης είναι τόσο χαμηλή όσο το 10 τοις εκατό . Όταν οι ερευνητές μπορούν να αναπτύξουν ένα πιο αποτελεσματικό εμβόλιο, η γρίπη έχει μεταλλαχθεί ξανά, καθιστώντας συχνά το εμβόλιο του προηγούμενου έτους άχρηστο. Επειδή μελέτες επιβεβαίωσαν ότι το SARS-CoV-2 δεν υπέστη σημαντικές μεταλλάξεις καθώς εξαπλώθηκε από άτομο σε άτομο, οι ερευνητές ήταν αισιόδοξοι στα αρχικά στάδια της πανδημίας ότι ένα εμβόλιο θα παρέχει μακροχρόνια προστασία, σε αντίθεση με το εμβόλιο της γρίπης.
Ωστόσο, το SARS-CoV-2 έχει αλλάξει στο παρελθόν. Τον Μάιο, υπήρχε ένας μικρός πανικός για μια μετάλλαξη κορονοϊού που φάνηκε να αυξάνει τη μεταδοτικότητα του ιού ή την ευκολία με την οποία περνά από το ένα άτομο στο άλλο, χάρη σε μια τροποποίηση σε μια ακίδα πρωτεΐνης στην επιφάνεια του. Οι φόβοι αργότερα αποδείχθηκαν αβάσιμοι, και διασπάρθηκαν από μη-επιστήμονες που ερμήνευσαν υπερβολικά το θέμα, αφού συζητήθηκε σε δημόσια προσβάσιμα διαδικτυακά φόρουμ πριν από την αξιολόγηση από ομοτίμους. Ευτυχώς, οι ερευνητές κατάφεραν αργότερα να επιβεβαιώσουν ότι αυτή η μετάλλαξη δεν αντιπροσωπεύει μετατόπιση παραδείγματος στην ανταπόκρισή μας στον ιό, ούτε η μετάλλαξη θα επηρέαζε την ανάπτυξη εμβολίων. Τα αντισώματα που δημιουργήθηκαν κατά των ιογενών στελεχών με τη μετάλλαξη της ακίδας πρωτεΐνης ήταν ακόμη σε θέση να καταστρέψουν την προηγούμενη, μη μεταλλαγμένη έκδοση του ιού.
«Το χειρότερο σενάριο είναι μια νέα πανδημία, ξεκινώντας από την αρχή στη Δανία.” – Kåre Mølbak
Ο ιός που παράγεται από τη μετάλλαξη του βιζόν, από την άλλη πλευρά, φαίνεται αδιαπέρατος από αντισώματα που παράγονται ως απόκριση στο κυρίαρχο στέλεχος του ιού. Αυτό που καθιστά αυτή τη μετάλλαξη πολύ πιο ανησυχητική από τις προηγούμενες μεταλλάξεις δεν είναι ότι η μετάλλαξη αυξάνει πόσο γρήγορα θα εξαπλωθεί ο ιός, ούτε ότι αυξάνει τη σοβαρότητα της προκύπτουσας ασθένειας. Είναι το γεγονός ότι το ανοσοποιητικό σύστημα δεν μπορεί να μεταφέρει γνώσεις για μια μορφή του ιού στην καταπολέμηση της άλλης μορφής. Για το ανοσοποιητικό σύστημα, είναι δύο εντελώς διαφορετικοί ιοί.
Με άλλα λόγια, εάν έχετε επιβιώσει από το COVID-19, το ανοσοποιητικό σας σύστημα παραμένει σε μεγάλο βαθμό χωρίς εφόδια για να καταπολεμήσει το στέλεχος του βιζόν. Μόλις οι φαρμακευτικές εταιρείες ολοκληρώσουν τον αγώνα τους για μήνες, για να επινοήσουν ένα αποτελεσματικό εμβόλιο COVID, το εμβόλιο πιθανότατα θα παρέχει μικρή προστασία έναντι του αναδυόμενου στελέχους. Ο ιός έχει μεταλλαχθεί σε αυτό που θα μπορούσε τελικά να θεωρηθεί ως COVID 2.0 εάν οι Δανοί δεν συγκρατήσουν την εξάπλωσή του.
Ο Kåre Mølbak, ο οποίος διευθύνει το σκέλος της δημόσιας υγείας και των μολυσματικών ασθενειών της Δανέζικης κυβέρνησης, το συνόψισε όταν είπε στο Reuters την Τετάρτη, “Το χειρότερο σενάριο είναι μια νέα πανδημία, ξεκινώντας ξανά από τη Δανία.”
Υπάρχει, ευτυχώς, κάποιος λόγος για συγκρατημένη αισιοδοξία εδώ. Πρώτον, δεν γνωρίζουμε ακόμη πώς το μεταλλαγμένο στέλεχος θα επηρεάσει κλινικά το ανθρώπινο σώμα. Τα 12 άτομα που έχουν μολυνθεί με το στέλεχος του βιζόν μπορεί να παραμείνουν χωρίς συμπτώματα εάν η μετάλλαξη του βιζόν έχει επίσης μειώσει την ικανότητά του να προκαλεί ασθένεια. Για όλους όσους γνωρίζουμε, η μετάλλαξη θα μπορούσε εξίσου εύκολα να οδηγήσει σε έναν ιό που είναι ακόμη καλύτερος στο να σκοτώνει ανθρώπους από τον υπαρχοντα ιό. Απλώς δεν έχουμε αρκετές πληροφορίες.
Η δεύτερη αισιόδοξη πηγή αισιοδοξίας, είναι ο χαμηλός αριθμός κρουσμάτων αυτού του μεταλλαγμένου κορονοϊού – επί του παρόντος 12 άνθρωποι και μόλις πέντε ζώα. Δεδομένης της ταχείας, επιθετικής κυβερνητικής αντίδρασης, υπάρχει μια καλή πιθανότητα αυτή η μετάλλαξη να εξαλειφθεί προτού να εξαπλωθεί σημαντικά, τουλάχιστον στον πληθυσμό των βιζόν. Αυτό που κρέμεται σε λεπτή ισορροπία, είναι η τύχη των 12 μολυσμένων ατόμων των οποίων η τρέχουσα κατάσταση υγείας παραμένει άγνωστη. Ήταν ασυμπτωματικοί για κάποιο χρονικό διάστημα; Είχαν επαφή με φίλους και συγγενείς πριν από τη διάγνωση; Θα το διαδώσουν σε εργαζόμενους στον τομέα της υγείας που τους θεραπεύουν; Χωρίς την ελπίδα για ένα ανίσχυρο στέλεχος του ιού, δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ένα σενάριο στο οποίο οι περιπτώσεις του στελέχους του βιζόν εκρήγνυνται εκθετικά, παρόμοια με την πορεία του αρχικού ιού.
Future Tense*
*Το Future Tense είναι μια συνεργασία των Slate , New America και Arizona State University που εξετάζει τις αναδυόμενες τεχνολογίες, τη δημόσια πολιτική και την κοινωνία.
