Ζήτω η 11η Νοεμβρίου 1912! Ζήτω η Καστοριά (Από την «ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ» Αρ. Φυλ. 914/8-11-1964/ +Γ. Π. ΙΑΤΡΟΥ) - OlaDeka

Ζήτω η 11η Νοεμβρίου 1912! Ζήτω η Καστοριά (Από την «ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ» Αρ. Φυλ. 914/8-11-1964/ +Γ. Π. ΙΑΤΡΟΥ)

Εις τας εκδόσεις της των επετείων της απελευθερώσεως της πόλεώς μας από του Τουρκικού ζυγού των παρελθόντων ετών, η Εφημερίς μας είχεν ασχοληθή με το ιστορικόν της καταλήψεώς της και έδωσε διάφορα στοιχεία παρμένα είτε από γραπτές εξιστορήσεις, είτε από πληροφορίες διαφόρων που πολλές φορές αλληλοσυγκρούονταν.

Εφέτος, για να δώσουμε μια πραγματική εικόνα, της απελευθερώσεως της πόλεώς μας και των γεγονότων που διαδραματίστηκαν την ημέραν εκείνην, συγκεντρώσαμε από αυθεντικές αφηγήσεις αυτόπτων μαρτύρων και νέα στοιχεία, τα οποία κατά πολύ συμπίπτουν με όσα άλλοτε είχε δημοσιεύσει η «Δυτική Μακεδονία».

Όσοι από τους παλαιότερους επιζούν ασφαλώς θα τα ενθυμηθούν και θα αναπολήσουν με συγκίνηση την ιστορική εκείνη ημέρα.

Οι αφηγήσεις λοπόν αυτές των αυτόπτων μαρτύρων, λένε πως πέρασε από την Καστοριά ο Άγιος Κοσμάς ο νέος, ο οποίος ήταν σύγχρονος της Ελληνικής Επαναστάσεως και ο οποίος αψηφώντας τους κινδύνους που διέτρεχε από τους Τούρκους της Καστοριάς, συνεκέντρωνεν τους Καστοριανούς στο Νεκροταφείο του Αγίου Ανδρέα (Καρύδη) και εκήρυττε το ευαγγέλιο και συγχρόνως προφήτευε κι’ έλεγε στους Καστοριανούς πως «θ’ άρθη μια μέρα που θα ξυπνήσετε ελεύθεροι»!

Και να η νύχτα και η μέρα αυτή ήρθαν. Ήταν η νύχτα της 10ης Νοεμβρίου και ημέρα της 11ης του 1912, που πραγματικά οι Καστοριανοί ξύπνησαν ελεύθεροι!

Τις αφηγήσεις γύρω από τον τρόπο της καταλήψεως της Καστοριάς τις παραλείπω και περιορίζομαι μόνον στην κατάσταση, που επικρατούσε μέσα στη Καστοριά πριν από την κατάληψη και το βράδυ προς την 11 Νοεμβρίου.

Οι συνεχείς αποτυχίες των Τούρκων στην Δυτική Μεκεδονία και παντού είχαν δημιουργήσει στους Καστοριανούς Τούρκους μια ατμόσφαιρα συγχύσεως και κατάσταση εκνευρισμού και για να μη τους εκνευρίσουν πιο πολύ οι Χριστιανοί σταμάτησαν τις κωδωνοκρουσίες των εκκλησιών μπροστά από 15 μέρες.

Προς τα τέλη Οκτωβρίου είχε μπει μέσα στη Καστοριά με 70 αιμοβόρους Τουρκαλβανούς και πλιατσκατζήδες ο Μπεκήρ αγάς, ο οποίος νωρίτερα είχε κάψει τη Νεάπολη. Ο Μπεκήρ αγάς από μέρες πίεζε τον Καϊμακάμη να του επιτρέψη να κάψη κει να λεηλατήση και την Καστοριά, ο Καϊμακάμης όμως σε καμία περίπτωση δεν του επέτρεπε να διαπράξη αυτό το έγλημα, εις βάρος των φιλειρηνικών Καστοριανών. Παρά τούτο όμως ο Μπεκήρ αγάς είχε βάλει στο νου του να κάψει τη Καστοριά και θα πραγματοποιούσε το σχέδιό του το βράδυ της 10ης Νοεμβρίου, όταν είχε πληροφορηθή πως ο Καϊμακάμης θα εγκατέλειπε την Καστοριά.

Και το ανοσιούργημά του αυτό ματαιώθηκε, χάρις στην άφιξη στην Καστοριά την νύχτα της 10ης Νοεμβρίου των Ελλήνων ιππέων με επκεφαλής τον ανθυπίλαρχον Νικολαϊδην και την 3ην πρωϊνήν του υπιλάρχου Φιλ. Πηχιών, που ήσαν απεσταλμένοι του επιλάρχου Ιωάννου Άρτη.

Εν τω μεταξύ οι κάτοικοι της Καστοριάς παρέμειναν άγρυπνοι όλην την νύχτα όταν δε το πρωϊ της 11ης Νοεμβρίου άκουσαν τις κωδωνοκρουσίες των εκκλησιών να ηχούν χαρμόσυνα ξεχύθηκαν στους δρόμους με ζητωκραυγές για να υποδεχθούν τους απελευθερωτάς και έτρεξαν στον Μητροπολιτικόν ναό, όπου συνάντησαν τον υπίλαρχον Πηχιών ο οποίος τους πληροφόρησε, πως στις 10 η ώρα θα μπει στη Καστοριά μια ίλη ιππικού.

Εις το άκουσμα της αφίξεως του Ελληνικού ιππικού και παρά την καταρρακτώδη βροχή, όλοι οι κάτοικοι τρέχουν να υποδεχθούν τους απελευθερωτάς στα «Λειβάδια». Όταν δε μετά μία περίπου ώρα έφθασαν στα «Λειβάδια» οι Έλληνες ιππείς, εκεί συνέβησαν σκηναί απεριγράπτου ενθουσιασμού. Αλληλοασπαζόμενοι όλοι έκλαιον από χαρά και συγκίνηση. Από τα «Λειβάδια» όλοι ξεκίνησαν για την πόλη, όπου στην είσοδο της Κάτω Αγοράς τους περίμεναν, ο Σ. Μητροπολίτης, ο Αρχιμανδρίτης Πανάρετος, εκπρόσωποι της Εβραϊκής Κοινότητος, των Σωματείων και πολλοί Τούρκοι. Εκεί έγιναν οι προσφωνήσεις από τους διάφορους και σχηματίστηκε νέα πομπή προς την κατεύθυνσιν της Μητροπόλεως. Στη διαδρομή άπειρα πλήθη από τα μπλακόνια και τα παράθυρα απεθέωσαν τους ελευθερωτάς, ενώ ολόκληρη η πόλις έπλεε στο κυανόλευκο.

Όταν η πομπή έφθασε στον Μητροπολιτικό ναό εψάλει πανηγυρική δοξολογία, μετά το πέρας της οποίας ωμίλησεν ο Δεσπότης, ο οποίος είπε τα κατωτέρω.

«Γεναίοι Στρατηλάται, είναι γνωστόν, ότι υπάρχουν στιγμαί, κατά τας οποίας ο άνθρωπος από χαράν και συγκίνησιν κατεχόμενος δεν δύναται να εκφράση παν ό,τι σκέπτεται και θέλει. Το καταπλημμυρούν την καρδιά αυτού αίσθημα απορροφά τας σκέψεις και τας ιδέας του και απορεί λέξεων προς έκφρασιν των αισθημάτων του. Ει τοαύτην ακριβώς στιγμήν ευρισκόμεθα ημείς τώρα.

Η διά της ανδρείας ημών και του ενδόξου στρατού απελευθέρωσις, από του πεντακοσιετούς ζυγού μας συνεκίνησεν επί τοσούτον ώστε να μη δυνάμεθα ν’ αποδείξωμε δια λόγων την ευγνωμοσύνην και την χαράν, ην αισθανόμεθα.

Αλλ’ αν τα χείλη απορούν τα λέξεων σιωπώσιν, η καρδία όμως και οι πλήρεις δακρύων συγκινήσεως οφθαλμοί μας, διακόρως κραυγάζουσι και δηλούσι τα καταπλημμυρούντα ημάς αισθμήματα χαράς και ευγνωμοσύνης». Και τελείωσε με πολλά άλλα που εκάλυψαν ουρανομήκεις ζητωκραυγές.

Σε συνέχεια άπαντες μετέβησαν στο Μητροπολιτικόν μέγαρον, όπου ωμίλησε ο Δ/ντής του Εβραϊκού Σχολείου Γκέρσον και εν συνεχεία ο υιος του Τούρκου εμπόρου Ιμπραϊμ Εφέντη Σουλεϊμαν ο οποίος στη Γαλλική γλώσσα είπε τα εξής περίπου: «Εκλαμπρότατοι μπροστά από δύο χρόνια, στη γιορτή του Συντάγματος, μίλησα στους ομοεθνείς μου και είπα προς αυτούς, ότι ο δρόμος που ακολουθεί η Κυβέρνησίς μας θα μας οδηγήσει σε γκρεμό. Ένα έθνος στο οποίο δεν επικρατεί ελευθερία, ισότητα και δικαιοσύνη, είναι αδύνατο να προοδεύσει. Όχι μόνο δεν με άκουσαν τότε οι ομοεθνείς μου, αλλά και με απεκάλεσαν Γκιαούρ. Αλλά όσα είπα επαλήθευσαν. Ευχαριστώ τον Θεό διότι την Οθωμανική Κυβέρνηση την αντικατέστησε η Ελληνική, που τη χαρακτηρίζει η φιλανθρωπία, η φιλονομία και η δικαιοσύνη. Πιστεύω δε πως όλοι υπό τον Βασιλέα Γεώργιο τον Α΄θα ζήσουμε αρμονικά». Ως διερμηνέας των όσων ο Σουλεϊμάν είπε, χρησιμοποιήθηκε ο Φίλιος.

Ακολούθως τον λόγον έλαβε ο απελευθερωτής επίλαρχος Ιωάννης Άρτης, ο οποίος απαντών εις τον Σουλεϊμάν, είπε τα εξής. «ευχαριστώ τον λαλήσαντα εκπρόσωπον της Τουρκικής Κοινότητος δια τα αγνά προς την Ελληνικήν Κυβέρνησιν αισθήματα και διαβεβαιώ αυτόν, ότι όσοι εκ των κατοίκων των καταλαμβανομένων μερών σεβασθώσι τους Ελληνικούς νόμους, θα χαίρωσι τα αυτά δικαιώματα με τους Χριστιανούς, είτε Οθωμανοί τυγχάνουν, είτε Εβραίοι».

Αυτά διεδραματίσθησαν κατά την ημέρα της απελευθερώσεως της Καστοριάς. Την ίδιαν ημέραν είχε αποσταλή επιτροπή προς κατάληψιν και του Άργους Ορεστικού (Χρούπιστα), όπου εγένετο με ακράτητον ενθουσιασμόν δεκτή. Την ίδια επίσης ημέρα συγκροτήθηκε πολυμελής επιτροπή για την εξεύρεσιν καταλυμμάτων για τους ιππείς και τα υποζύγια.

Η Επιτροπή αυτή μετέβη στο κονάκι του Κιαζήμ Μπέη και στο χαρέμι του, την πόρτα του οποίου βρήκαν κλειστή και έσπασαν. Στο χαρέμι μέσα βρήκαν δυο δωμάτια επιπλωμένα και ένα τρίτο στο οποίο μέσα ήσαν ανάκατα μεσοφούστανα, ανδρικά ενδύματα, εσώρουχα γυναικεία και πολλά άλλα. Στο κονάκι του Κιαζήμ Μπέη τακτοποιήθηκαν όλοι οι άνδρες και τα υποζύγια.

Η Επιτροπή επισκέφθηκε επίσης τα κονάκια και τα σπίτια του Μουμτάζ Μπέη του Δαούτ Μπέη, τον Μεντρεσέ και του Ζουφεκιάρ Μπέη (πατέρα του φιλέλληνος και στο γηροκομείο φιλοξενουμένου σήμερον Χασάν Μπέη), καθώς και πολλά άλλα χάνια.

Με την επιτροπή ήτο και ο Φιλόλαος Πηχιών, ο οποίος τοιχοκόλλησε στους δρόμους την κατωτέρω γνωστή προκήρυξη, την οποία με απερίγραπτον ενθουσιασμό διάβαζαν οι συμπολίται μας.

Βασίλειον της Ελλάδος.

Εν ονόματι του Βασιλέως των Ελλήνων Γεωργίου του Α΄.

Καταλαμβάνω την πόλιν της Καστορίας και διακηρύττω καθ’ υψηλήν εντολήν της Βασιλικής αυτού Υψηλότητος του Διαδόχου γενικού Αρχηγού των εν Μακεδονία στρατευμάτων, ότι οι νόμοι του Ελληνικού Κράτους θέλουσιν ισχύει από σήμερον και διά την επαρχίαν Καστορίας, ανεξαρτήτως θρησκεύματος. Από σήμερον δε και μέχρι νεωτέρας θέλει ισχύει ο στρατιωτικός νόμος καθ’ ‘ολην την άνω Επαρχίαν.

Εγένετο εν Καστορία τη 11 Νοεμβρίου 1912.

Ο Διοικητής του Ιππικού

ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΡΤΗΣ

(Η φωτογραφία, από το βιβλίο του Πάνου Τσολάκη «Η αρχιτεκτονική της παλιάς Καστοριάς»)

Πηγή

Κοινοποίηση
recurring
Σας αρέσει το OlaDeka?
Κάντε μας like στο Facebook!
Κλείσιμο
Ola Deka Kastoria