Την εβδομάδα 9-13 Απριλίου 2018, ο δείκτης Borsa Istanbul 100 απώλεσε 3,9% της αγοραίας αξίας του που ισοδυναμεί περίπου με 20 δισ. δολάρια. Έχει μεγάλη σημασία ότι τον τελευταίο χρόνο ο τραπεζικός δείκτης κινείται περίπου κατά 20% κάτω από τον γενικό δείκτη του Χρηματιστηρίου της Κωνσταντινούπολης (βλ. πίνακα παρακάτω). Προφανώς αυτό σημαίνει στο ότι το τουρκικό τραπεζικό σύστημα βρίσκεται υπό πίεση και μάλιστα σύμφωνα με τις προβλέψεις αυτές θα συνεχιστούν. Τι ακριβώς συμβαίνει όμως;
Η οικονομική μεγέθυνση στην Τουρκία από το 2003 μέχρι και σήμερα (την περίοδο που στην κυβέρνηση είναι το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης) στηρίχτηκε, εκτός των άλλων, (ιδιωτικοποιήσεις, εισροή ξένων κεφαλαίων, απουσία κάθε είδους συνδικαλισμού) πρωτίστως στην τεράστια εγχώρια πιστωτική επέκταση που χρηματοδοτήθηκε από τον τουρκικό τραπεζικό σύστημα.
Συγκεκριμένα, ο λόγος δανείων / καταθέσεων από 40% το 2003 έφθασε στο 130% το 2016. Παράλληλα ο δείκτης Μη Αποτελεσματικών Δανείων κυμαίνεται γύρω στο 3%. Δηλαδή είναι χαμηλός. Όμως, ο δείκτης αυτός αντανακλά την συγκεκριμένη πραγματικότητα, όπως αυτή καθορίζεται σε κατάσταση συνεχούς πιστωτικής επέκτασης και της συνεχούς χορήγησης νέων δανείων, τα οποία χρησιμοποιούνται και για την αποπληρωμή των παλαιών.
Είναι εύκολα κατανοητό ότι στην περίπτωση μείωσης του ρυθμού της πιστωτικής επέκτασης ή αναγκαστικής σύσφιξης των πιστωτικών κριτηρίων, το ποσοστό των Μη Αποτελεσματικών Δανείων θα αυξηθεί και μάλιστα κανείς δεν γνωρίζει με ποιο ρυθμό. Άρα, το ερώτημα που πρέπει να τίθεται είναι η κατάσταση των τουρκικών τραπεζών σε «καθεστώς μη κανονικότητας», δηλαδή μη συνέχισης της μεγάλης πιστωτικής επέκτασης.
Τώρα, γνωρίζουμε ότι ήδη, οι τουρκικές τράπεζες δέχονται συνεχώς αιτήματα αναδιάρθρωσης σειράς δανείων μέσω νέων ρυθμίσεων. Όπως αναφέρει το Bloomberg, σειρά από μεγάλες τουρκικές επιχειρήσεις έχουν υποβάλλει παρόμοια αιτήματα. Συγκεκριμένα: Η Dogus Holding AS έχει ζητήσει τη ρύθμιση δανείου ύψους 2,5 δισ δολαρίων. Η Yildiz Holding AS αντίστοιχα ρύθμιση δανείου ύψους 7 δισ δολαρίων. Η ιταλική Ansaldo Energia SpA και η τουρκική Investment NV αντίστοιχα δάνειο ύψους 700 εκατ. δολαρίων.
Παράλληλα, η συνεχής υποτίμηση του τουρκικού νομίσματος δυσκολεύει αφάνταστα τις επιχειρήσεις που λειτουργούν στην εγχώρια αγορά, να αποπληρώσουν τις υποχρεώσεις σε ξένο νόμισμα. Δεν θα πρέπει να λησμονούμε ότι οι τουρκικές επιχειρήσεις έχουν υποχρεώσεις σε ξένο νόμισμα ύψους περίπου 336 δισ δολαρίων. Αν από αυτές αφαιρεθούν τα στοιχεία του ενεργητικού που αυτές κατέχουν στο εξωτερικό, ύψους 114 δις δολαρίων, οι καθαρές υποχρεώσεις του επιχειρηματικού τομέα ανέρχονται σε 222 δισ δολάρια ή 40% του τουρκικού ΑΕΠ.
Όλα τα παραπάνω δείχνουν με αρκετά σαφή τρόπο την υποαπόδοση του τραπεζικού δείκτη σε σχέση με τον γενικό δείκτη του χρηματιστηρίου και «κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου» για την κατάσταση του τραπεζικού συστήματος της Τουρκίας.
