Έκθεση ειδωλίων στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης – ευρήματα και από την Καστοριά - OlaDeka

Έκθεση ειδωλίων στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης – ευρήματα και από την Καστοριά

Οι τεχνικές, η διάσωση, οι συμβολισμοί, οι χρήσεις και τα μηνύματα των ειδωλίων της ελληνικής και ρωμαϊκής αρχαιότητας –Ένα μικρό αλλά καίριο οδοιπορικό στην έκθεση

Εξακόσια εβδομήντα δύο ειδώλια (!) που χρονολογούνται από την 7η χιλιετία έως τον 4ο αι. μ.Χ. και προέρχονται από ανασκαφικά ευρήματα στις περιοχές Θεσσαλονίκης, Χαλκιδικής, Αγίου Όρους, Ημαθίας, Πέλλας, Πιερίας Κοζάνης, Γρεβενών, Καστοριάς, Φλώρινας, Κιλκίς, Σερρών, Δράμας, Καβάλας-Θάσου, Ξάνθης, Ροδόπης και Έβρου έχουν πάρει… θέση σε μια εξαιρετική έκθεση στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, υπό τον τίτλο «Ειδώλιο: ένας μικρόκοσμος από πηλό».

2

Συμπαγές ειδώλιο ιπτάμενου Έρωτα – εφήβου που κρατά με το αριστερό χέρι υδρόβιο πτηνό κοντά στο στήθος και προτείνει το δεξί. Στους ώμους και στις πλάτες φέρει εγκοπές για την ένθεση των πτερύγων από διαφορετικό υλικό | 350-300 αι. π.Χ. | Αρχαιολογικό Μουσείο Καβάλας | Τύμβος Νικήσιανης | φωτογράφος Ο. Κουράκης

Τι είναι τα ειδώλια

Η έκθεση είναι αφιερωμένη στα πήλινα ειδώλια, μια ιδιαίτερα σημαντική κατηγορία αρχαιολογικών αντικειμένων. Ειδώλια κατασκευάζονταν στον ελληνικό κόσμο από την προϊστορική εποχή μέχρι το τέλος της αρχαιότητας και έτσι αποτελούν χαρακτηριστικό εύρημα των ανασκαφών τόσο σε νεκροταφεία όσο και σε οικισμούς προϊστορικών και ιστορικών χρόνων. Η λέξη ειδώλιο είναι υποκοριστικό της λέξης εἴδωλον (<αρχ. οἶδα = βλέπω, γνωρίζω) και χρησιμοποιείται για να περιγράψει αντικείμενα που είναι εικόνες υπαρκτών και φανταστικών όντων και αντικειμένων. Ο χωμάτινος, εύπλαστος και συνάμα ανθεκτικός πηλός υπήρξε το πιο αγαπητό υλικό, αυτό που επιλέχθηκε από γενιές ανθρώπων για να δώσει μορφή και πνοή σε εικόνες ανθρώπων, ζώων και αντικειμένων.

Που στοχεύει η έκθεση

Σκοπός των διοργανωτών δεν είναι μόνο η κατανόηση τεχνικών στοιχείων, μορφολογίας και εξέλιξης αλλά και η ψηλάφηση των μηνυμάτων τα οποία μεταφέρουν αυτές οι μορφές στα βάθη του χρόνου. Από αυτά μπορεί να αντληθούν πληροφορίες για πτυχές του δημόσιου και ιδιωτικού βίου, για την τεχνολογία, την ιδεολογία και την πρόσληψη του κόσμου από τον άνθρωπο.

3

Ειδώλιο κυρτής μορφής | Αρχές νεότερης νεολιθικής Ι (5300-5100 π.Χ.) | Λιμναίος οικισμός Δισπηλιού Καστοριάς | Αρχείο Εφορείας Αρχαιοτήτων Καστοριάς | φωτογράφος Ο. Κουράκης

Στο χώρο της έκθεσης

Τα ειδώλια προέρχονται από τη δυτική Μακεδονία, την κεντρική Μακεδονία, την ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη. Η παραγωγή της κεντρικής και ακόμη περισσότερο της δυτικής Μακεδονίας έχουν στενές σχέσεις με τη Θεσσαλία, ενώ αυτή της ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης παρουσιάζει συνδέσεις με τον βαλκανικό χώρο.

Επίσης, από το χρονολογική θεώρηση προκύπτει ότι τα ειδώλια της αρχαιότερης και μέσης νεολιθικής εποχής απουσιάζουν από την ανατολική Μακεδονία, σε αντίθεση με την κεντρική και δυτική όπου υπάρχουν ευρήματα όλων των φάσεων της νεολιθικής.

Η εκθεσιακή αφήγηση ακολουθεί δύο κύριους άξονες: α) τον χρονολογικό & τοπογραφικό, για την παρουσίαση ειδωλίων από την νεολιθική έως και τη ρωμαϊκή εποχή από αρχαιολογικές θέσεις, οικισμούς, νεκροταφεία, ιερά, και εργαστήρια ολόκληρου του βορειοελλαδικού χώρου και β) τον θεματικό για την παρουσίαση αντικειμένων με βάση τις ερμηνείες και τα σημαινόμενά τους.

Έτσι, στην πρώτη αίθουσα ο θεατής έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει τη διαχρονική εξέλιξη του ειδωλίου από τη νεολιθική έως τη ρωμαϊκή εποχή, καθώς δίδεται μια πανοραμική εικόνα της παραγωγής ειδωλίων στις σημαντικότερες αρχαιολογικές θέσεις της Μακεδονίας και της Θράκης ανά εποχή.

Στη δεύτερη αίθουσα, η τοποθέτηση γίνεται υπό διαφορετικό πρίσμα και τα ειδώλια παρουσιάζονται σε θεματικές ενότητες με βάση τις ερμηνείες και τα σημαινόμενά τους.

Ειδώλια – παιχνίδια, ειδώλια θεότητες

Στην έκθεση παρουσιάζονται μήτρες ειδωλίων που κατασκευάζονταν με χώμα και νερό, πρόπλασμα μήτρας ειδωλίου, ειδώλια με υπογραφές ή μονογράμματα κοροπλαστών ή ιδιοκτητών εργαστηρίων, αντικείμενα με ορατούς τους τρόπους συναρμογής των επιμέρους μελών τους και άλλα με κατάλοιπα της χρωματικής διακόσμησής τους.

Μια ιδιαίτερη ενότητα είναι αφιερωμένη στην εξέλιξη της κοροπλαστικής τέχνης (η τέχνη του πηλού) στη Μακεδονία και τη Θράκη από τα αρχαϊκά έως και τα ρωμαϊκά χρόνια. Γίνεται αναφορά στα μεγάλα κοροπλαστικά εργαστήρια: το εργαστήριο της Θάσου για την αρχαϊκή εποχή, αυτό της Ολύνθου για την κλασική εποχή, τα εργαστήρια της Πέλλας και της Βέροιας για την ελληνιστική περίοδο και της Θεσσαλονίκης για τη ρωμαϊκή.

Στην ενότητα των ερμηνειών και των συμβολισμών των ειδωλίων παρουσιάζονται ειδώλια που σχετίζονται με την λατρεία, που προέρχονται από ανασκαμμένα ιερά, αλλά και χαρακτηριστικοί κοροπλαστικοί τύποι θεοτήτων όπως της Αφροδίτης, της Κυβέλης, του Πάνα, της Αθηνάς κ.ά.

Ειδική ενότητα αφιερώνεται στις προτομές, μια κατηγορία αντικειμένων που αποτελεί συνδετικό κρίκο μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού βίου αλλά και μεταξύ ζωής και θανάτου αφού βρίσκονται τόσο σε ιερά όσο και σε οικίες αλλά και ως κτερίσματα σε τάφους.

Επίσης, στα ειδώλια ως κτερίσματα τα οποία συνόδευαν τους νεκρούς αποτελώντας είτε προσφιλή τους αντικείμενα είτε αφιερώματα των συγγενών και των φίλων προς αυτούς. Τα περισσότερα παριστάνουν χθόνιες θεότητες που συνοδεύουν τον νεκρό και τον συντροφεύουν στο μακρύ, μεταθανάτιο ταξίδι ή που συνδέονται με την ιδέα της αναγέννησης. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις ειδωλίων που σχετίζονται με το ίδιο το νεκρό άτομο, την ηλικία, το φύλο, την κοινωνική θέση, το επάγγελμά του.

Ο επισκέπτης της έκθεσης μπορεί να αντλήσει πληροφορίες για πτυχές της καθημερινής ζωής. Παιδικές, εφηβικές και ηλικιωμένες μορφές, χορεύτριες, μουσικοί, μονομάχοι, γυναίκες και άνδρες σε διάφορες δραστηριότητες, από το ζύμωμα του ψωμιού μέχρι το διάβασμα, τον χορό και τη μουσική.

Μια ομάδα με ξεχωριστό ενδιαφέρον αποτελούν τα παιδικά παιχνίδια, κουδουνίστρες, κούκλες, ομοιώματα οικιακών σκευών ή μέσων μεταφοράς και ζώα με ρόδες, που δείχνουν «πόσο ίδια είναι τα παιδιά σε όλες τις εποχές». Επίσης, τα πήλινα ζωόμορφα ειδώλια, τα οποία απαντούν ως αναθήματα ιερών, κτερίσματα τάφων, αλλά και ως διακοσμητικά αντικείμενα, αλλά και ειδώλια που έχουν ως πηγή έμπνευσης το θέατρο.

Πηγή

Κοινοποίηση
recurring
Σας αρέσει το OlaDeka?
Κάντε μας like στο Facebook!
Κλείσιμο
Ola Deka Kastoria