Σε Β- από CCC+ αναβάθμισε την πιστοληπτική αξιολόγηση της Ελλάδας ο S&P, σε μία κίνηση – έκπληξη, καθώς η αναβάθμιση αναμενόταν μετά την ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Πρόκειται για μία εξέλιξη που επιβεβαιώνει όσα κυκλοφορούν στους οικονομικούς κύκλους του εξωτερικού ότι “Μάλλον στην Ελλάδα η οικονομική κατάρρευση έχει ολοκληρωθεί και σταδιακά εκκινεί μια διαδικασία επιστροφής στην ανάπτυξη”.
Μια ανάπτυξη φυσικά που θα κάνει πολλά χρόνια να γίνει αντιληπτή από τα ευρύτερα λαϊκά στρώματα, ενώ και η ανασύσταση της μεσαίας τάξης θα είναι μια διαδικασία καθ’ολοκληρίαν επώδυνη και χρονοβόρα και θα περάσει από πολλές διακυμάνσεις.
Αλλά όλα δείχνουν ότι στις αρχές του 2016 η χώρα μετά από επτά έτη οικονομικής καταστροφής “ξύνει πάτο” σε ότι αφορά την υφεσιακή διαδικασία. Τίποτα και καμία χώρα της Ευρώπης, ούτε καν οι πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, βίωσαν έξι ή επτά χρόνια ύφεσης…
Στη σχετική ανακοίνωση ο αμερικανικός οίκος επισημαίνει ότι η απόφαση αντανακλά την τήρηση εκ μέρους της Αθήνας των συμφωνηθέντων στο πλαίσιο του προγράμματος στήριξης, αλλά και το γεγονός ότι η ελληνική οικονομία έχει, παρά τα αλλεπάλληλα σοκ, αποδειχθεί πιο ανθεκτική από ό,τι υπολόγιζαν οι αναλυτές.
Οι ειδικοί του S&P βλέπουν ακόμη έναν χρόνο στασιμότητας για την ελληνική οικονομία και στη συνέχεια πιο δυναμική ανάκαμψη.
Στο δημοσιονομικό πεδίο αναμένουν πρωτογενές πλεόνασμα 0,4% φέτος (έναντι στόχου για 0,5%), το οποίο θα αυξηθεί κοντά στο 2% έως το 2019.
Πρώτον, παρά την επιτυχημένη ανακεφαλαιοποίηση του φθινοπώρου, η S&P εκτιμά πως τα ελληνικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μέσα στο 2016 θα επικεντρωθούν στην εξυγίανση των ισολογισμών τους και όχι στο δανεισμό του ιδιωτικού τομέα. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, τα λεγόμενα NPLs, υπολογίζονται στο 46% του συνόλου των δανείων, γεγονός που αναδεικνύει τα υψηλά επίπεδα πίεσης των ελληνικών επιχειρήσεων και νοικοκυριών.
Δεύτερον, σύμφωνα με το ισχύον πρόγραμμα της Ελλάδας, η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να αυξήσει τις δημόσιες αποταμιεύσεις του τρέχοντος έτους, οι οποίες θα αφαιρεθούν απευθείας από το ΑΕΠ. Η περαιτέρω δημοσιονομική σύσφιξη θα είναι δύσκολη, σύμφωνα με την S&P, κυρίως λόγω της επισφαλούς κατάστασης του συστήματος υγείας και παιδείας μετά από επτά συνεχόμενα έτη με περικοπές δαπανών.
Τρίτον, οι επιπτώσεις της περυσινής ύφεσης έχουν σημαντική επίδραση και σ’ αυτή τη χρονιά. Η S&P εκτιμά ότι ένα μέρος των καταναλωτικών συμπεριφορών που παρατηρήθηκαν το 2015 θα αντιστραφούν το 2016.
Παράλληλα, υπάρχουν θετικοί παράγοντες που θα μπορούσαν να συμβάλλουν σε μεγαλύτερη από το αναμενόμενο ανάκαμψη, ενώ η περαιτέρω μείωση των τιμών του πετρελαίου θα στηρίξει την κατανάλωση.
Επιπλέον, ο ελληνικός τουρισμός -με αφίξεις-ρεκόρ το 2015- θα επωφεληθεί από την αποδυνάμωση του ευρώ και τους αυξανόμενους κινδύνους ασφαλείας σε άλλες ανταγωνιστικές περιοχές.
H S&P προβλέπει πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης του 0,4% του ΑΕΠ για τη φετινή χρονιά (σε αντίθεση με το 0,5% που ήταν ο στόχος), με μια αύξηση σχεδόν στο 2% έως το 2019. Αυτό, ωστόσο, βρίσκεται πολύ πιο χαμηλά από το στόχο του προγράμματος που είναι το 3,5% έως το 2018.
Ένας από τους κινδύνους για τους δημοσιονομικούς στόχους αυτού του έτους είναι η περσινή απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που έκρινε αντισυνταγματικές τις περικοπές στις συντάξεις του 2012.
Ο οίκος αξιολόγησης εκτιμά πως με δυσκολία θα εφαρμόσει η κυβέρνηση τις μακροπρόθεσμες μεταρρυθμίσεις (δικαστικό σύστημα, δημόσια διοίκηση), ωστόσο, ανεξαρτήτως κυβέρνησης, η Ελλάδα θα συμμορφωθεί με τους όρους που τέθηκαν από το Eurogroup. Όπως αναφέρεται στην έκθεση, η εκτίμηση αυτή βασίζεται στο γεγονός ότι δεν υπάρχει άλλη βιώσιμη εναλλακτική για την οικονομική σταθερότητα της χώρας.
Υπάρχει περίπτωση να έχουμε δει τον “πάτο” της οικονομικής καταστροφής;
Το περιεχόμενο της οικονομικής καταστροφής το δίνουν τα βασικά στοιχεία της πεντετίας 2009-2014:
Το ΑΕΠ, σε τρέχουσες τιμές, συρρικνώθηκε από 237,431 δισ. ευρώ σε 179,081 δισ. ευρώ. Οι επενδύσεις μειώθηκαν από 49,685 δισ. ευρώ σε 10,721 δισ. ευρώ.
Η αποταμίευση στον ιδιωτικό τομέα έπεσε απο τα 38,672 δισ. ευρώ στα 13,877 δισ. ευρώ. Η ανεργία αυξήθηκε απο το 9% στο 26,6%. Λόγω των φορολογικών μέτρων τα δημόσια έσοδα αυξήθηκαν από το 38,7% του ΑΕΠ στο 45,8%, αλλά αυτό αφορά περισσότερο την κατάρρευση του ΑΕΠ παρά την αύξηση των φορολογικών εσόδων.
Οι δημόσιες δαπάνες, λόγω των διαρκών περικοπών, μειώθηκαν απο το 54% του ΑΕΠ στο 49,3%.Παρά τα «κουρέματα», το δημόσιο χρέος (όπως ορίζεται στην συνθήκες Μάαστριχ) αυξήθηκε απο το 126,8% του ΑΕΠ στο 177,1% του ΑΕΠ.
Η χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα μειώθηκε ραγδαία! Ενώ κατέγραφε αύξηση με ετήσιο ρυθμό 15,9% το 2008, από το 2009 και μετά άρχισε να συρρικνώνεται για να καταγράψει αρνητικό ρυθμός ετήσιας μεταβολής -3,1% το 2014.
Οι αμοιβές εξαρτημένης εργασίας (σε τρέχουσες τιμές) μειώθηκαν απο 84,4 δισ. ευρώ το 2009 σε 59,887 το 2014.
Η τελική καταναλωτική δαπάνη μειώθηκε απο 221,619 δισ. ευρώ το 2009 σε σε 170 δισ. ευρώ το 2014.
Ομως αυτό που έχει εντυπωσιάσει τους ξένους αναλυτές τον Ιανουάριο μελετώντας τα στοιχεία του 2015 είναι το εξαιρετικά χαμηκό υφεσιακό επίπεδο που κατέγραψε η ελληνική οικονομία, παρά την πολιτική αναταραχή και κυρίως παρά τα capital controls που ανέμεναν να τσακίσουν ότι είχε απομείνει όρθιο στην οικονομία.
Τώρα οι ίδιοι αναλυτές παραδέχονται πως η παραοικονομία και τα 40 δισ. ευρώ που βρίσκονται σε στρώματα, καταθέσεις στο εξωτερικό και θυρίδες σώζουν την ελληνική οικονομία σε ότι αφορά τα μακροοικονομικά μεγέθη, τουλάχιστον.
Γιατί σε ότι αφορά την καθημερινότητα, μεγάλες μάζες πολιτών εξακολουθούν να πένονται και να υποφέρουν χωρίς-εμφανή-ελπίδα για το αύριο…
Υπάρχει περίπτωση να έχουμε δει τον “πάτο” της οικονομικής καταστροφής;
