Στρατιωτικές δαπάνες στο 5%: Θρίαμβος Τραμπ και… «εποικοδομητική ασάφεια»

Ο Τραμπ εμφανίστηκε να καταγάγει μια δεύτερη μεγάλη διπλωματική νίκη, 24 ώρες μετά την κατάπαυση πυρός.

Ο τόνος στις δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ μετά τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ ήταν θριαμβευτικός. «Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ δεσμεύτηκαν να αυξήσουν δραματικά τις αμυντικές τους δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ, κάτι που κανείς δεν πίστευε πραγματικά δυνατό. Είναι μια μνημειώδης νίκη για τις Ηνωμένες Πολιτείες, επειδή επωμιζόμασταν πολύ περισσότερα από το μερίδιό μας».

Είκοσι τέσσερις ώρες μετά την κατάπαυση του πυρός μεταξύ Ισραήλ και Ιράν για την οποία μεσολάβησε και την οποία στη συνέχεια επέβαλε, ο Αμερικανός Πρόεδρος εμφανίστηκε να καταγάγει μια δεύτερη μεγάλη διπλωματική νίκη, με την απόφαση των μελών του ΝΑΤΟ να αυξήσουν τις στρατιωτικές δαπάνες τους στο 5%. Μια νίκη που είναι πολύ πιο σημαντική από την πρώτη, γιατί θα έχει άμεση επίπτωση στην οικονομία των ΗΠΑ και συνιστά ιστορική τομή για την αμυντική αρχιτεκτονική της Ευρώπης.

Το άλμα των πολεμικών δαπανών

Μπορεί ο τόνος του Τραμπ να κονιορτοποιεί κάθε έννοια διπλωματικά αβρότητας, αλλά επί της ουσίας έχει δίκιο. Για να γίνει κατανοητό το άλμα στις πολεμικές δαπάνες, να θυμίσουμε ότι το 2024 το στόχο του 2% τον έπιασαν 23 από τα 31 μέλη του ΝΑΤΟ. Η δε αύξηση των πολεμικών δαπανών μεταξύ 2021 και 2024 ανήλθε στο 50%. Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι ο στόχος του 2% δεν είχε προκύψει από κάποιον… αλγόριθμο, αλλά τον είχε ζητήσει ο ίδιος ο Τραμπ κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του. Αυτή η απαίτηση Τραμπ είχε τότε ταρακουνήσει τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.

Αλλά και το 5% φαινόταν εξωπραγματικό πριν λίγους μήνες. Άλλωστε η χώρα με τις υψηλότερες πολεμικές δαπάνες, η Πολωνία, φτάνει μόλις το 4,1% του ΑΕΠ. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωνε τον Γενάρη: «Είμαι απολύτως πεπεισμένος ότι το 2% για το ΝΑΤΟ θα αποτελέσει επίσης παρελθόν. Πιστεύω ότι θα συμφωνήσουμε σε ένα υψηλότερο όριο. Δεν ξέρω ποιο θα είναι αυτό. Δεν θα είναι το 5%, αλλά θα είναι σίγουρα υψηλότερο από το 2%».

Σήμερα οι δηλώσεις του πρωθυπουργού κατέστησαν εμφανή την απόσταση που διανύθηκε το τελευταίο εξάμηνο: «H Σύνοδος αυτή είναι εξαιρετικά σημαντική διότι αποφασίστηκε μία πολύ σημαντική αύξηση των συνολικών αμυντικών δαπανών όλων των χωρών μελών του ΝΑΤΟ στο 5% έως το 2035».

Οι δύο στόχοι

Η λογική της αρχιτεκτονικής ασφάλειας της Δυτικής Ευρώπης μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν απλή: Οι Ευρωπαίοι στοιχίζονταν διπλωματικά και πολιτικά πίσω από τις ΗΠΑ, οι οποίες αναλάμβαναν το μεγαλύτερο μέρος του κόστους της «προστασίας» τους. Αυτό το καθεστώς ανατρέπει ο Τραμπ με το 5%. Ο Αμερικανός Πρόεδρος θέλει να κάνει τους Ευρωπαίους να πληρώσουν για δύο λόγους:

1. Με αυτόν τον τρόπο θα τους αναγκάσει να χρηματοδοτήσουν την αμερικανική στρατιωτική βιομηχανία. Σύμφωνα με έκθεση του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI) το 2023 το 68% των 916 δισεκατομμυρίων δολαρίων που ξόδεψαν οι χώρες του NATO για εξοπλισμούς, διοχετεύθηκε στις ΗΠΑ. Ακόμα και αν αυξηθεί το μερίδιο των ευρωπαϊκών αμυντικών βιομηχανιών, η μερίδα του λέοντος θα πάει πάλι στις ΗΠΑ. Έτσι κι αλλιώς, δεν υπάρχει ενιαία ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, αλλά βιομηχανίες των κρατών μελών της ΕΕ που δύσκολα μπορούν να συντονιστούν για να αναλάβουν πολύ μεγάλα πρότζεκτ.

2. Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει συνολικά με την ανταγωνιστικότητα της αμερικανικής οικονομίας. Το επιτελείο Τραμπ θεωρεί ότι οι ΗΠΑ επωμίζονται αδίκως όλο το κόστος της σταθερότητας του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος, η οποία αποτελεί προϋπόθεση για την οικονομική ανάπτυξη των ανταγωνιστών τους. Η σταθερότητα αυτή στηρίζεται τόσο στην ισχύ του δολαρίου όσο και στο «σεβασμό στους κανόνες» που επιβάλλουν τα αμερικανικά όπλα. Κατά το τραμπικό στρατόπεδο, ήρθε η ώρα οι ΗΠΑ να επμεριστούν με τους «εταίρους» τους το κόστος της οικονομικής σταθερότητας.

Εποικοδομητική ασάφεια

Σήμερα λοιπόν οι Ευρωπαίοι δέχτηκαν να πληρώσουν το λογαριασμό του Τραμπ. Ωστόσο, στην απόφαση του ΝΑΤΟ υπάρχει ένα παράθυρο «εποικοδομητικής ασάφειας. H Lara Jakes στο ρεπορτάζ της στους New York Times επισημαίνει: «Οι ηγέτες του ΝΑΤΟ συμφώνησαν σε έναν στόχο για δαπάνες που θα ανέρχονται στο 5% του ΑΕΠ για την άμυνα. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι κάθε κράτος-μέλος θα δαπανήσει πραγματικά αυτό το ποσοστό. Η διαφορά βρίσκεται στην κάπως ασαφή διπλωματική γλώσσα που επιτρέπει στον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, να ισχυριστεί ότι ανταποκρίθηκε στην απαίτηση δαπανών του Προέδρου Τραμπ. Η σύντομη και ομόφωνη ανακοίνωση που εξέδωσε το ΝΑΤΟ μετά την ολοκλήρωση της ετήσιας Συνόδου Κορυφής του αναφέρει ότι οι «σύμμαχοι» (και όχι «όλοι οι σύμμαχοι») συμφώνησαν στον στόχο του 5%». Επομένως, ο πρωθυπουργός της Ισπανίας Πέδρο Σάντσεθ που απορρίπτει το 5%, έχει περιθώριο ελιγμών.

Αλλά ο Τραμπ στη συνέντευξη Τύπου μετά τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ δήλωσε ότι θα αναγκάσει τους Ισπανούς να πληρώσουν. «Θα τους κάνουμε να πληρώσουν τα διπλάσια. Και το λέω σοβαρά αυτό. Μου αρέσει η Ισπανία. Έχω τόσους πολλούς ανθρώπους από την Ισπανία, είναι ένα υπέροχο μέρος, και είναι υπέροχοι άνθρωποι. Η Ισπανία είναι η μόνη χώρα, από όλες τις χώρες που αρνείται , αλλά θα πρέπει να μας το ξεπληρώσουν στο εμπόριο, γιατί δεν πρόκειται να το αφήσω να συμβεί».

Τώρα όλο αυτό δεν το λες και συμμαχία μεταξύ ισότιμων μερών…

Πηγή