Την ανάγκη εκπαίδευσης γονέων και παιδιών για τους κινδύνους που ενέχει το διαδίκτυο, αλλά και κατάρτισης ενός πλάνου οριζόντιων δράσεων που θα υλοποιήσουν όλα τα υπουργεία και οι υπόλοιποι φορείς για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας μεταξύ των ανηλίκων αναδεικνύει σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο αναπληρωτής καθηγητής Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Πειραιά και μέλος της επιστημονικής επιτροπής για τη βία ανηλίκων, Κωνσταντίνος Πατσάκης.
Η συγκεκριμένη επιστημονική επιτροπή, της οποίας είναι μέλος ο κ. Πατσάκης, συνεδρίασε τις προηγούμενες ημέρες για πρώτη φορά υπό τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, και έχει αναλάβει να εκπονήσει την Εθνική Στρατηγική Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Βίας και της Παραβατικότητας Ανηλίκων.
«Θα πρέπει να καταλάβουμε ότι αν το πρόβλημα της βίας των ανηλίκων το αφήσουμε, αυτό θα γιγαντωθεί και θα έχει μακροχρόνιες συνέπειες για την κοινωνία μας. Αν κάποιος μάθει από παιδί ότι μπορεί να ασκεί βία και ότι αυτό επικροτείται με διαφορετικούς τρόπους, όπως ένα like στα κοινωνικά δίκτυα, ότι δεν θα έχει κάποια συνέπεια ή υποστεί τιμωρία, τι αποτέλεσμα θα έχει αυτό στη συνέχεια για την κοινωνία μας;», επισημαίνει ο κ. Πατσάκης στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Ειδικός σε θέματα Κυβερνοασφάλειας, ο κ. Πατσάκης είναι διευθυντής του εργαστηρίου Κυβερνοασφάλειας του Πανεπιστημίου Πειραιά και συνεργαζόμενος ερευνητής στο ερευνητικό κέντρο «Αθηνά» και μάλιστα αυτή την περίοδο συνεργάζεται σε δύο ευρωπαϊκά έργα που αφορούν σε παιδιά: τα «HEROES» (https://heroes-fct.es) και «ALUNA» (https://www.aluna-isf.eu) για την καταπολέμηση της εκμετάλλευσης ανηλίκων, τον εντοπισμό παιδικής πορνογραφίας στο διαδίκτυο και την αντιμετώπιση του trafficking, με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Προτεραιότητα της συμβουλευτικής επιστημονικής επιτροπής, επισημαίνει ο κ. Πατσάκης, είναι να κάνει ευρύτερη καταγραφή του προβλήματος της βίας και παραβατικότητας των ανηλίκων «γιατί υπάρχουν αρκετά κενά στο τι καταγράφεται και τι όχι, αλλά και ελλείψεις στο προσωπικό που έχει την ευθύνη να υποστηρίζει τα παιδιά στα σχολεία, τις δομές κοινωνικής πρόνοιας και τα δικαστήρια». Την ίδια ώρα, πολλά υπουργεία, εξηγεί ο ίδιος, έχουν θέσει στρατηγικές ή προτεραιότητες, «οι οποίες θα πρέπει να μελετηθούν και να γίνουν οριζόντιες για όλους τους συναρμόδιους φορείς». «Κλειδί» στην ανάπτυξη των στρατηγικών για τον κ. Πατσάκη «δεν είναι η καταστολή, αλλά η πρόληψη, όπως και η αντιμετώπιση του προβλήματος όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, ακόμα και αν δεν δούμε άμεσα ορατά αποτελέσματα».
Καθώς το διαδίκτυο βρίσκεται πλέον μέσα στη ζωή μας και η ενασχόληση των παιδιών με αυτό είναι όλο και μεγαλύτερη, ο αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιά υπογραμμίζει ότι υπό το δικό του επιστημονικό πρίσμα, η βία των ανηλίκων αντιμετωπίζεται κυρίως με την ενημέρωση των γονέων, «οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για τα παιδιά τους και έχουν όχι μόνο τη νομική, αλλά και την ηθική υποχρέωση να εκπαιδεύσουν τα παιδιά τους». «Τα παιδιά αποκτούν μια ψηφιακή υπόσταση, την οποία ο γονιός συχνά δεν μπορεί να παρακολουθήσει. Όμως, οι γονείς θα πρέπει να καταλάβουν ότι δεν μπορούν από τη μια να λένε στα παιδιά τους ότι δεν μιλάμε σε αγνώστους στο δρόμο και από την άλλη να τα αφήνουν να μιλάνε οποτεδήποτε με τον οποιονδήποτε στο διαδίκτυο χωρίς εποπτεία», εξηγεί ο κ. Πατσάκης στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Στο ίδιο πλαίσιο, τονίζει ότι είναι σημαντική και η εκπαίδευση των ίδιων των παιδιών και στην κατεύθυνση αυτή ο ρόλος της επιστημονικής επιτροπής, σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Πατσάκη, είναι να διερευνήσει τις συμπεριφορές των παιδιών στο διαδίκτυο και τη βία που οι συμπεριφορές αυτές γεννούν. Ωστόσο, «η διερεύνηση αυτή πρέπει να γίνει με σεβασμό στα προσωπικά δεδομένα των παιδιών, καθώς δεν πρέπει να παρακάμψουμε τη νομοθεσία για τα προσωπικά δεδομένα στην προσπάθεια να αντιμετωπίσουμε ένα πρόβλημα δημιουργώντας άλλα», συμπληρώνει.
Μπορεί το ζητούμενο της επιτροπής να είναι η διερεύνηση της βίας και παραβατικότητας των ανηλίκων, αλλά ο κ. Πατσάκης διευκρινίζει ότι αλληλένδετη είναι και η βία και η παρενόχληση που προέρχεται από ενήλικες, «ειδικά στον ψηφιακό κόσμο, όπου συχνά δεν ξέρεις ποιος είναι στην άλλη πλευρά της συνομιλίας».
Ποιος είναι, όμως, ο ρόλος των μεγάλων κολοσσών πληροφορικής σε αυτή την προσπάθεια καταπολέμησης της βίας, ρωτάμε τον αναπληρωτή καθηγητή του Πανεπιστημίου Πειραιά. «Η ποσότητα της πληροφορίας που παράγεται είναι τόσο μεγάλη, που ενδεχομένως να μην υπάρχει η δυνατότητα να γίνει έλεγχος», απαντά. «Υπάρχουν απίστευτες ποσότητες οπτικού υλικού που συνεχώς ανεβαίνει σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Υπάρχει δυνατότητα να γίνει χειροκίνητος έλεγχος του περιεχομένου; Προφανώς όχι, θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί η τεχνητή νοημοσύνη. Έχει τη δυνατότητα και το δικαίωμα η εταιρεία να το κάνει αυτό για όλα τα βίντεο; Αν όχι, πώς μπορεί να ξέρει εκ των προτέρων ότι κάποιος θα δείξει περιεχόμενο με βία; Είμαστε σίγουροι ότι δεν θα υπάρχουν σχεδιαστικές προκαταλήψεις ή προκαταλήψεις στην εκπαίδευση του μοντέλου τεχνητής νοημοσύνης; Οπότε επιστρέφουμε στη βασική ανάγκη, να υπάρξει σωστή εκπαίδευση των παιδιών-χρηστών του διαδικτύου και των γονιών τους», καταλήγει.
*Σημειώνεται ότι τα υπόλοιπα μέλη της επιστημονικής επιτροπής για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας και παραβατικότητας των ανηλίκων είναι η καθηγήτρια Εγκληματολογίας του Παντείου και εμπειρογνώμων του ΟΗΕ, Βασιλική Αρτινοπούλου, η καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών του Παντείου, Βασιλική Γεωργιάδη, ο καθηγητής Παιδαγωγικής και κοσμήτωρ του ΕΚΠΑ, Θωμάς Μπαμπάλης, η καθηγήτρια Κοινωνικής Εργασίας και Πολυπολιτισμικότητας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Αγάπη Κανδυλάκη, ο αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνιολογίας της Επικοινωνίας στο ΑΠΘ, Βασίλης Βαμβακάς, ο ψυχίατρος-παιδοψυχίατρος, Αθανάσιος Αλεξανδρίδης, και η πρόεδρος του Συνδέσμου Επιμελητών Ανηλίκων Ελλάδας, διδάκτωρ Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Παρασκευή Ζαγούρα.
Μαρία Κουζινοπούλου
ΑΠΕ
