Τι είναι ο χρόνος; Υπάρχει πραγματικά ή πρόκειται απλώς για μια τεράστια ψευδαίσθηση; Θα καταφέρουμε ποτέ να νικήσουμε την αμείλικτη επέλασή του; Αυτό το «ζητούμενο από καταγωγής κόσμου», όπως το χαρακτηρίζει ο διεθνούς φήμης φυσικός, Γκουίντο Τονέλι, και ένας από τους επιστήμονες του CERN που πρωταγωνίστησαν στην ανακάλυψη του μποζονίου του Χιγκς, το εξερευνά στο πιο πρόσφατο βιβλίο του, το οποίο παρουσιάζει σήμερα στην Αθήνα.
Ο χρόνος δεν είναι μια αφηρημένη έννοια, εξηγεί ο κ. Τονέλι στο βιβλίο του «Χρόνος- Από τον μύθο του Κρόνου στο Cern» (εκδόσεις Διόπτρα). Καταλαμβάνει το Σύμπαν, μεταλλάσσεται, δονείται, ταλαντώνεται. Ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πίζας και φυσικός στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Πυρηνικών Ερευνών (CERN) της Γενεύης επιχειρεί ένα ταξίδι στην Ιστορία, την Επιστήμη, την Τέχνη και τη Φιλοσοφία, προκειμένου να μας βοηθήσει να συλλάβουμε καλύτερα την έννοια του χρόνου και τη σχέση μας μαζί του, αλλά και τον ρυθμό του εσωτερικού μας χρόνου. Αυτό το συγγραφικό του ταξίδι παρουσιάζει σήμερα στο βιβλιοπωλείο «Books and Life» στην Αθήνα. Μία ημέρα πριν από την εκδήλωση, ο Γκουίντο Τονέλι συνάντησε επιστήμονες και δημοσιογράφους κάτω από τον θόλο του τηλεσκοπίου Δωρίδη, στον λόφο της Πνύκας.
Ο κ. Τονέλι μίλησε για τις έννοιες του χώρου και του χρόνου στο Σύμπαν, αλλά και για τον ανθρώπινο χρόνο. Στα ερωτήματα γύρω από τον χρόνο, υπενθύμισε, «η ανθρωπότητα προσπάθησε να απαντήσει και η προσπάθεια αυτή μεταφράζεται σε επανάσταση που οδήγησε στη δημιουργία έργων τέχνης, ποιημάτων και μνημείων αρχιτεκτονικής και γέννησε τα φιλοσοφικά ρεύματα και τις θρησκείες». «Η ανθρωπότητα ανέκαθεν ονειρευόταν να σταματήσει τον χρόνο, να μπορέσει να επέμβει και να τον ελέγξει. Η Επιστήμη, όμως, διαπίστωσε ότι ο χρόνος σταματάει μέσα στις μαύρες τρύπες. Σε κανένα από εμάς δεν θα συνιστούσα, βέβαια, να πλησιάσει τις μαύρες τρύπες γιατί είναι άκρως επικίνδυνες!», συμπλήρωσε με χιούμορ.
Το βιβλίο για τον χρόνο είναι η δεύτερη συγγραφική δουλειά του Γκουίντο Τονέλι, μετά το «Γένεση- Η μεγάλη ιστορία της προέλευσης του κόσμου», για τη δημιουργία του Σύμπαντος, που κυκλοφορεί από τον ίδιο εκδοτικό οίκο. Ο ίδιος προανήγγειλε χθες και το τρίτο του βιβλίο με τίτλο «Materia», που θα κυκλοφορήσει το ερχόμενο φθινόπωρο, και αναφέρθηκε στην ανάγκη που τον οδηγεί να γράφει για επιστημονικά θέματα απευθυνόμενος στο ευρύ κοινό. «Ο λόγος που με ώθησε να γράψω τα βιβλία είναι ότι απευθύνομαι στην πόλη μου, στην κοινότητά μου, στους αναγνώστες, σε μια προσπάθεια να συμμεριστώ μαζί τους την ομορφιά όλων αυτών των εννοιών. Γιατί πρόκειται για έννοιες πραγματικά πανέμορφες που δεν θα έπρεπε σε καμία περίπτωση να είναι μόνο κατανοητές από τους επιστήμονες και όχι από τον υπόλοιπο κόσμο. Και είναι σημαντικές, γιατί όταν η επιστήμη αλλάζει με τις ανακαλύψεις της όλη την κοινωνική δομή, καταλαβαίνετε ποια είναι η επίπτωση και η επιρροή αυτών των εννοιών», υπογράμμισε.
Στο ίδιο πλαίσιο και έπειτα από σχετική ερώτηση για τις αμφισβητήσεις που δέχονται οι επιστήμονες, σχολίασε ότι «όταν ο άνθρωπος αδυνατεί να συλλάβει ότι πίσω από τα επιτεύγματα υπάρχουν συγκεκριμένα θεωρήματα και έννοιες, τότε γεννιέται η δυσπιστία». Ανέδειξε, εξάλλου, την ανάγκη «να διατυπώσουμε, να εξηγήσουμε, να ανοίξουμε τις πόρτες των εργαστηρίων μας και να δείξουμε ότι δεν υπάρχει τίποτα κρυπτό υπό τον ήλιο για να καταρρίψουμε αυτά τα ίχνη της δυσπιστίας και των αμφιβολιών».
Επιπλέον, ο κ. Τονέλι μίλησε για τη σημασία διαλόγου ανάμεσα στις επιστήμες που ασχολούνται με τη φύση και σε εκείνες που ασχολούνται με τον άνθρωπο, καθώς «ο άνθρωπος είναι ένα μοναδικό και μη επαναλήψιμο είδος», όπως είπε χαρακτηριστικά.
«Το πρώτο πράγμα που διδάσκω στους πρωτοετείς φοιτητές μου την πρώτη ημέρα στο αμφιθέατρο είναι ότι η Φυσική θα σας βοηθήσει να καταλάβετε πάρα πολλά πράγματα από τον πραγματικό κόσμο που μας περιβάλλει. Όμως, κανένας νόμος της δεν μπορεί να σας βοηθήσει να καταλάβετε το τεράστιο εκείνο μέγεθος που αφορά στις ανθρώπινες σχέσεις, στο γιατί φοβόμαστε συγκεκριμένα πράγματα, γιατί μας αρέσουν συγκεκριμένα έργα τέχνης ή γιατί ερωτευόμαστε συγκεκριμένα άτομα. Τα πεδία αυτά δεν μπορούν να μας βοηθήσουν να διατυπώσουμε ποιο είναι το σωστό, ποιο το λάθος, να άρουμε τις αδικίες που υφίστανται σήμερα, διότι υπάρχουν πολύ πιο έμπειροι που ασχολούνται με αυτό, οι φιλόσοφοι, οι καλλιτέχνες, οι ποιητές, οι ιστορικοί, όσοι ασχολούνται με τις ανθρωπιστικές επιστήμες, οι οποίοι εδώ και αιώνες ασχολούνται με την ανθρώπινη συμπεριφορά».
Από τη συζήτηση για το Σύμπαν δεν θα μπορούσε να απουσιάζει το μποζόνιο του Χιγκς, καθώς ο ίδιος είναι ένας από τους «πατέρες» της ανακάλυψής του στο CERN. Εξηγώντας τον ρόλο του μποζονίου στο να αποκτήσουν μάζα τα στοιχειώδη σωματίδια του Σύμπαντος, ο κ. Τονέλι υπογράμμισε ότι «η ανακάλυψη αυτού του στοιχείου ήταν πραγματικά μοναδική, θεμελιώδους σημασίας, γιατί μας βοήθησε να καταλάβουμε ότι χωρίς αυτό, το Σύμπαν δεν θα ήταν σήμερα αυτό το οποίο γνωρίζουμε».
Σημειώνεται ότι ο Γκουίντο Τονέλι έχει λάβει το διεθνές βραβείο Fundamental Physics Prize και το βραβείο Enrico Fermi της Ιταλικής Εταιρείας Φυσικής το 2013, ενώ ένα χρόνο μετά του απονεμήθηκε τιμητικό μετάλλιο από τον Πρόεδρο της Ιταλικής Δημοκρατίας.
*Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί σήμερα, Πέμπτη 15 Φεβρουαρίου, στις 7 μ.μ., στο βιβλιοπωλείο «Books and Life» των εκδόσεων «Διόπτρα» (Σόλωνος 93-95, Αθήνα). Με τον Γκουίντο Τονέλι θα συνομιλήσουν ο βιολόγος και δημοσιογράφος, Σπύρος Μανουσέλης, και ο καθηγητής Φυσικής στα Πανεπιστήμια του Αμβούργου και του Μπέρμιγχαμ, Κώστας Νικολόπουλος. Η είσοδος θα είναι ελεύθερη. Κατά τη χθεσινή συνάντηση του κ. Τονέλι με δημοσιογράφους, τον διεθνούς φήμης φυσικό προλόγισε η αστροφυσικός και υπεύθυνη του Κέντρου Επισκεπτών του Αστεροσκοπείου στο Θησείο, Φιόρη Μεταλληνού, η οποία υπενθύμισε ότι μια βασική υπηρεσία του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών κατά την ίδρυσή του το 1846 είχε να κάνει με τον χρόνο, δηλαδή με τον υπολογισμό της επίσημης ώρας Ελλάδας.
Μαρία Κουζινοπούλου
ΑΠΕ
