Η Ρωσία είναι μεν αντιμέτωπη με μία τέλεια καταιγίδα, λόγω της κατάρρευσης των τιμών της ενέργειας και των πρώτων υλών, σε συνδυασμό με τις δυτικές κυρώσεις, αλλά η ηγέτιδα του OPEC κινδυνεύει από τον εφιάλτη της χρεοκοπίας
Η συνεχής πτώση των τιμών της ενέργειας παγκοσμίως (άρθρο), ιδιαίτερα το πετρελαϊκό σοκ, σε συνδυασμό με την κατάρρευση των τιμών των μετάλλων λόγω κυρίως της Κίνας, εντείνουν τα προβλήματα στις χώρες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές ενέργειας – μεταξύ άλλων στη Ρωσία, καθώς επίσης στη Σαουδική Αραβία, η οποία θα μπορούσε να χρεοκοπήσει μέσα στα επόμενα έτη, όσο παράδοξο και αν ακούγεται κάτι τέτοιο.
.
Η Ρωσία
Σε σχέση με τη Ρωσία, η πτώση του ΑΕΠ της κατά -4,6% το δεύτερο τρίμηνο, μετά από το -2,2% το πρώτο, λόγω των καθοδικών τιμών της ενέργειας και των πρώτων υλών, καθώς επίσης των δυτικών κυρώσεων, ανησυχεί σε μεγάλο βαθμό την κυβέρνηση – ενώ, μόνο εάν η τιμή του πετρελαίου σταθεροποιηθεί στα 64 $ το βαρέλι, προβλέπεται ανάπτυξη της τάξης του 0,7% για το 2016.
Ο υψηλός πληθωρισμός ύψους 17,1%, η μείωση των πραγματικών μισθών κατά 8,4%, καθώς επίσης η κατακόρυφη πτώση της ισοτιμίας του ρουβλίου απέναντι στο δολάριο, επιβαρύνουν κατά πολύ την οικονομία της – στην οποία τα έσοδα του κράτους από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου υπολογίζονται στο 68% των συνολικών, ενώ από τα μέταλλα στο 10%. Σε απόλυτα μεγέθη, τα έσοδα από την πώληση φυσικού αερίου, με κύριο πελάτη την Ευρώπη, τοποθετούνται στα 73 δις $ – από το πετρέλαιο στα 174 δις $, ενώ από τα διάφορα προϊόντα πετρελαίου στα 109 δις $.
Το έλλειμμα του προϋπολογισμού της Ρωσίας θα φτάσει στο -3,7% του ΑΕΠ (γράφημα), το οποίο θεωρείται επικίνδυνο για μία χώρα με ελάχιστα ανεπτυγμένες κεφαλαιαγορές (άρθρο) ενώ, σύμφωνα με το οικονομικό πανεπιστήμιο της Μόσχας, περίπου το 25% των 83 περιφερειών της απειλούνται να χρεοκοπήσουν.
.
.
Περαιτέρω, ενώ η πτώση των τιμών των πρώτων υλών οφείλεται κυρίως σε μονεταριστικές αιτίες, η αντίστοιχη του πετρελαίου έχει γεωπολιτικό χαρακτήρα – όπου, εν προκειμένω, υπεύθυνη θεωρείται η Σαουδική Αραβία, η οποία ως ηγέτιδα των χωρών του OPEC διεξάγει έναν τιμολογιακό πόλεμο εναντίον των αμερικανικών εταιρειών πετρελαίου, επειδή έχουν αυξήσει σημαντικά την παραγωγή τους με τη νέα μέθοδο (Fracking), απειλώντας την.
Εν τούτοις, οι Η.Π.Α. δεν αντιδρούν, λόγω του ότι επιδιώκουν να «γονατίσουν» τη Ρωσία μέσω των χαμηλών τιμών του πετρελαίου – με αποτέλεσμα η παραγωγή να υπερβαίνει σήμερα τη ζήτηση κατά περίπου 3 εκ. βαρέλια ημερησίως, πιέζοντας φυσικά τις τιμές προς τα κάτω.
Με δεδομένο δε το ότι η ύφεση στην Κίνα θεωρείται βέβαιη, ενώ ένας ακόμη παραγωγός πετρελαίου εισέρχεται στην αγορά, το Ιράν, η Ρωσία θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει την τέλεια καταιγίδα – το συνδυασμό πτωτικών τιμών ενέργειας και πρώτων υλών, των διεθνών κυρώσεων, καθώς επίσης της υποτίμησης του νομίσματος της.
Εκτός αυτού, επειδή η Ρωσία δεν μπορεί πλέον να εισάγει τις νέες τεχνολογίες εξόρυξης από τη Δύση,αδυνατεί να αυξήσει την παραγωγή της – ενώ υπολογίζεται πως έως το 2020, εάν όχι πολύ πιο πριν, η παραγωγή της θα μειωθεί κατά 500 χιλ. βαρέλια ημερησίως.
Σύμφωνα τώρα με τη μεγαλύτερη τράπεζα της Ρωσίας, την Sberbank, η Gazprom αντιμετωπίζει σημαντικά χρηματοοικονομικά προβλήματα (πηγή) – αφού ο τζίρος της θα μειωθεί στα 106 δις $ από 146 δις $ το προηγούμενο έτος. Υπενθυμίζεται εδώ πως η συγκεκριμένη εταιρεία αποτελεί το 10% του ρωσικού ΑΕΠ, ενώ «παράγει» το 20% περίπου των εσόδων του δημοσίου.
Ανάλογα προβλήματα αντιμετωπίζει και η Rosneft, οφειλόμενα κυρίως στη συμμετοχή της στον ενεργειακό όμιλο ΤΝΚ-ΒP, έναντι 40 δις $. Η αιτία είναι το ότι, ευρίσκεται στη λίστα των κυρώσεων της Δύσης και δεν έχει πρόσβαση στις διεθνείς κεφαλαιαγορές – οπότε, για να εξυπηρετήσει τα δάνεια της, υποχρεώθηκε να εκδώσει ομόλογα τεράστιου ύψους σε ρούβλια, τα οποία αγοράσθηκαν από τις κρατικές τράπεζες (πηγή).
Η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας αποδέχθηκε τα ομόλογα αυτά ως εγγύηση για την περαιτέρω παροχή δανείων – οπότε, εάν οι τιμές του πετρελαίου συνεχίσουν να υποχωρούν, η κρίση του κλάδου θα επεκταθεί στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας.
Άλλωστε, ο εξωτερικός δανεισμός της Ρωσίας μειώθηκε μεν κατά 170 δις $, με τον αντίστοιχο περιορισμό των συναλλαγματικών αποθεμάτων της (από τα 524 δις $ στα 361 δις $), αλλά παραμένει αρκετά υψηλός – οπότε η κρίση θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μία μεγάλη περιπέτεια για ολόκληρη τη χώρα.
Πάντως το γεγονός ότι, η αξία ολόκληρου του ρωσικού χρηματιστηρίου είναι ίση με αυτήν της αμερικανικήςIntel (γράφημα), δεν είναι καθόλου λογικό – εάν θέλει να είναι κανείς αντικειμενικός (σημειώνουμε πως για το ρωσικό χρηματιστήριο, η αξία δεν συμπεριλαμβάνει τα μερίδια που κατέχει το κράτος σε εταιρίες της χώρας).
.
Επεξήγηση: Η χρηματιστηριακή αξία επιλεγμένων αμερικανικών εταιριών σε σύγκριση με τη συνολική αξία των χρηματιστηρίων ορισμένων αναπτυσσόμενων χωρών του κόσμου
.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τις άλλες αμερικανικές εταιρείες, η χρηματιστηριακή αξία των οποίων είναι ίση με τη συνολική των χρηματιστηρίων άλλων χωρών – όπως, για παράδειγμα, της Wells Fargo, μέλους του τραπεζικού καρτέλ (άρθρο), με την Ινδία. Προφανώς λοιπόν η Wall Street είναι εξαιρετικά υπερτιμημένη – οπότε θα σημειωθεί σύντομα ένα μεγάλο κραχ.
.
Η Σαουδική Αραβία
Λέγεται πως εάν η αγορά συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης του πετρελαίου είναι σωστή, τότε η Σαουδική Αραβία θα αντιμετωπίσει μεγάλα προβλήματα μέσα σε δύο χρόνια – ενώ έως το 2020 τα προβλήματα αυτά θα την απειλήσουν με τη χρεοκοπία.
Επί του παρόντος, η τιμή του αμερικανικού αργού για παράδοση το Δεκέμβριο του 2020 είναι στα 62 $ – παραμένοντας χαμηλή λόγω του ρίσκου που πήρε η Σαουδική Αραβία τον περασμένο Νοέμβριο να πολεμήσει τους αντιπάλους της τιμολογιακά, αυξάνοντας την παραγωγή της στα 10,6 εκ. βαρέλια την ημέρα, εν μέσω ύφεσης.
Ο στόχος της φαίνεται να ήταν η νέα βιομηχανία πετρελαίου των Η.Π.Α. – με αποτέλεσμα όμως να χάσει τους συμμάχους της στον OPEC, καθώς επίσης να αναβληθούν 46 μεγάλα έργα από τις μεγάλες εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου, συνολικών επενδύσεων 200 δις $.
Εάν όμως πράγματι μειωθεί το κόστος εξόρυξης των αμερικανικών επιχειρήσεων κατά 50% με τις νεότερες μεθόδους, για να μπορέσουν να ανταγωνιστούν διεθνώς, καθώς επίσης εάν αυξηθούν οι ποσότητες παραγωγής τους, τότε η Σαουδική Αραβία θα έχει απλά ξυπνήσει το θηρίο – με καταστροφικά αποτελέσματα για την οικονομία της.
Βέβαια η Σαουδική Αραβία είναι μία πολύ πλούσια χώρα σε πετρέλαιο. Εν τούτοις, το 90% της οικονομίας της εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από το συγκεκριμένο κλάδο – ενώ τα χαμηλά συναλλαγματικά αποθέματα που διαθέτει, σε συνδυασμό με τις υψηλές κεφαλαιακές εκροές, θα μπορούσαν να την οδηγήσουν σε μία βαθιά κρίση, λόγω της οποίας έως το τέλος της δεκαετίας θα χρεοκοπούσε.
Συνεχίζοντας, τα τελευταία πενήντα χρόνια δεν υπάρχει καμία άλλη αξιόλογη βιομηχανία στη χώρα – ενώ οι Πολίτες της δεν πληρώνουν φόρους εισοδήματος επί των μερισμάτων ή των τόκων, η βενζίνη κοστίζει μόλις 12 Σεντ το λίτρο και το ηλεκτρικό ρεύμα 1,3 Σεντ ανά κιλοβατώρα.
Μετά την Αραβική Άνοιξη δε, ξεκίνησαν οι εκροές χρημάτων, φτάνοντας πριν από την κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου στο 8% του ΑΕΠ – με αποτέλεσμα να μειώνονται τα ήδη αδύναμα συναλλαγματικά της αποθέματα με υψηλό ρυθμό, από 737 δις $ τον Αύγουστο του 2014 στα 672 δις $ το Μάιο του 2015 (πηγή), αναγόμενα πλέον στα 12 δις $ μηνιαία.
Για σύγκριση, το Κουβέιτ, το Κατάρ και το Άμπου Ντάμπι έχουν τα τριπλάσια κατά κεφαλήν συναλλαγματικά αποθέματα – ενώ ο προϋπολογισμός της απαιτεί μία τιμή πετρελαίου της τάξης των 106 $, για να είναι ισοσκελισμένος, όπως φαίνεται από τον πίνακα που ακολουθεί.
.
| Χώρα | Τιμή πετρελαίου ανά βαρέλι σε $ για ισοσκελισμένο προϋπολογισμό |
| Νορβηγία | 40 |
| Κουβέιτ | 54 |
| Άμπου Ντάμπι | 55 |
| Ρωσία | 105 |
| Σαουδική Αραβία | 106 |
| Νιγηρία | 122 |
| Ιράν | 131 |
| Αλγερία | 131 |
| Βενεζουέλα | 160 |
.
Περαιτέρω, σύμφωνα με το ΔΝΤ, το δημοσιονομικό έλλειμμα στον προϋπολογισμό της Σαουδικής Αραβίας θα φράσει στο 20% του ΑΕΠ το 2015 ή στα 140 δις $ – ενώ οι σπατάλες στη χώρα είναι εξαιρετικά μεγάλες. Τα έξοδα της έχουν επί πλέον αυξηθεί, λόγω του δαπανηρού πολέμου που διεξάγει στην Υεμένη – βασιζόμενη στην εισαγωγή όπλων, όπου αναμένεται να εκτοξευθεί στην 5η θέση παγκοσμίως.
Εύλογα λοιπόν η S&P υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας σε αρνητική το Φεβρουάριο – ενώ το μεγαλύτερο λάθος της θεωρείται η διατήρηση των τιμών του πετρελαίου σε υψηλό επίπεδο για ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, η οποία επέτρεψε την άνοδο της αμερικανικής βιομηχανίας σχιστόλιθου. Το τζίνι όμως έχει πλέον βγει από το μπουκάλι και δεν θα μπορέσει να κλειστεί ξανά πίσω.
.
Συμπέρασμα
Τα οικονομικά προβλήματα σε ολόκληρο τον πλανήτη επιδεινώνονται, ενώ δεν μπορούν να ξεφύγουν από αυτά ούτε οι πλούσιες χώρες. Από την άλλη πλευρά, οι Η.Π.Α. αυξάνουν τις πιέσεις τους παντού, έτσι ώστε να μην διακινδυνεύσει η ηγεμονική τους θέση παγκοσμίως – με αποτέλεσμα η Κίνα, η Ρωσία, καθώς επίσης οι χώρες παραγωγής πετρελαίου να βυθίζονται σε μία κρίση άνευ προηγουμένου, η οποία εντείνεται από το νομισματικό πόλεμο που ευρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη (ανάλυση), μετά την πρόσφατη υποτίμηση του κινεζικού γουάν.
Ως εκ τούτου, οι προβλέψεις για μία σειρά χρεοκοπιών που θα έχουν ως αφετηρία το 2016 δεν είναι εκτός τόπου και χρόνου – όπως επίσης η πιθανότητα ενός παγκόσμιου κραχ, μετά από το σχηματισμό μίας τέλειας καταιγίδας.
