Μια τελευταία δόση, συνολικού ύψους 15 δισ. ευρώ, στο πλαίσιο της επιτυχημένης ολοκλήρωσης της τέταρτης αξιολόγησης, καθώς και ένα «μαξιλάρι» ασφαλείας, ύψους 24,1 δισ. ευρώ, για τους επόμενους 22 μήνες, μετά την έξοδο από το πρόγραμμα τον προσεχή Αύγουστο, εξασφάλισε η Ελλάδα, στο πλαίσιο της συμφωνίας που επετεύχθη τα ξημερώματα στοEurogroup του Λουξεμβούργου.
Σε ό,τι αφορά το χρέος, επετεύχθη συμφωνία για 10ετή επιμήκυνση των ωριμάνσεων των ομολόγων του EFSF, όπως επίσης και μία επιπλέον 10ετής περίοδος χάριτος.
Πλεονάσματα
Στη βάση αυτή – και όπως επισημαίνεται στο επίσημο ανακοινωθέν του Eurogroup για τη συμφωνία – η Ελλάδα δεσμεύεται να διατηρήσει πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2022 και στη συνέχεια να συνεχίσει να διασφαλίζει ότι οι δημοσιονομικές της δεσμεύσεις ευθυγραμμίζονται με το δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ. Σύμφωνα με τις αναλύσεις της Κομισιόν, αυτό συνεπάγεται ένα πρωτογενές πλεόνασμα 2,2% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο, στην περίοδο 2023-2060.
Οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας (GFN) θα πρέπει να παραμένουν κάτω του 15% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα και κάτω του 20% του ΑΕΠ στη συνέχεια, εξασφαλίζοντας παράλληλα ότι το χρέος παραμένει σε βιώσιμη πτωτική πορεία.
Τα μέτρα για το χρέος
Το Eurogroup συμφώνησε να εφαρμόσει, σε συνδυασμό με τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το χρέος που είναι ήδη σε εφαρμογή, τα ακόλουθα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέσα για το χρέος:
Για τη μεσοπρόθεσμη περίοδο, αυτό περιλαμβάνει τα ακόλουθα μέτρα:
– Την κατάργηση της αύξησης του επιτοκιακού περιθωρίου (step-up interest rate margin) που σχετίζεται με τη δόση για την επαναγορά του χρέους του δεύτερου ελληνικού προγράμματος.
– Τη χρήση των κερδών από το πρόγραμμα SMP του 2014 από τον ξεχωριστό λογαριασμό του ESM και την αποκατάσταση της μεταφοράς των κερδών από το πρόγραμμα SMP και τη συμφωνία ANFA στην Ελλάδα (από το δημοσιονομικό έτος 2017). Tα διαθέσιμα ποσά θα αρχίσουν να μεταφέρονται στην Ελλάδα σε εξαμηνιαία βάση το Δεκέμβριο και τον Ιούνιο, ξεκινώντας από το 2018 ως τον Ioύνιο του 2022, μέσω του ξεχωριστού λογαριασμού του ESM και θα χρησιμοποιηθούν για τη μείωση των ακαθάριστων χρηματοδοτικών αναγκών ή για τη χρηματοδότηση άλλων συμφωνημένων επενδύσεων.
Τα δύο παραπάνω μέτρα υπόκεινται στην συμμόρφωση με τις δεσμεύσεις για εφαρμογή πολιτικών και την εποπτεία, όπως περιγράφεται παρακάτω.
– Μια επιπλέον αναβολή της καταβολής τόκων και αποσβέσεων στον EFSF κατά 10 χρόνια και μια επιμήκυνση της μέγιστης σταθμισμένης μέσης ωρίμανσης (WAM) κατά 10 χρόνια, χωρίς να παραβιαστεί η εγκεκριμένη ποσότητα του προγράμματος.
Το Eurogroup θα αξιολογήσει στο τέλος της περιόδου χάριτος για τα δάνεια του EFSF το 2032, κατά πόσον χρειάζονται επιπρόσθετα μέτρα για το χρέος ώστε να διασφαλιστεί η τήρηση των συμφωνημένων στόχων για τις ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες, δεδομένου ότι θα γίνει σεβαστό το δημοσιονομικό πλαίσιο της Ε.Ε. και θα λάβει τις κατάλληλες ενέργειες αν χρειαστεί.
Σε ό,τι αφορά το μακροπρόθεσμο ορίζοντα, το Eurogroup υπενθύμισε τη συμφωνία του Μαΐου του 2016 για έναν έκτακτο μηχανισμό για το χρέος που θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί σε περίπτωση ενός αναπάντεχα πιο δυσμενούς σεναρίου. Αν ενεργοποιηθεί από το Eurogroup, μπορεί να σημαίνει την εφαρμογή μέτρων όπως επιπλέον αναδιάταξη του χρέους και επιβολή ανώτατου ορίου στους τόκους των δανείων του EFSF και αναβολή της πληρωμής τους στον βαθμό που χρειάζεται για να επιτευχθούν τα σημεία αναφοράς για τις ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες που αναφέρονται παραπάνω.
Η μεταμνημονιακή εποπτεία
Οι ελληνικές αρχές έλαβαν συγκεκριμένες δεσμεύσεις για την ολοκλήρωση κρίσιμων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που ξεκίνησαν υπό το πρόγραμμα του ESM (συμπεριλαμβανομένων δεσμεύσεων για την ολοκλήρωση δράσεων που η εφαρμογή τους δεν βρίσκεται πλήρως στα χέρια της κυβέρνησης) έναντι των συμφωνημένων διοριών και έκαναν μια γενικότερη δέσμευση να συνεχίσουν την εφαρμογή όλων των κρίσιμων μεταρρυθμίσεων που θεσπίστηκαν υπό το πρόγραμμα του ESM.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ενεργοποιήσει την διαδικασία Ενισχυμένης Εποπτείας τις ερχόμενες εβδομάδες. Οι τριμηνιαίες εκθέσεις υπό την Ενισχυμένη Εποπτεία θα επιτρέψουν την πιο στενή παρακολούθηση της οικονομικής, δημοσιονομικής και χρηματοοικονομικής κατάστασης και των μεταμνημονιακών δεσμεύσεων και θα χρησιμεύσουν ως μια βάση για το Eurogroup για να συμφωνήσει στην επιστροφή των κερδών από το πρόγραμμα SMP και τη συμφωνία ANFA και την κατάργηση της αύξησης του επιτοκιακού περιθωρίου.
Τελευταία δόση 15 δισ. και μαξιλάρι ρευστότητας 24,1 δισ. ευρώ
Εφόσον ολοκληρωθούν οι εθνικές διαδικασίες, τα διοικητικά σώματα του ESM αναμένεται να εγκρίνουν την εκταμίευση της πέμπτης και τελευταίας δόσης του προγράμματος του ESM που ανέρχεται σε 15 δισ. ευρώ. Από το ποσό αυτό, τα 5,5 δισ. θα εκταμιευτούν στον ξεχωριστό λογαριασμό, για να χρησιμοποιηθούν για την εξυπηρέτηση του χρέους και τα 9,5 δισ. θα εκταμιευτούν σε ειδικό λογαριασμό που θα συγκροτηθεί για τη δημιουργία μαξιλαριών ρευστότητας, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν για την εξυπηρέτηση του χρέους σε περίπτωση ανάγκης. Ο λογαριασμός αυτός θα υπόκειται στις απαραίτητες διασφαλίσεις και οποιαδήποτε μελλοντική χρήση των πόρων του για μια αποτελεσματική διαχείριση του χρέους θα συμφωνηθεί από τις ελληνικές αρχές με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τον ESM. Συνολικά, η Ελλάδα θα φύγει από το πρόγραμμα με ένα μεγάλο μαξιλάρι ρευστότητας 24,1 δισ. ευρώ που θα καλύπτει τις χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας για περίπου 22 μήνες μετά το τέλος του προγράμματος τον Αύγουστο του 2018, που αποτελεί μια σημαντική προστασία ενάντια σε οποιοδήποτε ρίσκο.
Η συμμετοχή του ΔΝΤ
Αν και η συμφωνία αμέσου ετοιμότητας (Stand-By Arrangement) του Ταμείου δεν μπορεί να ενεργοποιηθεί, το ΔΝΤ επιβεβαίωσε τη συνεχή εμπλοκή του στην Ελλάδα στην μεταμνημονιακή εποπτεία μαζί με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Ποιες μεταμνημονιακές δεσμεύσεις ανέλαβε η Ελλάδα
Σειρά μεταμνημονιακών δεσμεύσεων ανέλαβε η Ελλάδα, με στόχο τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων. Όπως επισημαίνεται σε ειδικό παράρτημα της απόφασης του Eurogroup, οι μεταρρυθμίσεις αφορούν, μεταξύ άλλων, τα δημοσιονομικά, τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης αλλά ιδιωτικιοποιήσεις.
Αναλυτικά:
1. Δημοσιονομικά
Η Ελλάδα θα σέβεται πλήρως τη δέσμευσή της να διασφαλίσει ότι ο ετήσιος προϋπολογισμός της θα επιτυγχάνει ένα πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα, το οποίο σέβεται τους στόχους των μεταρρυθμίσεων – κλειδιά του προγράμματος του ESM. Για το σκοπό αυτό, θα ολοκληρώνει πλήρως την είσπραξη του clawback μέχρι τον Ιούνιο κάθε έτους για το προηγούμενο ημερολογιακό έτος. Στη φορολογική πολιτική η Ελλάδα θα προχωρήσει μέχρι τα μέσα του 2019 αλλά και του 2020, σε αποτιμήσεις της αξίας του φόρου ακίνητης περιουσίας σε όλη την χώρα και θα επικαιροποιήσει τις αντικειμενικές τιμές για τον ΕΝΦΙΑ και άλλους φόρους σε συνάφεια με τις αγοραίες τιμές, μέχρι τα μέσα του 2020.
Στη φορολογική διοίκηση η Ελλάδα θα πρέπει να συμπληρώσει τον αριθμό προσωπικού που έχει συμφωνηθεί στην ΑΑΔΕ. Δηλαδή 12.000 άτομα έως το τέλος του 2018, 12.500 μέχρι το τέλος του 2019 και 13.222 μέχρι τα μέσα του 2021, έτος που θα είναι πλήρως λειτουργικό το ηλεκτρονικό σύστημα για τη συλλογή των φόρων. Η Ελλάδα θα συνεχίσει να εφαρμόζει τις μεταρρυθμίσεις στον τομέα της διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών και θα αποφύγει τη συσσώρευση νέων ληξιπρόθεσμων χρεών, ενώ θα εφαρμόσει έως τα μέσα του 2019 τις μεταρρυθμίσεις που προτείνει το Ελεγκτικό Συνέδριο.
2. Κοινωνική πρόνοια
Η Ελλάδα θα συνεχίσει τις προσπάθειές της για τον εκσυγχρονισμό του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας, σε στενή συνεργασία με την τεχνική βοήθεια που παρέχεται μέσω του SRSS. Η δημιουργία του ενιαίου ταμείου συντάξεων EΦΚΑ θα ολοκληρωθεί στα μέσα του 2020. Στο πλαίσιο της στρατηγικής των ελληνικών αρχών για τον εκσυγχρονισμό του τομέα υγείας, η Ελλάδα θα εξασφαλίσει την ανάπτυξη του συστήματος πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης, ιδίως με το άνοιγμα τουλάχιστον 120 κέντρων πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας (TOMY) μέχρι τα τέλη του 2018 και 240 TOMY από τα μέσα του 2020. Το κύριο όργανο που είναι υπεύθυνο για τις κεντρικές προμήθειες (ΕΚΑΠΥ) θα συσταθεί μέχρι το τέλος του 2018, με στόχο την επίτευξη μεριδίου κεντρικών προμηθειών στις συνολικές δαπάνες νοσοκομείων κατά 30% στα μέσα του 2020 και κατά 40% στα μέσα του 2022.
Η Ελλάδα θα ολοκληρώσει τη μεταρρύθμιση των δικτύων κοινωνικής ασφάλισης που δρομολογήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος. Για το σκοπό αυτό θα εφαρμοστεί σε όλα τα επιδόματα αναπηρίας η νέα προσέγγιση για τον προσδιορισμό της αναπηρίας με βάση τόσο την ιατρική όσο και τη λειτουργική αξιολόγηση μέχρι τα μέσα του 2019, θα επανεξεταστεί το σύστημα επιδοτήσεων για τις τοπικές δημόσιες συγκοινωνίες μέχρι το τέλος του 2019 και θα ολοκληρωθεί η ανάπτυξη όλων των 3 πυλώνων του προγράμματος για το εισόδημα κοινωνικής αλληλεγγύης έως τα τέλη του 2019.
3. Χρηματοοικονομική σταθερότητα
Η Ελλάδα θα συνεχίσει να εφαρμόζει μεταρρυθμίσεις που αποβλέπουν στην αποκατάσταση της υγείας του τραπεζικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένων των προσπαθειών για την επίλυση των NPLs, εξασφαλίζοντας τη συνεχή αποτελεσματικότητα του σχετικού νομικού πλαισίου (π.χ. αφερεγγυότητα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, εξωδικαστικές λύσεις, πωλήσεις NPLs, ηλεκτρονικές δημοπρασίες ) και να αναλάβει όλες τις απαραίτητες ενέργειες για το σκοπό αυτό. Η Ελλάδα θα εφαρμόσει το ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης που αφορά τα αφερέγγυα νοικοκυριά με στόχο την εξάλειψη των καθυστερημένων περιπτώσεων, συμπεριλαμβανομένης της διαδικασίας εκκρεμών αιτήσεων, μέχρι τα τέλη του 2021.
Η χρηματοοικονομική κατάρτιση των δικαστών σε σχέση με τα παραπάνω θα παρασχεθεί έως τα τέλη του 2018. Στο πλαίσιο της εφαρμογής του τριετούς σχεδίου δράσης για τη δικαιοσύνη, οι φάσεις Ι και ΙΙ της εγκατάστασης του συστήματος ηλεκτρονικής δικαιοσύνης θα ολοκληρωθούν έως τα τέλη του 2018 και τα μέσα του 2020 αντίστοιχα και η ηλεκτρονική κατάθεση των νομικών εγγράφων θα εφαρμοστεί σε όλα τα Δικαστήρια μέχρι τα τέλη του 2019, αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία υποβολής προσφορών μέχρι τα μέσα του 2019.
Το ΤΧΣ θα αναπτύξει μέχρι το τέλος του 2018 μια στρατηγική εξόδου για την πώληση των μεριδίων του στις συστημικές τράπεζες. Η ανεξαρτησία του ΤΧΣ θα τηρηθεί πλήρως, ενώ θα συνεχίσει να λειτουργεί υπό εμπορικούς όρους και χωρίς καμία πολιτική ή άλλη παρέμβαση. Η απόφαση για εκκαθάριση ή παράταση της εντολής για την λειτουργία του ΤΧΣ θα ληφθεί μέχρι τα μέσα του 2022. Η Ελλάδα θα συνεχίσει την χαλάρωση των ελέγχων κεφαλαίου (capital controls) σύμφωνα με τον δημοσιευμένο οδικό χάρτη.
4. Αγορές εργασίας και προϊόντων
Σε ό,τι αφορά την αγορά εργασίας, η Ελλάδα θα διασφαλίσει την ανταγωνιστικότητα μέσω ετήσιας επικαιροποίησης του ελάχιστου μισθού σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 4172/2012. Η υλοποίηση του σχεδίου δράσης για την αδήλωτη εργασία θα ολοκληρωθεί έως τα τέλη του 2019. Η Ελλάδα θα ολοκληρώσει τη μεταρρύθμιση των αδειών εκμετάλλευσης των επενδύσεων και για το σκοπό αυτό θα εγκρίνει όλες τις νομοθετικές πράξεις αδειοδότησης (τέλος 2018), θα ολοκληρώσει τη νομοθεσία επιθεώρησης (μέσα 2020), θα αναθεωρήσει την ταξινόμηση βαθμίδων όχλησης (μέσα 2021) τους ενδιάμεσους τομείς που συμφωνήθηκαν (μέσα 2020) και την πλήρη ανάπτυξη των σχετικών ΤΠΕ (τέλος 2019).
Η Ελλάδα θα ολοκληρώσει το έργο του κτηματολογίου επικυρώνοντας το σύνολο των κτηματολογικών χαρτών και των δασικών χαρτών μέχρι τα μέσα του 2021 και ως ενδιάμεσα βήματα θα ολοκληρώσει την κατάρτιση των υπόλοιπων δασικών χαρτών μέχρι τα μέσα του 2019, ενώ θα δημιουργήσει πλήρως κτηματολογικό γραφείο και θα ολοκληρώσει το 45% της κτηματογράφησης έως τα μέσα του 2020.
Προκειμένου να ολοκληρωθούν οι μεταρρυθμίσεις στον τομέα της ενέργειας, η συμφωνηθείσα εκποίηση της ικανότητας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη της ΔΕΗ θα ολοκληρωθεί μέχρι τα τέλη του 2018. Το μοντέλο-στόχος (Target Model) θα τεθεί πλήρως σε εφαρμογή μέχρι τα μέσα του 2019, ενώ τα μέτρα που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο της κοινής αξιολόγησης του συστήματος δημοπρασιών NOME θα εφαρμοστούν μέχρι το τέλος του 2019.
5. Ιδιωτικοποιήσεις
Το Σχέδιο Ανάπτυξης Περιουσιακών Στοιχείων και το Στρατηγικό Σχέδιο του Υπερταμείου θα υλοποιείται σε συνεχή βάση. Με στόχο την ταχεία προσέλκυση επενδύσεων για την υποστήριξη ενός σχεδίου σταθερής οικονομικής ανάπτυξης η Ελλάδα επιβεβαιώνει την πρόθεσή της να ολοκληρώσει τις συναλλαγές στο ΔΑΑ και το ΔΕΣΦΑ (τέλος 2018), στα ΕΛΠΕ (συμπεριλαμβανομένης της μεταφοράς των υπολοίπων μετοχών στο ΤΑΙΠΕΔ), στη Μαρίνα του Αλίμου (μέσα 2019), στις Εγνατία, ΔΕΠΑ Εμπορίου, ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ και τα περιφερειακά λιμάνια Αλεξανδρούπολης και Καβάλας (τέλος 2019).
Παράλληλα επιβεβαιώνει την πρόθεση της να ολοκληρώσει τις συναλλαγές που αφορούν την πώληση ή άλλου είδους εκμετάλλευση (monetisation) μετοχών της ΔΕΗ του Δικτύου της ΔΕΠΑ, των περιφερειακών λιμανιών Ηγουμενίτσας, Κέρκυρας αλλά και έτερων λιμανιών σύμφωνα με τις προτάσεις του ΤΑΙΠΕΔ και με βάση τις διαδικασίες που θα συμφωνηθούν μεταξύ του ΤΑΙΠΕΔ και των αρμοδίων αρχών (μέσα 2022).
Η μεταφορά του ΟΑΚΑ στο Υπερταμείο και η αναδιάρθρωση της ΕΤΑΔ θα ολοκληρωθεί στα τέλη του 2018 και η αναθεώρηση / αντικατάσταση όλων των συμβουλίων SOE στα μέσα του 2019.
6. Δημόσια διοίκηση
Η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων για τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης θα διατηρηθεί. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας, η Ελλάδα θα ολοκληρώσει τις μεταρρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της διαχείρισης των ανθρώπινων πόρων στο δημόσιο τομέα και ειδικότερα τον διορισμό των Γενικών Διευθυντών και όλων των Γενικών Διευθυντών σύμφωνα με το νόμο 4369/2016 έως το τέλος του 2018, την ανεξάρτητη αξιολόγηση αυτής της διαδικασίας, (στα μέσα του 2019), θα ολοκληρώσει τον 3ο κύκλο αξιολογήσεων κινητικότητας έως τα μέσα του 2019 και θα ολοκληρώσει μέχρι το τέλος του 2019 το ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού (ψηφιακό οργανόγραμμα για όλους τους δημόσιους φορείς και σύνδεση με την αρχή ενιαίας πληρωμής).
Προκειμένου να ενισχυθεί η νομική ασφάλεια και η πρόσβαση στη νομοθεσία μέσω της νομικής κωδικοποίησης, ο Κώδικας Εργατικού Δικαίου και ο Κώδικας Ρυθμιζόμενων Εργασιακών Προσαρμογών θα θεσπιστούν μέχρι τα μέσα του 2020 και η Εθνική Πύλη για την Κωδικοποίηση και Μεταρρύθμιση της Ελληνικής Νομοθεσίας θα ολοκληρωθεί στα μέσα του 2022.
Η Ελλάδα θα εφαρμόσει όλες τις συστάσεις της GRECO (Groupe d’Etats contre la Corruption) στο πλαίσιο της εφαρμογής του συνολικού εθνικού σχεδίου κατά της διαφθοράς έως τα μέσα του 2021.
