«Ο Γράμμος και το Βίτσι – από τις σκιές του μίσους στο φως της συμφιλίωσης»

Τα βουνά του Γράμμου και του Βιτσίου στέκουν αγέρωχα, μα η σιωπή τους είναι βαριά. Τα έλατα στις πλαγιές λυγίζουν σαν να θυμούνται τις φωνές που χάθηκαν,τα ποτάμια κυλούν σαν δάκρυα, κουβαλώντας τον καπνό των ναπάλμ που μετέτρεψε δάση, χωριά και ζωές σε στάχτες. Η Ελλάδα έγινε πεδίο πειραματισμού ξένων συμφερόντων, από τη μία οι μεγάλοι παίκτες του Ψυχρού Πολέμου, από την άλλη οι αντίπαλοί τους και στη μέση οι δικές μας αδυναμίες και ο δόλος πολιτικών συμφερόντων, που αντί να προστατεύουν τον λαό, τον χρησιμοποιούσαν σαν πιόνι στα παιχνίδια τους.

Τα χωριά ερήμωσαν. Τα τζάκια έσβησαν, οι πλατείες σώπασαν. Χιλιάδες παιδιά ξεριζώθηκαν, τα πιο τυχερά έφτασαν σε ξένες χώρες ή σε παιδουπόλεις, τα πιο άτυχα χάθηκαν στις σκιές της ιστορίας. Οι αυλές έμειναν άδειες, τα ποτάμια κύλησαν μόνα, τα δάση σιώπησαν, όλα κουβαλούσαν τον πόνο, σαν να έκλαιγαν μαζί με τους ανθρώπους. Η μετανάστευση σάρωσε τη χώρα, η ύπαιθρος μαρτύρησε, αφήνοντας πίσω σιωπές και μνήμες που κρατούν οι πέτρες και τα δέντρα.

Κι όμως, αντί να κοιτάξουμε κατάματα αυτήν την ιστορία, εξακολουθούμε να σηκώνουμε τις παλιές σημαίες του μίσους. Οι τελετές στα βουνά μοιάζουν σαν να θέλουν να διατηρήσουν το διχασμό, αντί να διδάξουν σεβασμό και ενότητα. Η μνήμη χρειάζεται σιωπή και περισυλλογή, όχι κραυγές και αντιπαλότητες.

Ο σύγχρονος πατριωτισμός δεν είναι να διαιρούμε, αλλά να ενώνουμε. Πατριωτισμός που τιμά το παρελθόν, σέβεται τον πόνο και διδάσκει ότι κανένας αδερφός δεν πρέπει να στραφεί εναντίον του άλλου. Πατριωτισμός που σέβεται τα παιδιά που χάθηκαν, τα χωριά που ερήμωσαν, τα δάση που καίγονται, και τις φωτιές που άφησαν οι ξένες δυνάμεις να καίνε την ψυχή της χώρας.

Φαντάζομαι τον Γράμμο και το Βίτσι αλλιώς: τα ποτάμια να κυλούν καθαρά, τα χωριά να γεμίζουν ξανά με παιδικές φωνές, τα έλατα να στέκουν πράσινα, χωρίς καπνό, χωρίς φόβο. Όχι με δύο στρατόπεδα να κοιτάζουν το ένα το άλλο καχύποπτα, αλλά με μια κοινή εκδήλωση μνήμης και συμφιλίωσης. Όπου όλοι οι νεκροί θα αναφέρονται με τα ονόματά τους, χωρίς παρατάξεις, και η Ελλάδα θα ψιθυρίζει: «Ποτέ ξανά».

Τα βουνά αυτά μπορούν να γίνουν φάροι ενός νέου πατριωτισμού: ενός πατριωτισμού που κοιτάει κατάματα το παρελθόν, σέβεται τον πόνο και χτίζει ειρήνη για το μέλλον. Ένας πατριωτισμός που θυμάται τα λάθη των ξένων και των δικών μας, αλλά τα μετατρέπει σε γνώση, μνήμη και ενότητα, αντί για νέες πληγές.

Ζαχαρίας Χάρης Μίντζιας