Μια νέα επιστημονική ανακάλυψη ρίχνει φως σε μία από τις πιο σκοτεινές περιόδους στην ιστορία της ανθρωπότητας. Φανταστείτε έναν μικρό συνοικισμό, με μόλις μερικές εκατοντάδες ανθρώπους. Μοιράζονται την καθημερινότητα, μεγαλώνουν παιδιά, βοηθούν ο ένας τον άλλον. Φαίνεται απλό και καθημερινό, όπως συμβαίνει με εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, υπάρχει μια σημαντική διαφορά: αυτή είναι η τελευταία κοινότητα ανθρώπων στη Γη.
Δεν υπάρχει άλλος πληθυσμός. Αυτό δεν είναι το σενάριο ενός δυστοπικού έργου, αλλά βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα. Υπήρξε μια εποχή στην ιστορία του ανθρώπινου είδους που ελάχιστοι άνθρωποι απέμειναν στη Γη. Πάνω από το 99% του ανθρώπινου πληθυσμού εξαφανίστηκε, αφήνοντας μόνο περίπου 1.280 άτομα, έναν αριθμό τόσο μικρό που θα μπορούσε να χωρέσει σε μερικά κτίρια.
Ποια ήταν η αιτία αυτού του αποκαλυπτικού γεγονότος; Γιατί εξαφανίστηκε σχεδόν όλη η ανθρωπότητα; Η θεωρία της «συμφόρησης πληθυσμού» προέκυψε το 1998, όταν ο ανθρωπολόγος Stanley H. Ambrose συνέδεσε την έκρηξη του υπερηφαιστείου Toba στη Σουμάτρα, πριν από περίπου 75.000 χρόνια, με την απότομη πτώση του ανθρώπινου πληθυσμού. Όμως, μια νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2023 αποκαλύπτει ότι η ανθρωπότητα έφτασε στα όρια της εξαφάνισης περίπου 930.000 χρόνια πριν, πολύ νωρίτερα από ό,τι πιστεύαμε.
Σύμφωνα με γενετικές αναλύσεις, μεταξύ 930.000 και 813.000 ετών πριν, ο πληθυσμός μειώθηκε δραματικά κατά 98,7%, αφήνοντας μόνο ένα μικρό ποσοστό να επιβιώσει. Αυτή η δραματική μείωση μπορεί να συνδέεται με ένα γεγονός που οι επιστήμονες αποκαλούν «το γεγονός των 0.9MA». Η αιτία; Πιθανότατα μια σημαντική αλλαγή του κλίματος, ίσως εξαιτίας έντονης ηφαιστειακής δραστηριότητας, που οδήγησε σε κλιματικές αναταράξεις, χαμηλές θερμοκρασίες και κατάρρευση των οικοσυστημάτων.
Οι άνθρωποι της εποχής βρέθηκαν αντιμέτωποι με συνθήκες που απειλούσαν την επιβίωσή τους. Οι ελάχιστοι που κατάφεραν να επιβιώσουν χρειάστηκε να επιδείξουν τεράστια ανθεκτικότητα. Χτίζοντας προσωρινά καταλύματα και τρώγοντας ό,τι μπορούσαν να βρουν, άντεξαν σε ένα ατελείωτο διάστημα φτώχειας και κακουχιών. Ωστόσο, αυτή η κρίση διήρκεσε για περίπου 100.000 χρόνια. Εάν οι πρόγονοί μας είχαν παραμείνει λίγο λιγότερο ανθεκτικοί, η ανθρωπότητα θα είχε εξαφανιστεί για πάντα.
Πέρα από το ανθρώπινο είδος, η «συμφόρηση» αυτή επηρέασε επίσης και άλλους οργανισμούς. Τα οικοσυστήματα υπέστησαν καταστροφικές αλλαγές, με πολλά είδη ζώων, όπως σαρκοφάγα και θαλάσσια πλάσματα, να εξαφανίζονται για πάντα. Ωστόσο, οι Homo Heidelbergensis, με την ανώτερη νοημοσύνη και την κοινωνική τους δομή, κατάφεραν να επιβιώσουν. Χάρη στην ικανότητα τους να κατασκευάζουν εργαλεία και καταφύγια, ήταν οι πρόγονοι που μετέφεραν τα γονίδια τους στις μελλοντικές γενιές.
Παρόλο που η ανθρωπότητα γλίτωσε την πλήρη εξαφάνιση, η αβεβαιότητα για το μέλλον συνεχίστηκε για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Μόνο πριν από περίπου 70.000 χρόνια άρχισαν οι άνθρωποι να δείχνουν πραγματικά σημάδια ανάκαμψης, καθώς ανέπτυξαν νέες δεξιότητες, εργαλεία και τεχνολογίες, που τους επέτρεψαν να βελτιώσουν τις πιθανότητες επιβίωσής τους. Από εκείνη τη στιγμή, η ανθρωπότητα άρχισε να προχωρά, και η δημιουργικότητα άρχισε να αναδύεται με τη μορφή τέχνης και κοινωνικών δομών.
Αυτή η εκπληκτική ιστορία μας υπενθυμίζει πόσο ευάλωτοι είμαστε απέναντι στις δυνάμεις της φύσης. Παρά την πρόοδο και την τεχνολογική ανάπτυξη, η ανθρωπότητα κάποτε κρεμόταν από μια κλωστή, και ίσως η ιστορία αυτή να λειτουργεί ως μια ισχυρή υπενθύμιση ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο.
Με την πάροδο των χιλιάδων ετών, κατάφεραν να ξεπεράσουν τη φυσική «συμφόρηση», αφήνοντας πίσω τους ένα ανεξίτηλο αποτύπωμα στη γη. Σήμερα, η ανθρωπότητα συνεχίζει να ακμάζει, αλλά η γνώση αυτής της δύσκολης περιόδου παραμένει ένα ισχυρό μάθημα για το πώς οι συνθήκες μπορούν ξαφνικά να αλλάξουν το ρου της ιστορίας.
Η εν λόγω έρευνα δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Science.
