Με εντατικούς ρυθμούς προχωρούν οι εργασίες για την κατασκευή της Τράπεζας Σπόρων στη «Γη του Πελίτι», στο Μεσοχώρι του δήμου Παρανεστίου, στα ορεινά της Δράμας. Μια κατάφυτη περιοχή μοναδικής ομορφιάς όπου εδώ και είκοσι τρία χρόνια διοργανώνεται η παλαιότερη γιορτή σπόρων στην Ελλάδα, ενώ τα τελευταία τέσσερα χρόνια διοργανώνεται και η Ολυμπιακή Γιορτή Σπόρων, με τη συμμετοχή εκατοντάδων επισκεπτών από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Η δημιουργία της Τράπεζας Σπόρων αποτελεί μια επιτακτική ανάγκη προκειμένου να διατηρηθούν και να διασωθούν μοναδικές παραδοσιακές ποικιλίες σπόρων που σήμερα έχουν εκλείψει όχι μόνο από τη χώρα μας αλλά και παγκοσμίως.
«Υπήρχε περίοδος», τονίζει μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο ιδρυτής και η ψυχή του Πελίτι Παναγιώτης Σαϊνατούδης, «που είχαμε στην κατοχή μας περισσότερα από 4.000 δείγματα σπόρων τα οποία όμως διαθέσαμε σε παραγωγούς γιατί δεν είχαμε τον τρόπο να διατηρήσουμε. Οι δύσκολες οικονομικές και υγειονομικές συνθήκες που έζησε ο κόσμος τα τελευταία χρόνια τον έκανε να σκέφτεται διαφορετικά. Είναι εντυπωσιακό ότι μέσα στην καραντίνα αυξήθηκε θεματικά η ζήτηση σε σπόρους για τομάτες, μελιτζάνες, πιπεριές, καλαμπόκι. Ο κόσμος θέλει πλέον να καλλιεργήσει τα δικά του λαχανικά και φρούτα ώστε να καλύψει τις καθημερινές του ανάγκες, να βοηθήσει την οικογένειά του. Χιλιάδες ηλεκτρονικά μηνύματα κατακλύζουν το ηλεκτρονικό μας ταχυδρομείο από πολίτες στην Ελλάδα και το εξωτερικό που μας ζητούν να τους στέλνουμε σπόρους παραδοσιακών ποικιλιών για να τους καλλιεργήσουν».
Ο πόλεμος στην Ουκρανία αύξησε τη ζήτηση σε σπόρους
«Είμαστε πάντα έτοιμοι», συνεχίζει ο κ. Σαϊνατούδης, «να καλύψουμε τις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες του κόσμου για παραδοσιακές ποικιλίες σπόρων. Για το λόγο αυτό ανοίξαμε για πρώτη φορά τα αποθέματα των σπόρων που διατηρούμε στο Πελίτι, γιατί αντιλαμβανόμαστε πως οι ανάγκες του κόσμου είναι μεγάλες. Μάλιστα και ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αυξήσει τη ζήτηση. Πριν λίγους μήνες μας είχαν ζητήσει από την Πολωνία να βοηθήσουμε στην οργάνωση καλλιεργειών στις δομές μεταναστών που λειτουργούν εκεί».
Μετά από είκοσι τρία χρόνια τα χιλιάδες μέλη της εναλλακτικής κοινότητας Πελίτι κατάφεραν να ταξιδέψει η φήμη της δράσης του εντός και εκτός Ελλάδος, μέχρι την άλλη άκρη του Ατλαντικού. Το μαρτυρούν οι δεκάδες κλήσεις που δέχονται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους να στηρίξουν οργανωμένες προσπάθειες με την αποστολή παραδοσιακών ποικιλιών σπόρων παρέχοντας ταυτόχρονα συμβουλές για την καλλιέργειά τους.
Παρά τις δυσκολίες στην εξεύρεση χρηματοδότησης και τα γραφειοκρατικά εμπόδια η κατασκευή της Τράπεζας Σπόρων θα δώσει τη δυνατότητα στην κοινότητα του Πελίτι να διατηρεί τα δείγματα σπόρων από παραδοσιακές ποικιλίες κάτω από τις κατάλληλες κλιματολογικές συνθήκες. Ο χώρος που κατασκευάζεται είναι ιδιαίτερα προσεγμένος. Η πέτρα και το ξύλο δένουν αρμονικά μέσα στο μοναδικής ομορφιάς φυσικό περιβάλλον στην πλούσια σε εμπειρίες και δράσεις Γη του Πελίτι.
Κίνδυνος να χαθούν φυτογενετικοί και ζωικοί γενετικοί πόροι
Η τράπεζα σπόρων του Πελίτι θα είναι μια από τις λίγες που λειτουργούν σήμερα στην Ελλάδα. Ωστόσο, η ανάγκη της διατήρησης και διάσωσης των χιλιάδων δειγμάτων σπόρων από παραδοσιακές τοπικές ποικιλίες παραμένει μεγάλη.
Αυτό προκύπτει και από την έκκληση που είχαν απευθύνει προς όλους τους εμπλεκόμενους φορείς στις αρχές του καλοκαιριού οι ερευνητές του ΕΛΓΟ- ΔΗΜΗΤΡΑ όταν έκρουαν το κώδωνα του κινδύνου. Η Ελλάδα κινδυνεύει να απολέσει γενετικούς φυτογενετικούς πόρους καλλιεργούμενων ειδών και ζωικούς γενετικούς πόρους, η διατήρηση των οποίων είναι καθοριστική για την ικανοποίηση των βασικών ανθρώπινων αναγκών και απαραίτητη για την ενίσχυση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, των δασών και της αλιείας.
Στη διάρκεια συνέντευξης τύπου που είχαν παραχωρήσει οι ερευνητές του ΕΛΓΟ- ΔΗΜΗΤΡΑ υπό την αιγίδα της Ένωσης Ερευνητών ΕΘΙΑΓΕ, στο πλαίσιο εκδήλωσης για τη διατήρηση και αξιοποίηση των εθνικών γενετικών πόρων, τονίστηκε από την κ. Πόπη Ράλλη υπεύθυνη συντονισμού της Τράπεζας Διατήρησης Γενετικού Υλικού (ΤΓΥ) ότι αν δεν αλλάξει κάτι την επόμενη πενταετία, «το 20% των δειγμάτων που διαθέτει σήμερα η ΤΓΥ θα περάσει στην ιστορία».
Όπως εξήγησε η κ. Ράλλη, «τα 15.000 δείγματα συλλογής από διάφορες παραδοσιακές ποικιλίες, αλλά και αυτοφυή είδη που είναι συγγενή με τα καλλιεργούμενα, δεν μπορούν να διατηρηθούν για πάντα μέσα στους θαλάμους. Πρέπει ανά τακτά χρονικά διαστήματα να ελέγχουμε τη βλαστική τους ικανότητα, να τα πολλαπλασιάζουμε ξανά και να αποθηκεύουμε και πάλι».
Πρέπει να τονιστεί πως η Τράπεζα Διατήρησης Γενετικού Υλικού, αποτελεί το συντονιστικό-εκτελεστικό όργανο του Εθνικού Συστήματος Διατήρησης και Προστασίας Φυτογενετικών Πόρων Καλλιεργούμενων Ειδών. Οι συλλογές της συμπεριλαμβάνουν είδη και ποικιλίες σιτηρών, οσπρίων, ψυχανθών, κηπευτικών, αμπέλου, χορτοδοτικών, βιομηχανικών, αρωματικών-φαρμακευτικών, νέων ανθοκομικών, καθώς και θαμνώδων- δενδρώδων ειδών.
Στόχος η διάσωση των τοπικών ποικιλιών σπόρων
Η κοινότητα Πελίτι είναι ένας από εκείνους τους φορείς που τα τελευταία χρόνια έχει παραχωρήσει δείγματα σπόρων παραδοσιακών ποικιλιών στην Τράπεζα Διατήρησης Γενετικού Υλικού.
«Σε μια εποχή όπου όλο και περισσότεροι μιλάνε για διατροφική κρίση, οι άνθρωποι δεν θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στην τροφή είτε γιατί θα είναι ακριβή είτε γιατί δεν θα υπάρχει. Σε μια εποχή όπου το κλίμα αλλάζει και προκαλεί τεράστια θέματα, όπου οι τοπικές ποικιλίες προσαρμόζονται καλύτερα σε αυτές τις συνθήκες. Το Πελίτι έρχεται και οικοδομεί μια «Τράπεζα Σπόρων» μια Κιβωτό για τις τοπικές ποικιλίες ή έναν ιερό χώρο για να σώσει όσο μπορεί την ιστορία και τον γεωργικό πολιτισμό της χώρας μας», επισημαίνει ο κ. Σαϊνατούδης.
Ο Παναγιώτης Σαϊνατούδης ζητάει την στήριξη και τη βοήθεια όλων όσων θέλουν να βοηθήσουν το Πελίτι και την ολοκλήρωση της Τράπεζας Σπόρων. Στην ηλεκτρονική σελίδα peliti.gr, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να βρουν τρόπους και δράσεις για να στηρίξουν υλικά και ηθικά το έργο της μοναδικής αυτής κοινότητας και της συλλογικής προσπάθειας που καταβάλλεται.
Βασίλης Λωλίδης
– Τη φωτογραφία παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Petros Sain από την εναλλακτική κοινότητα Πελίτι
