Αυτό που ξεκίνησε ως προσωπικός θρίαμβος για την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν – που διαμεσολάβησε προσωπικά για να κλείσουν οι συμφωνίες «μαμούθ» για την προμήθεια εμβολίων κατά του κορονοϊού – κατέληξε στο Pfizergate, ένα σκάνδαλο με πολιτικές, οικονομικές και νομικές προεκτάσεις.
Κορυφαίοι Ευρωπαίοι εισαγγελείς διερευνούν αυτό το διάστημα τις σοβαρές καταγγελίες για ποινικά αδικήματα αναφορικά με τις «κρυφές» διαπραγματεύσεις μεταξύ της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και του CEO της Pfizer Άλμπερτ Μπουρλά για τις συμβάσεις προμήθειας των εμβολίων κατά της COVID-19.
Σημειώνεται πως ο «φάκελος φον ντερ Λαίεν» – που περιλαμβάνει καταγγελίες για παρέμβαση σε δημόσιες υποθέσεις, καταστροφή SMS, διαφθορά και σύγκρουση συμφερόντων – βρίσκεται πλέον στα χέρια της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO), αφού διερεύνηθηκε από τους Βέλγους εισαγγελείς.
Είχε προηγηθεί τον Απρίλιο του περασμένου έτους η μήνυσης εις βάρος προσωπικά της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από τον Βέλγο λομπίστα Φρεντερίκ Μπαλντάν για μια σειρά μηνυμάτων που αντάλλαξε εν κρυπτώ η φον ντερ Λάιεν με τον Μπουρλά. Μέχρι σήμερα η Κομισιόν αρνείται να δημοσιοποιήσει τα επίμαχα SMS με επιχειρήματα του τύπου πως είτε… σβήστηκαν, είτε πρέπει να μείνουν απόρρητα για λόγους ασφαλείας εξαιτίας της επαγγελματικής σχέσης που διατηρούσε ο δεύτερος με τον σύζυγο της πρώτης, Χάικο φον ντερ Λάιε.
Η μήνυση του Βέλγου λομπίστα – η πρώτη που απευθύνεται σε μεμονωμένο μέλος της Επιτροπής ενώπιον εθνικών δικαστηρίων – ήρθε στον απόηχο της υπόθεσης που ανέδειξαν οι New York Times καταγγέλλοντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Σημειώνεται πως στην υπόθεση Μπαλντάν προσχώρησαν αργότερα η ουγγρική και η πολωνική κυβέρνηση, αν και η τελευταία βρίσκεται στη διαδικασία απόσυρσης της καταγγελίας της μετά την εκλογική νίκη του Ντόναλντ Τουσκ.
Το γεγονός πως η υπόθεση παραπέμφθηκε στην Eυρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) ανοίγει το παράθυρο για περαιτέρω διερεύνηση του ρόλου της προέδρου της Επιτροπής στη μεγάλη συμφωνία για τα εμβόλια – η αξία της οποίας εκτιμάται ότι ξεπερνούσε τα 20 δισεκατομμύρια ευρώ. Η EPPO ηγείται πανευρωπαϊκών ερευνών για οικονομικά εγκλήματα και θεωρητικά θα μπορούσε να κατάσχει τηλέφωνα και άλλο σχετικό υλικό ακόμη κι από τα γραφεία της Επιτροπής.
Η συμφωνία – η οποία αποτέλεσε αντικείμενο διαπραγμάτευσης κατά την κορύφωση της πανδημίας το 2021 – αποτέλεσε αρχικά έναν προσωπικό θρίαμβο για την φον ντερ Λάιεν. Όμως η τεράστια ποσότητα των εμβολίων που αγοράστηκαν και έμειναν αδιάθετα, σε συνδιασμό με την εκρηκτική αύξηση των τιμών τους κατά 25%, μετέτετρεψαν γρήγορα τον θρίαμβο… σε σκάνδαλο.
Τον Ιανουάριο του 2023 ο δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός σταθμός BR24 υπολόγισε ότι 36,6 εκατομμύρια δόσεις έληξαν αχρησιμοποίητες μόνο στη Γερμανία, στη Βουλγαρία χρειάστηκε να πεταχτούν περίπου 3 εκατομμύρια δόσεις, ενώ στην Αυστρία ο υπουργός Υγείας δήλωσε τον Μάρτιο του 2023 ότι 17,5 εκατομμύρια εμβόλια βρίσκονταν σε αποθήκες αχρησιμοποίητα. Το Politico κάνει λόγο για κόστος που ξεπερνά – συνολικά για την Ένωση – τα τέσσερα δισεκατομμύρια ευρώ.
Την ώρα που η φον ντερ Λάιεν ετοιμάζεται να διεκδικήσει και δεύτερη θητεία στην Κομισιόν, πολιτικοί της αντίπαλοι – και όχι μόνο – εγείρουν ζητήματα διαφάνειας στη λήψη των αποφάσεων και ζητούν από την Κομισιόν να μιλήσει ανοιχτά για την υπόθεση.
Η υπόθεση που διερευνά η EPPO αναδεικνύει διάφορα θέματα – νομικά, πολιτικά και οικονομικά – ενώ «κοντράρει» τις αγωγές που κατέθεσε ο φαρμακευτικός γίγαντας Pfizer εναντίον της Ουγγαρίας και της Πολωνίας για απλήρωτες δόσεις εμβολίων.
