Οι εικόνες από το πλημμυρισμένο Ντουμπάι έκαναν τον γύρο διαδικτύου και επανέφεραν στο προσκήνιο τις «θεωρίες συνωμοσίας» για τη σπορά των νεφών, μια μέθοδο «χειραγώγησης» του καιρού, που όπως φαίνεται δεν έχει καμία σχέση με βροχοπτώσεις τέτοιας κλίμακας.
Πρωτοφανείς πλημμύρες έπληξαν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αυτή την εβδομάδα, με την κυβέρνηση να ανακοινώνει πως σημειώθηκε η μεγαλύτερη ποσότητα βροχόπτωσης που έχει δει η χώρα τα τελευταία 75 και πλέον χρόνια.
Στην Αλ Αΐν, μια πόλη που συνορεύει με το Ομάν, σημειώθηκε ρεκόρ βροχόπτωσης 254 χιλιοστών – περισσότερο νερό από όσο πέφτει στην χώρα – κατά μέσο όρο – σε έναν ολόκληρο το χρόνο. Οι αυτοκινητόδρομοι μετατράπηκαν σε ποτάμια καθώς οι οδηγοί εγκατέλειψαν τα οχήματά τους που «κόλλησαν» στο νερό, σπίτια και επιχειρήσεις υπέστησαν ζημιές και οι πτήσεις σε ένα από τα πιο πολυσύχναστα αεροδρόμια του κόσμου διαταράχθηκαν σημαντικά.
Οι ισχυρές βροχοπτώσεις, μάλιστα, άφησαν πίσω 20 νεκρούς, ενώ πλέον η «ανασύνταξη» της χώρας αναμένεται να είναι αργή.
Όπως διαβάζουμε στο Guardian, αν και τα ακραία καιρικά φαινόμενα ακολουθούν τα μοντέλα για τα οποία οι επιστήμονες του κλίματος έχουν προειδοποιήσει εδώ και καιρό, παραμένουν ερωτηματικά σχετικά με το κατά πόσον η σπορά των νεφών – μια τεχνική «χειραγώγησης» του καιρού – θα μπορούσε να ευθύνεται για τις πρωτοφανείς καταιγίδες.
Τι είναι η σπορά των νεφών
Για να μιλήσουμε για τη σπορά των νεφών, πρέπει πρώτα να μιλήσουμε για τα ίδια τα σύννεφα. Αποτελούμενα από μικροσκοπικούς παγοκρυστάλλους ή σταγονίδια νερού, τα σύννεφα σχηματίζονται όταν οι υδρατμοί ψύχονται στην ατμόσφαιρα. Το νερό που πέφτει στην επιφάνεια ως βροχή ή χιόνι προκύπτει όταν αυτά τα σταγονίδια συμπυκνώνονται και συνδυάζονται με σωματίδια σκόνης, αλατιού ή καπνού. Αυτή η σύνδεση δημιουργεί μια σταγόνα ή μια νιφάδα χιονιού.
Η σπορά νεφών, τώρα, είναι μια στρατηγική τροποποίησης του καιρού που εφαρμόζεται εδώ και δεκαετίες και ουσιαστικά προσθέτει αυτούς τους δεσμευτικούς παράγοντες στην ατμόσφαιρα, σε μια προσπάθεια να προκληθεί περισσότερη βροχή.
Χρησιμοποιείται από χώρες σε όλο τον κόσμο, συνήθως σε περιοχές που αντιμετωπίζουν προβλήματα ξηρασίας. Η διαδικασία μπορεί να γίνει από το έδαφος, με γεννήτριες ή με αεροπλάνα.
Οι μετεωρολόγοι παρακολουθούν στενά τα σύννεφα πριν από τη σπορά τους, τόσο για να παράγουν το καλύτερο αποτέλεσμα όσο και για να «προγραμματίσουν» σωστά τις βροχές ανάλογα με το πότε χρειάζονται περισσότερο.
Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί πως η σπορά των νεφών δεν χρησιμοποιείται ως τεχνική αποκλειστικά για να παράγεται περισσότερη ποσότητα νερού. Αντίθετα έχει χρησιμοποιηθεί για την πρόληψη πλημμυρών, όπως όταν επιστήμονες στην Ινδονησία στόχευσαν σύννεφα που ήταν έτοιμα για ισχυρές βροχοπτώσεις, προγραμματίζοντάς τα κατάλληλα ώστε να πέσουν πάνω από τον ωκεανό αντί να πλήξουν ευάλωτες κοινότητες.
Στην Κίνα πάλι, όπου η κυβέρνηση έχει ξοδέψει δισεκατομμύρια για τη «χειραγώγηση» του καιρού, η σπορά των νεφών έχει χρησιμοποιηθεί για να εξασφαλιστεί «καθαρός» ουρανός και χαμηλότερη ρύπανση σε μια πολιτική εκδήλωση.
Σε κάθε περίπτωση οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η σπορά των νεφών δεν μπορεί να παράγει περισσότερο νερό – απλώς ενθαρρύνει αυτό που υπάρχει να πέσει. Αυτό σημαίνει ότι είναι λιγότερο αποτελεσματική σε περιόδους ξηρασίας.
Η σπορά προκάλεσε την έντονη βροχόπτωση;
Οι επιστήμονες απαντούν πως όχι.
Σε δήλωση που εξέδωσε σε πολλά ειδησεογραφικά πρακτορεία, το NCM – το οποίο επιβλέπει τις επιχειρήσεις σποράς σύννεφων στα ΗΑΕ – δήλωσε ότι δεν υπήρξαν τέτοιες επιχειρήσεις σποράς νεφών πριν ή κατά τη διάρκεια της καταιγίδας.
Πιο συγκεκριμένα, ο Omar Al Yazeedi, αναπληρωτής γενικός διευθυντής του NCM, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Δεν συμμετείχαμε σε καμία επιχείρηση σποράς κατά τη διάρκεια αυτού του συγκεκριμένου καιρικού φαινομένου. Η ουσία της σποράς έγκειται στη στόχευση των νεφών σε ένα προηγούμενο στάδιο, πριν από τη βροχόπτωση. Η εμπλοκή σε δραστηριότητες σποράς κατά τη διάρκεια ενός σεναρίου έντονης καταιγίδας θα αποδεικνυόταν μάταιη».
Οι ειδικοί, εν τω μεταξύ, έχουν καταρρίψει συνολικά τη θεωρία της σποράς. Ο Maarten Ambaum, καθηγητής ατμοσφαιρικής φυσικής και δυναμικής στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ, δήλωσε ότι «η σπορά νεφών, σίγουρα στα Εμιράτα, χρησιμοποιείται για σύννεφα που κανονικά δεν παράγουν βροχή… Αυτό σημαίνει πως δεν θα μπορούσε να προκληθεί μια πολύ σοβαρή καταιγίδα από αυτό».
Και πρόσθεσε: «Στις δεκαετίες του ’50 και του ’60, οι άνθρωποι εξακολουθούσαν να σκέφτονται τη χρήση της σποράς νεφών για την παραγωγή σοβαρών καιρικών φαινομένων ή για να αλλάξουν τη ροή τους. Αυτό [έχει] αναγνωριστεί εδώ και καιρό ότι δεν αποτελεί ρεαλιστική πιθανότητα».
Η Friederike Otto, ερευνήτρια της κλιματικής επιστήμης στο Imperial College του Λονδίνου, δήλωσε στο Reuters ότι οι βροχοπτώσεις γίνονται πολύ πιο έντονες σε όλο τον κόσμο καθώς το κλίμα θερμαίνεται, επειδή η θερμότερη ατμόσφαιρα μπορεί να συγκρατήσει περισσότερη υγρασία. «Ήταν παραπλανητικό να αναφέρουμε τη σπορά νεφών ως αιτία των ισχυρών βροχοπτώσεων», τόνισε παράλληλα.
«Η σπορά νεφών δεν μπορεί να δημιουργήσει σύννεφα από το τίποτα. Ενθαρρύνει το νερό που βρίσκεται ήδη στον ουρανό να συμπυκνώνεται ταχύτερα και να ρίχνει νερό σε ορισμένα σημεία. Επομένως, πρώτα χρειάζεται υγρασία. Χωρίς αυτήν, δεν θα υπήρχαν σύννεφα».
Η Otto όμως ανέδειξε στις δηλώσεις της και μία σοβαρή προβληματική: Τα σενάρια και ο σκεπτικισμός που επικρατεί αναφορικά με τα πραγματικά αίτια των καταστροφών συμβαδίζουν με την αξιοπερίεργη απροθυμία της κοινής γνώμης να αποδεχτεί πως η ανθρώπινη δραστηριότητα συμβάλλει ενεργά στην κλιματική κρίση και στην εκδήλωση τέτοιων φαινομένων.
Τελικά τι έφταιξε;
Η τεράστια βροχόπτωση ήταν μάλλον αποτέλεσμα ενός φυσιολογικού καιρικού συστήματος που επιδεινώθηκε από την κλιματική αλλαγή, σημειώνουν οι ειδικοί.
Ένα σύστημα χαμηλής πίεσης στην ανώτερη ατμόσφαιρα, σε συνδυασμό με χαμηλή πίεση στην επιφάνεια, λειτούργησε σαν συμπιεστής, σύμφωνα με τον Esraa Alnaqbi, ανώτερο προγνώστη στο NCM.
Αυτή η συμπίεση, που εντείνεται από την αντίθεση μεταξύ θερμότερων θερμοκρασιών στο επίπεδο του εδάφους και ψυχρότερων θερμοκρασιών ψηλότερα, δημιούργησε τις συνθήκες για την ισχυρή καταιγίδα, δήλωσε στο Reuters, προσθέτοντας ότι η κλιματική αλλαγή πιθανόν επίσης συνέβαλε στην καταιγίδα.
Οι επιστήμονες του κλίματος τονίζουν ότι η άνοδος της παγκόσμιας θερμοκρασίας – που προκαλείται από την κλιματική αλλαγή που οφείλεται στον άνθρωπο – οδηγεί σε περισσότερα ακραία καιρικά φαινόμενα σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των έντονων βροχοπτώσεων.
Οι βροχοπτώσεις από καταιγίδες, όπως αυτές που παρατηρήθηκαν στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα τις τελευταίες ημέρες, παρουσιάζουν ιδιαίτερα έντονη αύξηση με την αύξηση της θερμοκρασίας.
