Οι υπηρεσίες ασφαλείας της Ρωσίας υπήρξαν εξαιρετικά αποτελεσματικές στη σύλληψη των πολιτικών αντιπάλων του Βλαντιμίρ Πούτιν, αλλά αιφνιδιάστηκαν από την τρομοκρατική επίθεση κοντά στη Μόσχα: Τελικά ποιες είναι οι προτεραιότητες της FSB και ποιος ευθύνεται για το τρομακτικό κενό ασφαλείας.
Επιφορτισμένη με το «κυνήγι» Ουκρανών σαμποτέρ εντός της ρωσικής επικράτειας, την εξολόθρευση ακτιβιστών που αντιτίθενται στο Κρεμλίνο, αλλά και τις επιχειρήσεις κατά εχθρικών ξένων μυστικών υπηρεσιών, η FSB – που διαδέχτηκε την KGB της σοβιετικής εποχής – είναι διαρκώς… απασχολημένη.
Η ανάλυση του Reuters
Αυτό – όπως σημειώνουν πρώην αξιωματούχοι των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών και δυτικοί αναλυτές ασφαλείας – είναι κι ο βασικός λόγος για τον όποιο οι υπηρεσίες ασφαλείας της χώρας δεν εκτίμησαν σωστά άλλες απειλές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που προέρχονται από ισλαμιστές μαχητές, όπως το ISIS-K.
«Δεν μπορείς να κάνεις τα πάντα», δήλωσε στο Reuters ο Ντάνιελ Χόφμαν, πρώην ανώτερος αξιωματικός επιχειρήσεων της CIA που διετέλεσε επικεφαλής της υπηρεσίας στη Μόσχα.
«Αυξάνεις την πίεση που ασκείς στους εσωτερικούς “εχθρούς” και έτσι καταλήγεις να μην αξιοποιείς κατάλληλα τις πληροφορίες για μια πιθανή τρομοκρατική επίθεση. Είναι πιθανό να έχουν υπερβάλει εαυτόν ασχολούμενοι με τον πόλεμο στην Ουκρανία και την εξολόθρευση της αντιπολίτευσης».
Σημειώνεται πως ο Πούτιν δήλωσε τη Δευτέρα ότι αυτοί που πραγματοποίησαν την επίθεση ήταν ριζοσπάστες ισλαμιστές, ωστόσο αυτό που εξακολουθεί να θέλει απάντηση είναι το ποιος την διέταξε. Ο Ρώσος πρόεδρος ισχυρίστηκε, άλλωστε, ότι οι μαζικές δολοφονίες εντάσσονται σε μια ευρύτερη εκστρατεία εκφοβισμού από την Ουκρανία.
Από την πλευρά του, ο Πεσκόφ – ερωτηθείς για το αν η επίθεση αντιπροσωπεύει αποτυχία των υπηρεσιών πληροφοριών – τόνισε ότι ο «πόλεμος» της Ρωσίας με τη Δύση σημαίνει ότι η ανταλλαγή πληροφοριών δεν γίνεται με τον τρόπο που γινόταν παλαιότερα.
«Δυστυχώς ο κόσμος μας δείχνει ότι καμία πόλη, καμία χώρα δεν μπορεί να είναι άτρωτη από την τρομοκρατία», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου. Οι μυστικές υπηρεσίες της Ρωσίας εργάζονται ακούραστα για την υπεράσπιση της χώρας, πρόσθεσε.
Παρόλα αυτά, οι πυροβολισμοί της Παρασκευής, κατά τους οποίους τουλάχιστον 139 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 180 τραυματίστηκαν, υπονόμευσαν μία από τις μακροχρόνιες δεσμεύσεις του Πούτιν προς τον ρωσικό λαό: να διασφαλίσει τη σταθερότητα και την ασφάλεια.
Σημειώνεται πως ο Πούτιν – πρώην αξιωματικός της KGB – ο οποίος κέρδισε άλλα έξι χρόνια στην εξουσία νωρίτερα αυτό το μήνα, έχει αντιμετωπίσει παρόμοιες κρίσεις στο παρελθόν επιμένοντας στο δόγμα της ασφάλειας με την επιβολή περισσότερης βίας.
Γιατί απέρριψε η Μόσχα τις προειδοποιήσεις των ΗΠΑ
Ανεξάρτητα από το αν η επίθεση πραγματοποιήθηκε πράγματι από το Ισλαμικό Κράτος – όπως ισχυρίζεται το παρακλάδι της ISIS-K αλλάκαι η Δύση – ή υπήρξε κάποια ουκρανική σύνδεση – όπως υπαινίχθηκε ο Πούτιν – το μόνο βέβαιο ήταν πως υπήρξαν προειδοποιητικά σημάδια που δεν φαίνεται να ελήφθησαν υπόψη.
Αναλυτές ασφαλείας δήλωσαν ότι ο τρόπος με τον οποίο πραγματοποιήθηκε η επίθεση και ο τρόπος διαφυγής των δραστών ήταν απόδειξη πως είχαν πολύ καλή εποπτεία του πεδίου, ενώ ρωσικά μέσα ενημέρωσης έχουν δημοσιεύσει υλικό από κάμερες κλειστού κυκλώματος παρακολούθησης που δείχνουν τουλάχιστον έναν από τους ενόπλους να επισκέπτεται το χώρο σε προγενέστερη ημερομηνία.
Παράλληλα, στις 7 Μαρτίου, η αμερικανική πρεσβεία στη Μόσχα εξέδωσε προειδοποίηση ασφαλείας για τους Αμερικανούς που ζουν στην ρωσική πρωτεύουσα, τονίζοντας ότι «παρακολουθεί αναφορές ότι εξτρεμιστές σχεδιάζουν να “χτυπήσουν” στόχους, συμπεριλαμβανομένων συναυλιών».
Στις 19 Μαρτίου – τρεις ημέρες πριν την τρομοκρατική επίθεση – πάντως ο Πούτιν σε ομιλία προς τους επικεφαλής της FSB απέρριπτε τις «προκλητικές», όπως τις χαρακτήρισε, δυτικές προειδοποιήσεις για τρομοκρατική ενέργεια.
«Όλες αυτές οι ενέργειες μοιάζουν με ξεκάθαρο εκβιασμό και πρόθεση εκφοβισμού και αποσταθεροποίησης της κοινωνίας μας», δήλωνε ο Πούτιν.
Σύμφωνα πάντα με το Reuters, η Nina Krushcheva, καθηγήτρια διεθνών σχέσεων στο New School της Νέας Υόρκης, δήλωσε ότι η FSB φαίνεται να είχε στο ραντάρ της το Ισλαμικό Κράτος. Ωστόσο η πεποίθηση του Πούτιν ότι η Ρωσία είναι εγκλωβισμένη σε έναν υπαρξιακό αγώνα με την Δύση καθιστά δύσκολο για τη Μόσχα να πάρει τοις μετρητοίς μια προειδοποίηση ασφαλείας από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
«Υπάρχει μεγάλη δυσπιστία. Δεν είναι ότι η Αμερική δεν εμπλέκεται στην παραπληροφόρηση», σημείωσε.
«Έχασε τη μπάλα» με τα εσωτερικά, τα σημάδια από τον ISIS-K ήταν εκεί
Από την πλευρά του, ο John Sipher, ο οποίος υπηρέτησε στη Ρωσία κατά τη διάρκεια της θητείας του στη CIA, εξέφρασε την εκτίμηση ότι η FSB μπορεί να «έχασε τη μπάλα» επειδή ήταν πολύ απασχολημένη με τους εσωτερικούς εχθρούς του Πούτιν.
«Οι (υπηρεσίες ασφαλείας) ασχολούνται περισσότερο με την προστασία του Κρεμλίνου παρά με την προστασία του λαού», δήλωσε χαρακτηριστικά, προβλέποντας πως ο Πούτιν θα χρησιμοποιήσει τώρα την επίθεση για να δικαιολογήσει κάποια νέα ανάληψη δράσης είτε εναντίον της Δύσης ή της Ουκρανίας.
Σημειώνεται, πως οι ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών είχαν ακόμη ένα «σημάδι» στις 2 Μαρτίου, όταν οι ειδικές δυνάμεις της FSB σκότωσαν έξι ενόπλους τους οποίους αναγνώρισαν ως μέλη του Ισλαμικού Κράτους. Τρεις από τους άνδρες περιλαμβάνονταν σε ομοσπονδιακό κατάλογο καταζητούμενων, καθώς είχαν σκοτώσει τρεις αστυνομικούς το προηγούμενο έτος. Η FSB εντόπισε παράλληλα μια αποθήκη όπλων.
Στις 7 Μαρτίου, επίσης, η FSB ανακοίνωσε ότι απέτρεψε μια επίθεση σε συναγωγή στη Μόσχα που είχε σχεδιαστεί από πυρήνα του Ισλαμικού Κράτους, σημειώνοντας πως οι δράστες σκοτώθηκαν σε ανταλλαγή πυροβολισμών.
Ο Riccardo Valle, ερευνητής τζιχαντιστικών οργανώσεων, δήλωσε ότι το περιστατικό της 2ας Μαρτίου θα έπρεπε να είχε σημάνει συνάγερμο στη Μόσχα.
«Νομίζω ότι το γεγονός ότι οι δυνάμεις ασφαλείας ανακάλυψαν ότι υπάρχει ένα δίκτυο του Ισλαμικού Κράτους στη Ρωσία, και μάλιστα ισχυρό, ικανό να αποκτήσει όπλα και να προβάλει ισχυρή αντίσταση στις ειδικές δυνάμεις θα έπρεπε να είχε σημάνει συναγερμό στις υπηρεσίες ασφαλείας της Μόσχας», δήλωσε ο Valle σε τηλεφωνική συνέντευξη.
«Ίσως το έκανε, μάλιστα, αλλά αυτό δεν σήμαινε πως κατόρθωσαν να αποτρέψουν την επίθεση». Όπως τόνισε, ήταν σαφές κι από προηγούμενες δηλώσεις και επιθέσεις του ISIS-K -, συμπεριλαμβανομένης της επίθεσης στη ρωσική πρεσβεία στην Καμπούλ το 2022 – πως η ομάδα είχε τη Ρωσία στο στόχαστρό της.
