Ο ορός υπερτρίχωση #hypertrichosis αναφέρεται σε καταστάσεις που χαρακτηρίζονται από αυξημένη τριχοφυΐα, σε διάφορα σημεία του σώματος.
Ο ορός υπερτρίχωση αναφέρεται σε καταστάσεις που χαρακτηρίζονται από αυξημένη τριχοφυΐα, σε διάφορα σημεία του σώματος, με φυσιολογική όμως για το φύλο κατανομή.
Ενώ ο όρος δασυτριχισμος χρησιμοποιείται για να περιγράψει την αυξημένη, περισσότερο από το φυσιολογικό, τριχοφυΐα σε μια γυναίκα, σε περιοχές που συνήθως υπάρχει μονό χνούδι και όχι κανονικές τρίχες, όπως το πρόσωπο, ο λαιμός, η πλάτη, η κοιλιά και το στήθος.
Η ανώμαλη τριχοφυΐα εντοπίζεται κυρίως στο πρόσωπο (ιδίως στο πιγούνι, στο άνω χείλος και στις παρειές), γύρω από τη θηλαία άλω του στήθους (θηλές μαστού), ανάμεσα στους μαστούς (στο στέρνο), στο εσωτερικό των μηρών και στο κάτω τμήμα της κοιλιάς (υπογάστριο).
Πρέπει να σημειωθεί ότι η περιορισμένη ύπαρξη τριχών στις παραπάνω περιοχές δεν αποτελεί σημείο δασυτριχισμού. Πρόκειται απλώς για υπερτρίχωση και πολλές φορές αποτελεί οικογενειακό ή φυλετικό χαρακτηριστικό.
Συχνά η ήπια αύξηση στην παραγωγή των τριχών είναι θέμα καταγωγής και εθνότητας, αλλά πολλές φορές, και ειδικά όταν η υπερτρίχωση συνοδεύεται και από διαταραχές στην περίοδο η άλλα συμπτώματα, μπορεί να είναι εκδήλωση μιας σημαντικής ορμονικής διαταραχής.
Οι γυναίκες που έχουν δασυτριχισμό εμφανίζουν σκούρες, σκληρές τρίχες στο πρόσωπο, στο στήθος, στην κοιλιά και στην πλάτη. Αυτές οι σκληρές μαύρες τρίχες διαφέρουν από τις απλές τριχούλες (το λεγόμενο ‘χνούδι’) που έχουν στο πρόσωπο ή στις ίδιες περιοχές συνήθως οι σκουρόχρωμες γυναίκες.
Η υπερτρίχωση υποδηλώνει ορμονική διαταραχή συνήθως όταν συνοδεύεται και από:
• Διαταραχή στην περίοδο
• Τριχόπτωση
• Ακμή
• Αυξημένη περίμετρο κοιλιάς (αυξημένο κοιλιακό λίπος)
• Αυξημένο σωματικό βάρος
• Πολύ γρήγορη εμφάνιση και επιδείνωση της τριχοφυΐας σε γυναίκα που δεν είχε πριν πρόβλημα
Όπως είναι ευρέως γνωστό οι γυναίκες παράγουν σε ορισμένη ποσότητα ανδρικές ορμόνες (ανδρογόνα), τόσο από τις ωοθήκες όσο και από τα επινεφρίδια τους. Η ανάπτυξη του δασυτριχισμού καθώς και η βαρύτητα του εξαρτάται από τα επίπεδα των ανδρογόνων στο αίμα αλλά και από την τοπική δράση τους στην ρίζα της τρίχας.
Αν μια γυναίκα έχει αυξημένα επίπεδα ανδρικών ορμονών, τότε μπορεί να εμφανίσει διάφορα συμπτώματα που προκαλούνται από τις ανδρικές ορμόνες όπως αυξημένη τριχοφυΐα, ακμή, απώλεια μαλλιών (ανδρικού τύπου αλωπεκία), διαταραχές στην περίοδο κτλ. Aνωμαλίες των ανδρογόνων παρατηρούνται περίπου στο 5-10% των γυναικών. Οι γυναίκες με δασυτριχισμό εμφανίζουν υπερπαραγωγή τεστοστερόνης και ανδροστενδιόνης
Η πιο συχνή διαταραχή που σχετίζεται με τα αυξημένα επίπεδα ανδρογόνων στο αίμα είναι το Σύνδρομο των Πολυκυστικων Ωοθηκών (ΣΠΩ), που επηρεάζει μέχρι και το 10% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας. Οι γυναίκες με ΣΠΩ εκτός από υπερτρίχωση και αυξημένα ανδρογόνα έχουν συνήθως και διαταραχές στην περίοδο, ακμή, υπογονιμότητα και, αρκετά συχνά προβλήματα με το βάρος τους. Όμως, σε αυτές τις γυναίκες, πριν υποθέσουμε πως η αίτια είναι το ΣΠΩ θα πρέπει να αποκλείσουμε άλλες ορμονικές διαταραχές όπως ο υποθυρεοειδισμός, η υπερπρολακτιναιμία, το Σύνδρομο Cushing (υπερέκκριση κορτιζόλης), η συγγενής υπερπλασία των επινεφριδίων (ενζυματική διαταραχή) καθώς και τα νεοπλάσματα των επινεφριδίων και ωοθηκών που παράγουν ανδρικές ορμόνες.
Η υπερτρίχωση μπορεί να οφείλεται σε φάρμακα όπως τα αναβολικά στεροειδή που περιέχουν ανδρογόνα, τα γλυκοκορτικοειδή (κορτιζόνη, πρδνιζόνη, δεξαμεθαζόνη), η φαινυτοίνη και η κυκλοσπορίνη. Στις περισσότερες γυναικές με υπερτρίχωση παρατηρούνται και διαταραχές του κύκλου.
Τέλος, είναι συχνό φαινόμενο μια γυναίκα να έχει υπερτρίχωση χωρίς όμως να έχει αυξημένα επίπεδα ανδρογόνων στο αίμα και χωρίς συγκεκριμένη ορμονική διαταραχή. Αυτή η περίπτωση είναι γνωστή ως «Ιδιοπαθής δασυτριχισμος». Στον Ιδιοπαθής δασυτριχισμός υπάρχει υπερβολική τριχοφυΐα σε συνδυασμό με φυσιολογικούς εμμηνορρυσιακούς κύκλους και φυσιολογικά επίπεδα ανδρογόνων.
Διάγνωση
Για την επιβεβαίωση της διάγνωσης της υπερανδρογοναιμίας και για να βρεθεί η αιτία ο γιατρός σας θα μετρήσει τα επίπεδα των ανδρογόνων στο αίμα και θα ζητήσει υπερηχογραφική εξέταση των ωοθηκών. Εξετάσεις πρέπει να γίνουν αν η υπερτρίχωση είναι σοβαρού βαθμού, αν εμφανισθεί απότομα ή εξελίσσεται γρήγορα (ύποπτα για όγκο) ή αν η ασθενής παρουσιάζει και άλλα συμπτώματα, όπως εμφάνιση ακμής ή φαλάκρα, διακοπή της περιόδου ή ανωμαλίες της περιόδου.
Πως αντιμετωπίζεται η υπερτρίχωση;
Η θεραπεία της αυξημένης τριχοφυίας μπορεί να είναι φαρμακευτική με λήψη σκευασμάτων από το στόμα όπως αντιανδρογόνα (οξεική κυπροτερόνη, φιναστερίδη, σπιρονολακτόνη, φλουταμίδη), αντισυλληπτικά και ρυθμιστικά της έκκρισης ορμονών όπως κορτικοστεροειδή και αντιδιαβητικά δισκία). Σε κάθε περίπτωση απαιτείται λεπτομερής γνώση της αιτίας της υπερτρίχωσης και της δράσης και των παρενεργειών των φαρμάκων.
Θεραπεία
Η αντιμετώπιση του δασυτριχισμού με φάρμακα, απαιτεί υπομονή από την μεριά της ασθενούς. Τα φάρμακα δεν δρουν στις τρίχες που έχουν ήδη αναπτυχθεί, αλλά μπλοκάρουν την ανάπτυξη νέων. Επειδή ο θύλακας της τρίχας έχει μια περίοδο ζωής περίπου 6 μήνες, οπότε και η τρίχα “πεθαίνει”, θα πρέπει η θεραπεία να διαρκέσει τουλάχιστον 6-12 μήνες προκειμένου να υπάρξει μια αξιοπρόσεκτη βελτίωση, δηλαδή αφού προηγουμένως οι παλιές έχουν αποπέσει. Στο μεσοδιάστημα μπορεί να χρησιμοποιηθούν οι κοινές μέθοδοι αποτρίχωσης. Αν η φαρμακευτική θεραπεία σε αρχική φάση αποδειχθεί αναποτελεσματική, μπορεί να χρειαστεί αλλαγή στη δόση ή τον τύπο των φαρμάκων μετά από τουλάχιστον 6 μήνες χρήσης. Δυστυχώς δεν αποδεικνύονται το ίδιο αποτελεσματικά σε όλες τις περιπτώσεις.
Οι περισσότερες γυναίκες με υπερτρίχωση πριν μιλήσουν με ένα γιατρό προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την υπερτρίχωση με αισθητικά μέτρα (αφαίρεση με τσιμπηδάκι, ξύρισμα, αποτρίχωση). Η αποτρίχωση με ξύρισμα ή με τσιμπηδάκι έχει παροδικό αποτέλεσμα (από μερικές μέρες ως εβδομάδες). Με το ξύρισμα δεν επηρεάζεται η ανάπτυξη των τριχών και οι τρίχες έχουν περισσότερο πάχος σε σχέση με την αφαίρεση με τσιμπηδάκι. Επίσης, μπορεί να χρησιμοποιηθούν και χημικά αποτριχωτικά αλλά έχουν άσχημη μυρωδιά και μπορεί να ερεθίσουν το δέρμα. Η αποτρίχωση με κερί είναι σχετικά ασφαλής και δεν κοστίζει πολύ αλλά μπορεί να είναι επώδυνη, να προκαλέσει ουλές ή οίδημα. Για τις γυναίκες που επιλέγουν θεραπεία μόνιμης αφαίρεσης των ανεπιθύμητων τριχών, προτείνεται υποβοηθούμενη μείωση τριχοφυΐας με λέιζερ. Το laser είναι δαπανηρό αλλά συνάμα αποτελεσματικό, γρήγορο και ελάχιστα επώδυνο. Η αποτρίχωση με laser περιλαμβάνει τη χρήση συμπυκνωμένων ακτινών φωτός για να βλάψουν τα θυλάκια της τρίχας σας. Τα κατεστραμμένα θυλάκια δεν μπορούν να παράγουν εκ νέου τρίχα.
Η απώλεια βάρους σε υπέρβαρες γυναίκες μπορεί να μειώσει τα επίπεδα των ανδρογόνων και το δασυτριχισμό. Η παχυσαρκία μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που το σώμα παράγει και επεξεργάζεται τις ορμόνες. Η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους μπορεί να διορθώσει το επίπεδο των ανδρογόνων, χωρίς τη χρήση φαρμάκων.
Να σημειωθεί ότι οι γυναίκες με δασυτριχισμό που προσπαθούν να συλλάβουν ή είναι ήδη έγκυες απαγορεύεται να λάβουν φάρμακα για ανεπιθύμητη τριχοφυΐα και πρέπει να συμβουλευτούν το γιατρό τους για την ασφάλεια των άλλων μεθόδων αποτρίχωσης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
* Ο Γιώργος Μονεμβασίτης είναι Μαιευτήρας-Γυναικολόγος.
Επ. Καθηγητής Παν/μίου Cornell, H.Π.Α.,
Εξειδικευτής στην Ουρογυναικολογία και Χειρουργική Χαλάρωσης Πυέλου.
Τηλ. 210 8053176 Μαρούσι, τηλ 210 7777787 Δορυλαίου 10-12 Αθήνα
