Ύπουλοι κίνδυνοι για την υγεία ενηλίκων και εφήβων.
Για παρά πολλά χρόνια, το κάπνισμα ήταν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος για σοβαρές ανησυχίες για την υγεία, με ιατρούς και επιστήμονες από όλο τον κόσμο να προειδοποιούν για τους θανάσιμους κινδύνους που εγκυμονεί. Τον τελευταίο καιρό, στο “τραπέζι” έχει πέσει μια νέα συνήθεια που ήρθε ουσιαστικά ως μια πιο υγιεινή εναλλακτική λύση: το άτμισμα. Αν και συχνά θεωρείται ως μια λιγότερο επικίνδυνη συνήθεια, είναι εξαιρετικά εθιστική και ο μακροπρόθεσμος αντίκτυπός της δεν έχει ακόμη κατανοηθεί πλήρως, λόγω του ότι πρόκειται για κάτι αρκετά νέο.
Κρύβει ωστόσο έναν ύπουλο εχθρό, ο οποίος προέρχεται από την ίδια την πεποίθηση ότι πρόκειται για μια πιο υγιεινή συνήθεια, και έτσι έχει καταφέρει να παρεισφρήσει και στις πιο νέες ηλικίες. Τα δεδομένα δείχνουν μάλιστα ότι το άτμισμα είναι πιο δημοφιλές στα παιδιά από ό,τι ήταν ποτέ το κάπνισμα. Μέσα σε ένα χρόνο (2022-2023) το ποσοστό των παιδιών που πειραματίζονται με το άτμισμα αυξήθηκε κατά 50%. Υπολογίζεται πως 2,55 εκατομμύρια μαθητές γυμνασίου και γυμνασίου στις ΗΠΑ ανέφεραν ότι έκαναν χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων το 2022. Ενώ πολλοί ειδικοί συμφωνούν ότι σε σύγκριση με το κάπνισμα, το άτμισμα είναι λιγότερο επικίνδυνο για την υγεία, δεν είναι ασφαλής εναλλακτική λύση και δεν πρέπει να προωθείται ως τέτοιο.
Ήδη αρκετές νέες μελέτες επισημάνουν τον κίνδυνο του ατμίσματος για την υγεία των εφήβων άμεσα αλλά και έμμεσα. Μελέτη έχει δείξει ότι οι νεαροί χρήστες ηλεκτρονικών τσιγάρων κινδυνεύουν από βρογχικά συμπτώματα και δύσπνοια, ακόμα κι αν αυτοί ή άλλοι γύρω τους καπνίζουν τσιγάρα ή κάνναβη. Μια ακόμη μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε Αμερικανούς εφήβους έδειξε πως το κάπνισμα ηλεκτρονικού τσιγάρου αυξάνει την πιθανότητα υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ και χρήσης κάνναβης. Και τα στοιχεία αυτά έρχονται ενώ το marketing ηλεκτρονικού τσιγάρου σε παιδιά συνεχίζει να θεριεύει. Δεν έχει περάσει άλλωστε και πολύς καιρός από την παρέμβαση του FDA σε αμερικάνικες εταιρίες που παρείχαν προς πώληση συσκευές ελκυστικές για τα παιδιά, όπως με κινούμενα σχέδια.
Στο μεταξύ αυξάνεται η ευαισθητοποίηση και αρκετές, ευρωπαϊκές κυρίως χώρες, ξεκινούν να λαμβάνουν μέτρα για την αντιμετώπιση του επιθετικού marketing σε παιδιά με ορισμένους ερευνητές, να υποστηρίζουν πως η απαγόρευση ορισμένων γεύσεων στα προϊόντα ατμίσματος μπορεί να αποτρέψει τη χρήση απο εφήβους.
Βέβαια οι κίνδυνοι δεν αφορούν μόνο τους εφήβους. Το 2019, στις ειδήσεις εμφανίστηκαν αναφορές για σοβαρά και ξαφνικά προβλήματα στους πνεύμονες που σχετίζονται με το άτμισμα. Η πάθηση που ονομάστηκε τραυματισμός του πνεύμονα που σχετίζεται με το ηλεκτρονικό τσιγάρο ή το άτμισμα (EVALI) είχε ως αποτέλεσμα τη νοσηλεία 2.800 ασθενών, από τον Φεβρουάριο του 2020, 68 από τους οποίους πέθαναν. Δυστυχώς, τα περισσότερα κρούσματα που αναφέρθηκαν ήταν μεταξύ εφήβων και νεαρών ενηλίκων. Από το ξέσπασμα του EVALI, οι ερευνητές έχουν αρχίσει να κατανοούν τους μηχανισμούς της νόσου. Μέχρι στιγμής, γνωρίζουμε ότι οι παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί που αποτελούν τη βάση της νόσου πιθανότατα περιλαμβάνουν κυτταροτοξικότητα και ουδετερόφιλη φλεγμονή που είναι αποτέλεσμα της εισπνοής των χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται στους ατμούς.
Η χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου έχει επίσης συνδεθεί με προσυμπτωματική καρδιαγγειακή δυσλειτουργία. Ο ατμός που εισπνέεται από τα ηλεκτρονικά τσιγάρα περιέχει επιβλαβείς ουσίες, συμπεριλαμβανομένου του διακετυλίου, το οποίο συνδέεται με ασθένειες των πνευμόνων, ακρολεΐνη, η οποία προκαλεί τραυματισμό των πνευμόνων και αλδεΰδες, που είναι γνωστό ότι προκαλούν πνευμονικές παθήσεις και καρδιακές παθήσεις. Ο ατμός του ηλεκτρονικού τσιγάρου περιλαμβάνει επίσης χημικές ουσίες που προκαλούν καρκίνο, βαρέα μέταλλα και πτητικές οργανικές ενώσεις (VOCs), οι οποίες είναι γνωστό ότι ενέχουν κινδύνους για την υγεία. Τέλος, τα ηλεκτρονικά τσιγάρα ενέχουν επίσης κίνδυνο για το παθητικό κάπνισμα, όπως τα κανονικά τσιγάρα καπνού. Οι συσκευές δεν εκπέμπουν απλώς αβλαβείς υδρατμούς, όπως υποστηρίζουν ορισμένοι. Ο ατμός που εκπέμπεται από τα ηλεκτρονικά τσιγάρα περιέχει ένα κοκτέιλ τοξινών που είναι γνωστό ότι προκαλούν καρκίνο, νικοτίνη και εξαιρετικά λεπτά σωματίδια.
Πολλές στρατηγικές που έχουν χρησιμοποιηθεί για τον περιορισμό του καπνίσματος μπορεί να εφαρμοστούν και για το άτμισμα, όπως η προσθήκη κατάλληλων προειδοποιήσεων σε προϊόντα ατμίσματος και η αφαίρεση προϊόντων από ορατές οθόνες στα καταστήματα ή εύκολα προσβάσιμα από παιδιά.
