Καταγράφουμε την ιστορία σήμερα για να μην μας διαγράψει αύριο.
Οι κακορίζικοι
Γράφει: Ο Λεωνίδας θ. Πουλιόπουλος*.
Με την ευκαιρία της διεξαγωγής της 48ης Διεθνούς Έκθεσης Γούνας στην Καστοριά την πρώτη δηλαδή έκθεση μετά την περιπέτεια των πανδημιών ήθελα να γράψω ένα άρθρο σχετικά με τον κλάδο. Ψάχνοντας λοιπόν στο αρχείο μου βρήκα ένα δημοσίευμα της τοπικής εφημερίδας ΣΕΝΤΡΑ που έγινε το 2002 το οποίο για καλή μας τύχη είναι και ΕΠΕΤΕΙΑΚΟ, αφού πριν είκοσι χρόνια στις 17 Απριλίου 2003 πραγματοποιήθηκε η πρώτη πτήση του EDIKA TRAVEL από Μόσχα, επειδή την προσπάθεια για πτήσεις από την ΚΙΝΑ κάποιοι φρόντισαν να την κάψουν, έτσι για να μην φανεί η γύμνια τους αναγκάστηκαν να αξιοποιήσουν το αεροδρόμιο και το ΕΚΘΕΤΗΡΙΟ με πτήσεις από τη Μόσχα.
Έτσι λοιπόν σκέφθηκα προκειμένου να μάθουν οι νέοι και να μην ξεχάσουν όσοι παλιοί γουναράδες απέμειναν, να το αναμοχλεύσω, όχι μόνο ιστορικής καταγραφής και μνήμης ένεκεν, αλλά και προς εμβάθυνση και αναζήτηση της αλήθειας όσο είναι εφικτό βέβαια. Ένα άλλο πράγμα που με βασάνισε ήταν ο τίτλος του άρθρου. Είχα τη δυνατότητα να τιτλοφορήσω το άρθρο με πολλούς και διάφορους τίτλους. Άλλοι θα ήταν καταγγελτικοί άλλοι υβριστικοί άλλοι εντυπωσιακοί ή πιασάρικοι-κατά την έκφραση της αργκό-και άλλοι ευπρεπείς. Έτσι λοιπόν ενώ αρχικά σκέφτηκα να το δημοσιεύσω χωρίς τίτλο, αφήνοντας τον κάθε αναγνώστη με την φαντασία του να φανταστεί το δικό του τίτλο, αλλά και πάλι το ξανασκέφθηκα ενθυμούμενος την λαϊκή ρήση που λέει ΄΄ εάν δεν έχεις ποιόν να ρωτήσεις, ρώτα το μπαστούνι σου΄΄, καταλήγοντας έτσι στον παραπάνω λαϊκό και προσφιλή στου παλιούς καστοριανούς τίτλο << Οι κακορίζικοι>>.
Κάνοντας μια διαχρονική αξιολόγηση της αναπτυξιακής πορείας του τόπου μας, θα μπορούσαμε μεταξύ άλλων να κάνουμε την εξής γενική παρατήρηση ή διαπίστωση. Όταν τον 18ο και 19ο αιώνα υπήρξαν περίοδοι οικονομικής ευμάρειας η τότε εύπορη αστική τάξη έκτισε τα πανέμορφα αρχοντικά( και τον 20ο αιώνα τα νεοκλασικά κυρίως με εισαγόμενο συνάλλαγμα ΗΠΑ και Ευρώπης), τα οποία θαυμάζουμε σήμερα, όσα φυσικά διασώθηκαν από την λαίλαπα της λεγόμενης αντιπαροχής. Αντίθετα όμως στην οικονομική άνθηση μετά τον εμφύλιο πόλεμο όχι μόνο καταστράφηκαν τα περισσότερα από αυτά τα αριστουργήματα (αρχοντικά και νεοκλασικά) αλλά κτίστηκαν όλες αυτές οι ακαλαίσθητες πολυκατοικίες επιτρέποντας δυστυχώς σε πολλούς ιδιοκτήτες να κτίσουν ακόμη και στις αυλές αυτών των καλαίσθητων αρχοντικών και νεοκλασικών έτσι ώστε να αναγερθούν τα άχαρα τσιμεντόκτιστα κτήρια. Αυτή η νοοτροπία, απερισκεψία και κοντοφθαλμία, δυστυχώς δεν περιορίσθηκε μόνο στην ανοικοδόμηση αλλά και στην κοινωνικο-οικονομική και συντεχνιακή δραστηριότητα. Πολεμήθηκε λυσσαλέα κάθε συλλογική προσπάθεια με αποτέλεσμα όσοι βιοτεχνικοί συνεταιρισμοί ιδρύθηκαν να τους κατασπαράξουν τα λαμόγια και οι καιροσκόποι που πάντα και παντού έχουν την ικανότητα να επιβιώνουν κυρίως λόγω του θράσους των και όχι μόνο.
Για να φαντασθεί κανείς πόσο άλλαξε ή μεταλλάχθηκε ο πληθυσμός της Καστοριάς μετά τον πρώτο και κυρίως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, αρκεί να σας αναφέρω ότι σε έναν οδηγό (των εν Αμερική Καστοριέων) που εκδόθηκε στη Ν.Υ. από τον Π. Πεκμεζάρη, μόνο κατά την διάρκεια του μεσοπολέμου, αναφέρονται περίπου 500 οικογένειες δηλ. περίπου 1500 άτομα πριν το 1929 μόνο στις ΗΠΑ, που σημαίνει ότι μετά το τέλος του εμφύλιου πολέμου στην πατρίδα μας, με τον κύριο όγκο φυσικά να διαμένει στη ΝΥ, να διαβιώνει στην Αμερική μια δεύτερη Καστοριά, του πληθυσμιακού μεγέθους φυσικά εκείνης της εποχής. Ήταν μια κοινωνικοοικονομική μετάλλαξη που αλλοίωσε όχι μόνο τα πληθυσμιακά ή δημογραφικά χαρακτηριστικά αλλά ακόμη και τα πολιτισμικά, την νοοτροπία και την ποιότητα ενός πληθυσμού που υπέστη θα έλεγα μια βίαιη πολιτισμική αλλαγή. Ίσως έτσι να εξηγείται και η αρνητική επιρροή που έφερε ο νεοπλουτισμός, αφού η διαχείρισή του έγινε από ανθρώπους που δεν είχαν την επαρκή υποδομή για να διαχειριστούν μια ευμάρεια που δημιουργήθηκε πολύ γρήγορα και χωρίς επαρκές υπόβαθρο σε επίπεδο γνώσεων εμπειριών και λοιπών πολιτισμικών χαρακτηριστικών. Και για να μην αδικούμε τον τόπο μας αυτό το φαινόμενο δεν ήταν μόνο τοπικό αλλά πανελλαδικό. Εδώ φυσικά ήταν ποιο έντονο ή εντυπωσιακό διότι η βιοτεχνία της γούνας παλαιότερα είχε δημιουργήσει μια αστική τάξη με πολυπολιτισμικές εμπειρίες και νοοτροπίες λόγω της διεθνοποίησης του εμπορίου κατά τον 18ο και 19ο αιώνα. Φυσικά υπήρξαν και πολλές εξαιρέσεις, δηλαδή άνθρωποι αξιοπρεπείς και ανιδιοτελείς, που προσπάθησαν να αντιδράσουν σ’ αυτή την αρνητική εικόνα και συμπεριφορά, αλλά δυστυχώς ήταν λίγοι και πνίγηκαν από τα ζιζάνια, τους ιδιοτελείς, τους καιροσκόπους και τους άκων κακούς κατά τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους.
Το παρακάτω άρθρο της εφημερίδας ΣΕΝΤΡΑ που δημοσιεύθηκε πριν 20 χρόνια περίπου, καταδεικνύει και αποτυπώνει ένα μικρό αλλά καίριο και σημαντικό μέρος της ζημιάς που επέφεραν κάποιοι κακορίζικοι, τους οποίους η ιστορία θα πρέπει με τον τρόπο της να τιμωρήσει, όχι εκδίκησης αλλά συμμόρφωσης ένεκεν. Συμμόρφωσης φυσικά όχι αυτών των ιδίων, αλλά εκείνων που στο μέλλον θα ήθελαν να τους μιμηθούν. Το εν λόγω άρθρο έχει όμως και βάθος και ύψος και πλάτος. Αυτά όμως δεν είναι επί του παρόντος να αναλυθούν. Προς το παρών θα περιοριστούμε στα απολύτως απαραίτητα και σε κάποια άλλη φάση του ιστορικού χρόνου, θα έχουμε την ευκαιρία να εντρυφήσουμε να εμβαθύνουμε και να διευκρινίσουμε περισσότερα πράγματα. Τώρα αυτά τα ιστορικά πλέον γεγονότα μπορεί να μην έχουν την αξία και την βαρύτητα που τους αναλογεί, με την πάροδο όμως του χρόνου θα γίνονται όλο και ποιο πολύτιμα και περιζήτητα, όπως το παλιό κρασί και κάθε τι που ο ιστορικός χρόνος το καθαγιάζει με το συναίσθημα της νοσταλγίας που διέπει τον άνθρωπο και επομένως όλη τη φύση και το σύμπαν.
Διαβάστε λοιπόν το συνημμένο άρθρο της εφημερίδας και βγάλτε ο καθένας τα δικά του συμπεράσματα. Κάντε κλικ στην εικόνα για μεγαλύτερη ανάλυση:
*Οικονομολόγος, Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Τέως Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Δυτ. Μακεδονίας και νυν Πανεπιστημίου, με συγγραφικό έργο και αρθρογραφία σχετικά με τον κλάδο της Γούνας, την τοπική ιστορία, ακαδημαϊκές δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά, κ.λπ.
