Είναι γνωστό πως στο γενικό ξεσηκωμό του Γένους το 1821 συμμετείχαν και Καστοριανοί. Χάρη στα ψηφιοποιημένα Γενικά αρχεία του κράτους μπορούμε να μάθουμε μερικές ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες για τη ζωή ενός από αυτούς.
Πρόκειται για τον Ναούμ Νικολάου ο οποίος βετεράνος πια και 40 ετών εγκατεστημένος στο χωριό Μύλοι έξω από το Ναύπλιο στις 26 Απριλίου του 1839, υποβάλει αίτηση προς τον επί των Στρατιωτικών Βασιλικό Γραμματέα της επικράτειας (αφού πλήρωσε χαρτόσημο των 25 λεπτών ) για να του απονεμηθεί το “αριστείο” της συμμετοχής του στον “ιερό της πατρίδος αγώνα” όπως αναφέρει την επανάσταση.
Στην αίτηση του που επισυνάπτει τις μαρτυρίες σπουδαίων αγωνιστών, όπως ο Αλεξάκης Βλαχόπουλος και ο στρατηγός Σπυρομήλιος, μαθαίνουμε μερικές λεπτομέρειες της συναρπαστικής ζωής του… Υπηρέτησε στο σώμα του Λευκαδίτη οπλαρχηγού Ευσταθίου Κατσαρού, συμμετείχε στη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου, στην ήττα των Ελλήνων στο Κρεμμύδι και στην τρομερή μάχη της Σφακτηρίας τον Απρίλιο του 1825. Εκεί οι Ελληνικές δυνάμεις ( που αλληλοσκοτωνονταν ήδη στον δεύτερο εμφύλιο κατά τη διάρκεια του αγώνα ) υπέστησαν πανωλεθρία από τον Αιγυπτιακό στρατό του Ιμπραήμ.
Εκεί όπως μας αναφέρει ο Ναούμ, ο διοικητής του ο Κατσαρός πιάστηκε αιχμάλωτος (πέθανε στην Αίγυπτο λίγο μετά) και ο ίδιος σώθηκε καθώς επιβιβάστηκε στο πλοίο Άρης. Ο Άρης πραγματοποίησε μια μοναδική στα ναυτικά χρονικά έξοδο ανάμεσα σε δεκάδες Αιγυπτιακά πολεμικά, χάρη στην ψυχραιμία του υποπλοίαρχου Βότση, την αποτελεσματικότητα των Υδραίων ναυτικών και την σκοπευτική δεινότητα των στρατιωτών στο κατάστρωμα.
Λέγεται πως ο Ιμπραήμ βλέποντας το βρίκι Άρης να ελίσσεται ανάμεσα στα τεράστια πολεμικά του και να βυθίζει κιόλας κάποια από αυτά, φώναξε: φέρτε μου αυτόν τον γκιαούρη ( τον Βότση) να τον κάνω Αρχιναύαρχο! Ανάμεσα στους νεκρούς της Σφακτηρίας ήταν ο Αναγνωστόπουλος ( υπουργός Στρατιωτικών) ο φιλέλληνας Ιταλός κόμης Σανταρόζα και ο πλοίαρχος του Άρη, Τσαμαδός.
Ανάμεσα στους επιζώντες επιβαίνοντες του Άρη, εκτός του Ναούμ “εκ της Καστοριάς της Μακεδονίας” όπως αναφέρει στην αίτηση του, ήταν και ο πρίγκιπας Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, τότε Διοικητής Δυτικής Ελλάδος, μετέπειτα πρωθυπουργός και επιστήθιος φίλος ενός άλλου Καστοριανού του Αθανασίου Χριστόπουλου…
Την αίτηση του μπαρουτοκαπνισμένου Ναούμ προσυπογράφει θετικά και ο Δήμαρχος Άργους ( της Πελοποννήσου) …Οπότε μπορούμε να φανταστούμε ότι ο γενναίος αυτός συμπατριώτης μας έλαβε το αριστείο, το οποίο του έδινε το δικαίωμα να οπλοφορεί χωρίς άδεια ( κάτι πολύ χρήσιμο για την εποχή ) να ψηφίζει στις εκλογές χωρίς να περιμένει στην ουρά και να παρίσταται στις Δημόσιες τελετές φορώντας το μετάλλιο που συνόδευε το αριστείο του αγώνα με χαραγμένη πάνω του τη φράση ” ΤΟΙΣ ΗΡΩΙΚΟΙΣ ΠΡΟΜΑΧΟΙΣ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΟΣ”
Ρωμύλος Μαντζούρας
