Πρωθυπουργός από το 2003 ως το 2014, πρόεδρος έκτοτε, ο αμετακίνητος κ. Ερντογάν επιβεβαίωσε στα τέλη Ιανουαρίου ότι οι προεδρικές και βουλευτικές εκλογές θα διεξαχθούν στην Τουρκία τη 14η Μαΐου.
Το μικρό χρονικό περιθώριο που μεσολαβεί ελαχιστοποιεί τα περιθώρια της τουρκικής αντιπολίτευσης να συμφωνήσει σε κοινό υποψήφιο.
Αν και ορισμένοι δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο οι εκλογές να αναβληθούν εξαιτίας της καταστροφής.
Στις δέκα σεισμόπληκτες επαρχίες κηρύχθηκε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τρεις μήνες. Οι αρχές υπολογίζουν πως 13,5 εκατομμύρια Τούρκοι επλήγησαν άμεσα από τον σεισμό της Δευτέρας, ισχύος 7,8 βαθμών.
Κάτοικοι συνεχίζουν να ψάχνουν επιζώντες στα συντρίμμια — αλλά τις περισσότερες φορές, δεν βρίσκουν παρά πτώματα. Για όσους σώθηκαν, μένουν οι παγωμένοι δρόμοι. Ή, για τους πιο τυχερούς, τα αυτοκίνητά τους.
Για τον τούρκο πρόεδρο, η συγκυρία έμοιαζε ευνοϊκή. Μετά την πτώση της δημοτικότητάς του που κατέγραφαν οι σφυγμομετρήσεις πέρυσι, λόγω της οικονομικής κρίσης και του πληθωρισμού που πέταγε στα ουράνια (πάνω από 85%), έβλεπε τα ποσοστά του να συνέρχονται σιγά-σιγά.
Όμως η απουσία αποτελεσματικής διαχείρισης της καταστροφής τις πρώτες ημέρες μετά τον σεισμό από την κυβέρνησή του δεν αποκλείεται να αντιστρέψει την τάση.
«Αυτό που μας τραυμάτισε βαθιά είναι πως δεν μας βοήθησε κανένας», θα πει ο Χακάν Τανριβερντί.
Στην Αντιγιαμάν, την πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας, όπου ζει, ο κ. Ερντογάν επικράτησε με χαρακτηριστική άνεση το 2018. Όμως πέντε χρόνια αργότερα, πολλοί κάτοικοι καταγγέλλουν την φονική αργοπορία των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης και τις μεγάλες ελλείψεις εξοπλισμού.
«Δεν είδα κανέναν πριν από τις 14:00 τη δεύτερη ημέρα μετά τον σεισμό», με άλλα λόγια 34 ώρες μετά την κύρια σεισμική δόνηση, φωνάζει εξοργισμένος ο Μεμέτ Γιλντιρίμ. «Ούτε κράτος, ούτε αστυνομία, ούτε στρατό. Ντροπή σας! Μας παρατήσατε στην τύχη μας».
«Δεν είναι αμαρτία να αφήνεις κόσμο να πεθαίνει έτσι;»
Ο αρχηγός του τουρκικού κράτους παραδέχθηκε προχθές Τετάρτη πως υπήρξαν «κενά» στην αντίδραση των αρχών. Αλλά επιδιώκει να πάρει ξανά το πάνω χέρι. Την Τρίτη, πήρε μέρος σε σύσκεψη των υπηρεσιών διαχείρισης καταστροφών στην Άγκυρα, προτού περιοδεύσει για δύο ημέρες σε σεισμόπληκτες περιοχές.
Στην Αντιγιαμάν πάντως δεν πήγε.
«Γιατί το κράτος ήταν άφαντο μια ημέρα σαν αυτή; Πού είναι τα θεμέλια της δημοκρατίας της Τουρκίας;», διαμαρτύρεται ο Χεντιγέ Καλκάν, εθελοντής. «Κόσμος βγάζει πτώματα δικών του από τα συντρίμμια με δικά του μέσα».
Το μέγεθος της καταστροφής, το γεγονός πως έγινε σε αχανή περιοχή, τομείς της οποίας είναι απομακρυσμένοι, καθώς και το ότι ο σεισμός χτύπησε εν μέσω κύματος κακοκαιρίας, θα έκανε πάντως εξαιρετικά περίπλοκες τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης σε οποιαδήποτε χώρα.
Ο κ. Ερντογάν έγινε δεκτός με θερμές εκδηλώσεις από εκατοντάδες σεισμοπαθείς στις —προσεκτικά χορογραφημένες— τηλεοπτικές μεταδόσεις κατά την περιοδεία του. Οι κάμερες ζούμαραν σε ηλικιωμένη που έκλαιγε στον ώμο του σε μια από αυτές.
Ο Βεϊσέλ Γκιουλτεκίν δεν θα επιφύλασσε την ίδια αντιμετώπιση στον πρόεδρο του. Ένας από τους συγγενείς του ήταν καταπλακωμένος από τα συντρίμμια, είχαν παγιδευτεί τα πόδια του. «Μιλάγαμε μέχρι το πρωί. Θα μπορούσα να τον βγάλω με ένα απλό τρυπάνι (…). Αλλά δυστυχώς, δεν μπορούσα να κάνω τίποτα με γυμνά χέρια».
Στον δεύτερο μεγάλο σεισμό που ακολούθησε, «όλο του το σώμα καταπλακώθηκε (από τα συντρίμμια) και πέθανε».
Δημοσιογράφοι του Γαλλικού Πρακτορείου είδαν χθες Πέμπτη μηχανήματα έργου και μέλη σωστικών συνεργείων, ιδίως ξένων αποστολών, γύρω από κτίρια που έχουν καταρρεύσει σε συνοικίες της Αντιγιαμάν.
Κάτι που κάθε άλλο παρά αρκεί για να ηρεμήσει τον Χακάν Τανριβερντί.
Παγιδευμένοι εγκαταλείφθηκαν «στην (επιθανάτια) αγωνία μέσα στο κρύο», λέει. «Δεν είναι αμαρτία να αφήνεις κόσμο να πεθαίνει έτσι;»
Ένα πρώτο κομβόι ανθρωπιστικής βοήθειας, που αποτελείται από έξι φορτηγά, πέρασε χθες, Πέμπτη, στις ανταρτοκρατούμενες περιοχές της βόρειας Συρίας από το συνοριακό πέρασμα Μπαμπ αλ Χάουα.
Η βοήθεια αυτή, που αποτελείται από κουβέρτες, σκηνές, ηλιακές λάμπες, υλικό διάσωσης και στρώματα, πρόκειται να καλύψει τις ανάγκες τουλάχιστον 5.000 ανθρώπων, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ).
Η οργάνωση Λευκά Κράνη, οι διασώστες που δραστηριοποιούνται στις ανταρτοκρατούμενες περιοχές της Συρίας, εξέφρασαν την «απογοήτευσή τους», εκτιμώντας ότι αυτή η βοήθεια δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες που έχουν προκύψει μετά τον σεισμό και κυρίως δεν βοηθούν όσους αναζητούν επιζώντες στα ερείπια.
Σχεδόν το σύνολο της ανθρωπιστικής βοήθειας προς τις περιοχές της βόρειας Συρίας που βρίσκονται υπό τον έλεγχο των ανταρτών περνά από την Τουρκία και το πέρασμα Μπαμπ αλ Χάουα. Η Τουρκία ανακοίνωσε ότι προσπαθεί να ανοίξουν άλλα δύο περάσματα προς «περιοχές που βρίσκονται υπό τον έλεγχο» της Δαμασκού «για ανθρωπιστικούς λόγους».
Από την πλευρά του ο γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγεσούς ανακοίνωσε χθες, Πέμπτη, ότι βρίσκεται «καθ’ οδόν προς τη Συρία», ενώ η πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής Ερυθρού Σταυρού Μιριάνα Σπόλιαριτς ανέφερε μέσω του Twitter χθες ότι έφτασε στο Χαλέπι της Συρίας. Υπογράμμισε εξάλλου ότι «οι κοινότητες που έδιναν μάχη έπειτα από χρόνια σφοδρών συγκρούσεων έχουν πλέον παραλύσει λόγω του σεισμού».
«Μας αφήσατε στην τύχη μας»
Στην άλλη πλευρά των συνόρων, στην Τουρκία, χιλιάδες σπίτια έχουν καταστραφεί. Οι διασώστες εντείνουν τις προσπάθειές τους να βρουν επιζώντες στα συντρίμμια, παρά το γεγονός ότι έχει παρέλθει το κρίσιμο παράθυρο των 72 πρώτων ωρών μετά τον σεισμό. Η κατάσταση επιδεινώνεται από το πολικό ψύχος που επικρατεί στην περιοχή.
Έπειτα από πολλές ημέρες αναμονής, οι 130 διασώστες που έχει στείλει το Κατάρ κατάφεραν χθες να ανασύρουν από τα χαλάσματα στη Νουρνταγκί, μια πόλη 40.000 κατοίκων κοντά στο επίκεντρο του σεισμού, ένα 12χρονο αγόρι ζωντανό.
Εκατοντάδες διασώστες από πολλές χώρες επίσης αναζητούν επιζώντες στα ερείπια.
Στην Αντάκια (Αντιόχεια), μια πόλη που καταστράφηκε από τον σεισμό, έφτασαν περίπου 30 ανθρακωρύχοι αφού διένυσαν 1.000 χιλιόμετρα για να συνδράμουν τους διασώστες, εξοπλισμένοι με φτυάρια, βαριές, τσάπες και σιδηροπρίονα.
«Είμαστε βαθιά πληγωμένοι που κανείς δεν μας στήριξε», κατήγγειλε ο Χακάν Τανριβερντί, κάτοικος της Αντιγιαμάν, μιας πόλης στη νότια Τουρκία.
«Δεν είδα κανέναν πριν τις 14:00 τη δεύτερη ημέρα μετά τον σεισμό», δηλαδή 34 ώρες μετά την πρώτη δόνηση, υπογράμμισε ο Μεχμέτ Γιλντιρίμ. «Ούτε το κράτος ούτε την αστυνομία ούτε στρατιώτες. Ντροπή σας! Μας αφήσατε στην τύχη μας».
Κίνδυνος χολέρας
Σύμφωνα με τους πιο πρόσφατους επίσημους απολογισμούς, από τον σεισμό μεγέθους 7,8 βαθμών έχουν χάσει τη ζωή τους περισσότεροι από 21.600 άνθρωποι, από τους οποίους 18.342 στην Τουρκία και 3.377 στη Συρία.
Εξάλλου ο ΟΗΕ εκτιμά ότι 23 εκατομμύρια άνθρωποι είναι «ενδεχομένως εκτεθειμένοι, ανάμεσά τους πέντε εκατομμύρια ευάλωτοι» και φοβάται ότι θα ξεσπάσει μεγάλη υγειονομική κρίση.
Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις ανησυχούν κυρίως για την εξάπλωση της επιδημίας χολέρας, η οποία έχει επανεμφανιστεί στη Συρία.
