Οι νέες επενδύσεις και το Ταμείο Ανάκαμψης αποτελούν το βασικό όπλο ώστε να διατηρηθεί η ελληνική οικονομία σε αναπτυξιακή τροχιά και να μην περάσει την πόρτα της ύφεσης όπως άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες. Πρόκειται για το μεγάλο στοίχημα, που καλείται να κερδίσει η κυβέρνηση μέσα σε συνθήκες πρωτοφανούς αβεβαιότητας που απειλούν να ανατρέψουν την πρόοδο των προηγούμενων ετών.
Ο νέος προϋπολογισμός δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις επενδυτικές δαπάνες, που διαμορφώνονται στα 15,3 δις ευρώ. Ειδικότερα προβλέπεται, η διάθεση πόρων ύψους 8,3 δισ. ευρώ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και 7 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, εκ των οποίων 3,6 δισ. ευρώ από το σκέλος των επιχορηγήσεων, στο οποίο έως σήμερα έχουν ενταχθεί 440 έργα και εμβληματικές επενδύσεις ύψους 13,7 δισ. ευρώ.
Οι επενδύσεις με χρηματοδότηση από κοινοτικούς πόρους θα είναι το δυνατό χαρτί στο οποίο ποντάρει το οικονομικό επιτελείο για τη διατήρηση της ανάπτυξης του 2023 εν μέσω της κορύφωσης του πολέμου στην Ουκρανία και της ενεργειακής κρίσης. Σύμφωνα με τον προυπολογισμό,η προσήλωση στην υλοποίηση απορρόφησης των πόρων του ΤΑΑ προβλέπεται ότι θα αποτελέσει τον κύριο μοχλό επενδύσεων του 2023, των οποίων ο όγκος προβλέπεται κατά 15,5% υψηλότερος έναντι του 2022, και τον σημαντικό παράγοντα στήριξης της ανθεκτικότητας της αγοράς εργασίας που θα συντελέσει στη μείωση της ανεργίας κατά 0,1 ποσοστιαία μονάδα του εργατικού δυναμικού, σε ποσοστό 12,6%.
Οι Δαπάνες Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων
Οι δαπάνες του ΠΔΕ εκτιμάται ότι θα ανέλθουν σε 7.3 δις ευρώ για έργα που συγχρηματοδοτούνται από την ΕΕ και 1.5 δισ ευρώ για έργα που χρηματοδοτούνται αμιγώς από εθνικούς πόρους.
Για το 2023 προβλέπονται συνολικά να δαπανηθούν μέσω του ΠΔΕ, λαμβάνοντας υπόψη τις δαπάνες του ΤΑΑ, πόροι συνολικού ύψους 11.962 δισ ευρώ, που αντιπροσωπεύουν το 5,3% του ΑΕΠ της χώρας.
Ειδικότερα: H έγκαιρη έναρξη εφαρμογής του Εταιρικού Συμφώνου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) για τη νέα προγραμματική περίοδο 2021-2027 θα επιτρέψει την απρόσκοπτη συνέχιση της χρηματοδότησης ανάμεσα στις δύο προγραμματικές περιόδους και θα σηματοδοτήσει μια φιλόδοξη στρατηγική για την περιφερειακή ανάπτυξη στη χώρα μας. Ένα εθνικό σχέδιο περιφερειακής ανάπτυξης με άξονα τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα που θα συμβάλλει στη δυναμική ανάταξη της οικονομίας μετά την πανδημία και εν μέσω ενεργειακής κρίσης, διευκολύνοντας παράλληλα τον παραγωγικό μετασχηματισμό της.
Το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027, κατανέμει στα Προγράμματά του 26,2 δισ. ευρώ στους πέντε ευρωπαϊκούς Στόχους Πολιτικής, δηλαδή τον μετασχηματισμό των επιχειρήσεων (20%), τις «πράσινες» επενδύσεις και την καθαρή ενέργεια (27%), τις πολυτροπικές μεταφορές (8%), το ανθρώπινο δυναμικό και τις κοινωνικές υπηρεσίες (29%), τη βιώσιμη τοπική ανάπτυξη (6%) καθώς και τη δίκαιη αναπτυξιακή μετάβαση (6,6%) και την Αλιεία, Υδατοκαλλιέργεια και Θάλασσα (3,2%).
Οι καινοτομίες που εισάγονται αφορούν σε:
- διακριτά προγράμματα για τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό και την Πολιτική Προστασία, με ενισχυμένους πόρους και νέες Διαχειριστικές Αρχές,
- διακριτό Πρόγραμμα για το Περιβάλλον, την Κλιματική Αλλαγή και την Ενέργεια και
- ενίσχυση και αναβάθμιση του Προγράμματος Τεχνικής Υποστήριξης για τη θεσμική και διαχειριστική ικανότητα των δικαιούχων και των φορέων υλοποίησης προγραμμάτων.
Σε ό,τι αφορά το Εθνικό σκέλος του ΠΔΕ, χρηματοδοτούνται αναπτυξιακές δράσεις του Κράτους που δεν είναι επιλέξιμες σε συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα, αναπτυξιακές δράσεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δράσεις ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής και της Πολιτικής Προστασίας, εξυπηρετούνται οι ανάγκες των επενδυτικών νόμων και καλύπτονται έκτακτες ανάγκες, όπως η αποκατάσταση ζημιών σε έργα υποδομής από σεισμούς, πυρκαγιές και άλλες φυσικές καταστροφές.
Επίσης τα δεκατρία Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ) της χώρας χρηματοδοτούν έργα και δράσεις περιφερειακής κλίμακας. Για τα ΠΕΠ η δεσμευμένη δυνατότητα συνολικής Δημόσιας Χρηματοδότησης για το σύνολο της ΠΠ 2014-2020 ανέρχεται στα 5,29 δισ. ευρώ. Οι πόροι προέρχονται από τα διαρθρωτικά Ταμεία ΕΚΤ και ΕΤΠΑ σε αναλογία περίπου 1 προς 3,3.
Σημαντικά «όπλα» το ΕΣΠΑ και ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας
Η απορρόφηση των πόρων για το ΕΤΠΑ είναι περίπου 82% και για το ΕΚΤ 85%. Το μεγαλύτερο μέρος (άνω του 85%) των διαθέσιμων πόρων του ΕΤΠΑ (4,04 δισ. ευρώ) κατευθύνονται κατά 29% στην στήριξη της επιχειρηματικότητας με την απορροφητικότητα στο 100%, κατά 23% στις δράσεις στον τομέα του περιβάλλοντος και των περιβαλλοντικών υποδομών με απορροφητικότητα 71%, κατά 18% στις δράσεις των υποδομών μεταφορών και βιώσιμων μεταφορών και κατά 15% σε δράσεις στον τομέα των κοινωνικών υποδομών, υποδομών υγείας και εκπαίδευσης με απορροφητικότητα 87%. Το μεγαλύτερο μέρος (περίπου 95%) των διαθέσιμων πόρων του ΕΚΤ (1,2 δισ. ευρώ) κατευθύνεται σε δράσεις για την προαγωγή της κοινωνικής ένταξης, καταπολέμηση της φτώχειας και τυχόν διακρίσεων με την απορροφητικότητα των πόρων στο 88%.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι αξιοποιούνται και οι δυνατότητες που παρέχει ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ως επιμέρους πρόγραμμα του Next Generation EU.
Ειδικότερα ο Μηχανισμός στηρίζει δημόσιες επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις αντιμετώπισης των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων της πανδημίας, με στόχο να καταστούν πιο βιώσιμες και ανθεκτικές, διασφαλίζοντας συγχρόνως για τα κράτη μέλη την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. Στο πλαίσιο αυτό με πόρους του ΤΑΑ χρηματοδοτούνται έργα, που εντάσσονται στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» και που ο συνολικός προϋπολογισμός τους ανέρχεται σε 13.742 εκατ. ευρώ.
Πρόκειται για εμβληματικές επενδύσεις, όπως το πρόγραμμα «Εξοικονομώ» για νοικοκυριά, επιχειρήσεις και το δημόσιο, το οποίο συνεχίζεται και το 2023 με επιπλέον 333 εκατ. ευρώ, ηλεκτρικές διασυνδέσεις των νησιών και επενδύσεις αποθήκευσης ενέργειας και ο Αυτοκινητόδρομος Κεντρικής Ελλάδας Ε-65 που για το 2023 προβλέπεται δαπάνη ύψους 144 εκατ. ευρώ.
Επίσης το Σχέδιο περιλαμβάνει μεγάλα έργα όπως:
- αναβαθμίσεις στο δίκτυο του ΔΕΔΔΗΕ, με στόχο την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και την προστασία του περιβάλλοντος, συνολικού προϋπολογισμού 60 εκατ. ευρώ,
- ανάπτυξη δικτύου μικροδορυφόρων σε συνδυασμό με εφαρμογές πολλαπλών χρήσεων στα πεδία των τηλεπικοινωνιών, της επιτήρησης των συνόρων, της παρακολούθησης των δασικών πυρκαγιών και σε άλλους τομείς της οικονομίας, προϋπολογισμού 200 εκατ. ευρώ,
- νέο Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων, προϋπολογισμού 20 εκατ. ευρώ,
- δευτερογενής Πρόληψη στον τομέα της υγείας, προϋπολογισμού 154 εκατ. ευρώ και
- προώθηση της ποιότητας, της καινοτομίας και της εξωστρέφειας στα πανεπιστήμια – Πανεπιστήμια Αριστείας (194 εκατ. ευρώ) κλπ
Δαπάνες Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας
Στο πεδίο της αναπτυξιακής πολιτικής σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσει για τα επόμενα χρόνια το σχέδιο «Ελλάδα 2.0» με χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με επίδραση σε όλη την οικονομική δραστηριότητα αλλά και στον μετασχηματισμό της τεχνολογίας και των θεσμών. Το σχέδιο βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη το 2022, με την ένταξη 440 έργων, συνολικού προϋπολογισμού 13,7 δισ. ευρώ, ενώ η χώρα έχει ήδη λάβει 7,53 δισ. ευρώ (4,03 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 3,5 δισ. ευρώ σε δάνεια).
Το συνολικό ποσό που έχει κατανεμηθεί για την Ελλάδα έως το 2026 είναι 30,1δισ. ευρώ (17,4 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 12,73 δισ. ευρώ σε δάνεια) ή 9,7% του ΑΕΠ. Οι δαπάνες για την υλοποίηση δράσεων που χρηματοδοτούνται από το σκέλος των επιχορηγήσεων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, προβλέπονται πέραν του ορίου δαπανών που αφορά το εθνικό και το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του ΠΔΕ και για το 2023 το όριό τους ανέρχεται σε 3.662 δισ ευρώ
. Επιπλέον, το 2023 έχουν προβλεφθεί στη μείζονα κατηγορία 44 πιστώσεις ύψους 3.394 δις ευρώ, οι οποίες προέρχονται από πόρους δανείου του ΤΑΑ και θα διατεθούν μέσω πιστωτικών ιδρυμάτων σε επιχειρήσεις με τη μορφή μακροπρόθεσμων δανείων.
