του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D.,
Ο διαβήτης είναι μια πολύπλοκη, σοβαρή, χρόνια (μακράς διάρκειας) πάθηση η οποία μπορεί να έχει σημαντικές συνέπειες σε πολλά μέρη του σώματος που περιλαμβάνουν τα μάτια, τα νεύρα, τον εγκέφαλο, τα νεφρά, την καρδιά και τα άκρα.
Μέχρι τώρα αποδίδονταν σε βλάβες στα αιμοφόρα αγγεία που βρίσκονται μέσα και γύρω από τον αμφιβληστροειδή (διαβητική μικροαγγειοπάθεια). Όμως νέα ευρήματα δείχνουν ότι σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στη βλάβη των νευρικών κυττάρων που συμβαίνει πολύ πριν από τις αγγειακές.
Μια κρίσιμη πτυχή του διαβήτη είναι ότι, αν και δεν μπορεί να θεραπευτεί οριστικά, οι επιπλοκές του και άλλα συναφή προβλήματα υγείας μπορεί να μειωθούν σημαντικά ή και να προληφθούν στη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων με την καλύτερη δυνατή διαχείριση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, ιδιαίτερη προσοχή στη διατροφή, έλεγχο του βάρους και τακτική σωματική δραστηριότητα.
Ο διαβήτης είναι μια σοβαρή πάθηση. Απαιτεί σε καθημερινό επίπεδο αυτοδιαχείριση και προσωπική ευθύνη, που περιλαμβάνουν ρύθμιση των επιπέδων της γλυκόζης αίματος, της αρτηριακής πίεσης και των λιπιδίων του αίματος μέσα από την διατήρηση υγιούς βάρους, υγιεινής διατροφής και υγιούς δραστηριότητας.
Ο κάθε άνθρωπος που έχει διαβήτη διατρέχει τον κίνδυνο να εμφανίσει διαβητική οφθαλμοπάθεια. Οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν την όραση ως την πιο πολύτιμή τους αίσθηση. Γι’ αυτό είναι ζωτικής σημασίας να γνωρίζουν τον κίνδυνο της διαβητικής πάθησης των ματιών και να καταλαβαίνουν πώς θα μπορούσαν να προλάβουν την εμφάνισή της. Για όσους έχουν ήδη διαβητική πάθηση των ματιών, υπάρχουν μέτρα που μπορούν να λάβουν για να μειώσουν τον κίνδυνο περαιτέρω απώλειας της όρασης.
Πώς επηρεάζει ο διαβήτης το μάτι;
Ο διαβήτης μπορεί να επηρεάσει το μάτι με διάφορους τρόπους: ■ Παροδική θόλωση της όρασης: Οι ασυνήθιστες αλλαγές στα επίπεδα της γλυκόζης αίματος, που προκύπτουν από διαβήτη, μπορεί να επηρεάσουν το σχήμα του φακού στο εσωτερικό του ματιού, αλλάζοντας έτσι την εστίαση, ειδικά όταν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα είναι υψηλά. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε θόλωση της όρασης, η οποία έρχεται και φεύγει κατά τη διάρκεια της ημέρας, ανάλογα με τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Αυτή είναι γενικά μια βραχυπρόθεσμη επενέργεια, που όμως μπορεί να επηρεάσει κάποιους ανθρώπους για αρκετούς μήνες. ■ Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια: Αυτή είναι η πιο κοινή και πιο σοβαρή διαβητική πάθηση του οφθαλμού. Είναι η κύρια αιτία τύφλωσης σε άτομα εργάσιμης ηλικίας. Είναι μια σοβαρή επιπλοκή του σακχαρώδη διαβήτη, που προσβάλλει το εσωτερικό των ματιών. ■ Καταρράκτης: Μια πιο μακροπρόθεσμη επίδραση του διαβήτη είναι ότι ο φακός του ματιού μπορεί να θολώσει. Αυτό ονομάζεται καταρράκτης. Ο καταρράκτης μπορεί να εμφανιστεί σε οποιονδήποτε, αλλά συμβαίνει πιο συχνά και νωρίτερα στην ζωή των ατόμων με διαβήτη. ■ Γλαύκωμα: Ο διαβήτης αυξάνει τον κίνδυνο του γλαυκώματος που οδηγεί σε προοδευτική βλάβη του οπτικού νεύρου στο πίσω μέρος του οφθαλμού. Ενώ αυτό αναπτύσσεται συνήθως αργά, χωρίς συμπτώματα στα αρχικά στάδια, μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση αν δεν ανιχνευτεί νωρίς και αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά.
Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι η κύρια αιτία τύφλωσης, που μπορεί να προληφθεί, σε άτομα εργάσιμης ηλικίας και θεωρείται ότι είναι μια σημαντική απειλή για την υγεία παγκοσμίως αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα.
Στα πρώτα στάδια που δεν εξαπλώνεται γρήγορα η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια συνήθως δεν υπάρχουν συμπτώματα. Ωστόσο, όταν η ασθένεια φτάσει στo παραγωγικό στάδιο, η απώλεια της όρασης μπορεί να συμβεί γρήγορα και μπορεί να είναι μόνιμη. Αυτό καθιστά απαραίτητο για όλους εκείνους που ζουν με διαβήτη να κάνουν μια λεπτομερή εξέταση διαστολής του ματιού τουλάχιστον κάθε δύο χρόνια, ή πιο συχνά εάν συνιστάται, και να ακολουθούν τις συμβουλές των ειδικών για να μειώνονται οι κίνδυνοι της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας. Αφότου γίνει διάγνωση διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας, είναι ανάγκη να ελέγχεται τουλάχιστον κάθε 12 μήνες, ακόμα και κάθε τρίμηνο, ανάλογα με το βαθμό εξέλιξης της νόσου.
Τα ακόλουθα συμπτώματα μπορεί να μην είναι απαραίτητα σημάδια διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας, αλλά θα πρέπει πάντα να ελέγχονται:
■ σκούρες κηλίδες ή τρύπες στο οπτικό πεδίο ■ θολή, στρεβλή, αμυδρή ή διπλή όραση ■ δυσκολία όρασης τη νύχτα, ή αυξημένη ευαισθησία στα φώτα και στο ενοχλητικά έντονο φως ■ συχνές αλλαγές στη συνταγή γυαλιών ■ φωτεινά φωτοστέφανα γύρω από τα φώτα ■ φωτεινές αναλαμπές και μεγάλα ‘ιπτάμενα στίγματα ή μυγάκια’ (τα μυγάκια είναι στίγματα με τη μορφή κουκίδων, κύκλων, γραμμών ή ιστών αράχνης που κινούνται διαμέσου του οπτικού πεδίου. Αυτά γίνονται πιο εμφανή όταν κοιτάζουμε προς ένα λευκό τοίχο ή καθαρό ουρανό).
Αν λοιπόν έχετε κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα καλό είναι να επισκεφτείτε οφθαλμίατρο, για να ελέγξει τα μάτια σας. Ανεξάρτητα από το αν έχει γίνει ή όχι διάγνωση διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας, είναι σημαντικό να επισκέπτεστε οφθαλμίατρο το συντομότερο δυνατόν αν υπάρχουν ξαφνικές αλλαγές στην όραση.
