H οστεοπόρωση στα παιδιά
Τα οστά από την γέννησή μας συνεχώς μεταβάλλονται. Η παιδική και εφηβική ηλικία είναι πολύ σημαντική στιγμή για τον σκελετό μας, καθώς κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου συμβαίνει ραγδαία ανάπτυξη των οστών και παρατηρείται τόσο αύξηση στο μέγεθος όσο και στην αντοχή τους.
Η οστεοπόρωση σε παιδιά ή εφήβους είναι μια ασυνήθιστη κατάσταση. Συμβαίνει είτε ως αποτέλεσμα κάποιων παθήσεων είτε από φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την θεραπεία τους όπως τα κορτικοστεροειδή. Ωστόσο σε σπάνιες περιπτώσεις όταν δεν υπάρχει υποκείμενη ασθένεια ή δεν εντοπίζεται ασθένεια, η διάγνωση είναι η ιδιοπαθής νεανική οστεοπόρωση.
Η οστεοπόρωση που εμφανίζεται ως αποτέλεσμα μιας άλλης ασθένειας ονομάζεται δευτεροπαθής οστεοπόρωση.
Η χαμηλή οστική πυκνότητα-μάζα στα παιδιά συχνά οφείλεται σε γενετικούς παράγοντες, όμως μπορεί και να εμφανίζεται ως αποτέλεσμα ορισμένων νοσημάτων ή της λήψης φαρμακευτικής αγωγής για άλλα νοσήματα. Κάποιες φορές μάλιστα τα αίτια παραμένουν άγνωστα.
Αιτίες δευτεροπαθούς οστεοπόρωσης σε παιδιά περιλαμβάνουν:
- Φλεγμονώδεις παθήσεις (όπως η νεανική αρθρίτιδα ή νόσο του Crohn).
- Η νευρογενής ανορεξία.
- Μακροπρόθεσμα, υψηλές δόσεις από του στόματος θεραπεία με κορτικοστεροειδή Η λήψη κορτικοστεροειδών φαρμάκων ή παραγόντων τους σε οποιαδήποτε μορφή (χάπια, ενέσιμα, εισπνεόμενα) και για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να καθυστερήσει την οστική ανάπτυξη στα παιδιά. Αυτό αυξάνει τις πιθανότητες για χαμηλή οστική μάζα στη συνέχεια. Τα κορτικοστεροειδή χρησιμοποιούνται στη θεραπεία ασθενειών όπως η αρθρίτιδα, το άσθμα και η νόσος του Crohn (κολίτιδα).
Αν το παιδί σας χρειαστεί να πάρει για κάποιον λόγο κορτικοστεροειδή, μιλήστε με τον παιδίατρο σας για τα αναγκαία μέτρα που πρέπει να πάρετε για να προστατεύσετε τα οστά του. - Ατελής Οστεογένεση (Σύνδρομο Lobstein) – μια γενετική διαταραχή που επηρεάζει το κολλαγόνο, σημαντικό στοιχείο των οστών. Κατάσταση διαφορετική από την οστεοπόρωση που οδηγεί και αυτή σε ευθραυστότητα των οστών. Είναι γενετική πάθηση που οφείλεται σε μη σωστή δομική κατασκευή του κολλαγόνου. Κληρονομείται με επικρατές αυτοσωματικό γονίδιο. Έχει 8 τύπους, πιο συχνός ο τύπος Ι που χαρακτηρίζεται από κώφωση σε νεαρή ηλικία και μπλε χρώματος σκληρό χιτώνα οφθαλμών (αντί για λευκό).
- Παθήσεις που προκαλούν ακινησία (όπως εγκεφαλική παράλυση ή βλάβη του νωτιαίου μυελού).
- Ιδιοπαθής νεανική οστεοπόρωση. Παρατηρείται απώλεια οστικής πυκνότητας σε κατά τα άλλα υγιές παιδί ή έφηβο που φαίνεται να έχει συμβεί για μη εμφανή λόγο. Ιδιοπαθής νεανική οστεοπόρωση Άγνωστης αιτιολογίας μορφή οστεοπόρωσης που προσβάλλει ηλικίες από 1 έως 13 ετών και χαρακτηρίζεται από κατάγματα οστών στα κάτω άκρα και την σπονδυλική στήλη. Η θεραπεία της περιλαμβάνει συμπληρώματα ασβεστίου και βιταμίνης D (και πολλή προσοχή από τους γονείς για την αποφυγή ατυχημάτων). Ευτυχώς υποχωρεί συνήθως στην εφηβική ηλικία. Δεν γνωρίζουμε αν επηρεάζει την υγεία των οστών στη συνέχεια.
Ποια είναι τα συμπτώματα της οστεοπόρωσης στα παιδιά;
Τα συμπτώματα που βιώνουν τα παιδιά με οστεοπόρωση διαφέρουν από παιδί σε παιδί, αλλά τα κοινά συμπτώματα είναι:
- Πόνο των οστών συχνά στα ισχία, πλάτη, πόδια.
- Δυσκολία στο περπάτημα.
- Κατάγματα (σπασμένα οστά), στα μακρά οστά του σκελετού και στη σπονδυλική στήλη.
- Κυρτότητα της σπονδυλικής στήλης, ή μια απώλεια ύψους, όπου τα οστά της σπονδυλικής στήλης έχουν γίνει συμπιεστεί ή παραμορφωθεί εξαιτίας μικροκαταγμάτων.
Πώς γίνεται η διάγνωση; Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι πιθανό να διαγνωστεί αρχικά διερευνώντας τα προβλήματα που αναφέρει το παιδί και το κάνουν να υποφέρει. Για παράδειγμα μπορεί να βρεθεί οστεοπόρωση από τις ακτινογραφίες που συνέστησε ο γιατρός για να ερευνήσει τον πόνο ή ένα κάταγμα που έχει συμβεί αναίτια (και όχι ως αποτέλεσμα τραυματισμού), ή εξετάζοντας τους λόγους για τους οποίους ένα παιδί έχει δυσκολία στο περπάτημα.
Μόλις σε ένα παιδί έχει διαγνωστεί με οστεοπόρωση, θα πρέπει να γίνουν πιο εξειδικευμένες εξετάσεις που περιλαμβάνουν:
- Aκτινογραφίες για την εξέταση του σκελετού για κατάγματα.
- Μετρήσεις της βιταμίνης D, του ασβεστίου ορού, της αλκαλικής φωσφατάσης (ενός ενζύμου που εμπλέκεται στην εναπόθεση ασβεστίου στα οστά) και των ορμονών του θυρεοειδούς και των παραθυρεοειδών αδένων. Η απορρόφηση ασβεστίου από τον οργανισμό μπορεί να επηρεαστεί σε περίπτωση που τα επίπεδα των ορμονών αυτών είναι ανεβασμένα.
- Οστική πυκνότητα, μερικές φορές ολόκληρου του σώματος ή μιας συγκεκριμένης περιοχής, όπως η σπονδυλική στήλη, για να εκτιμηθεί ο βαθμός της οστικής απώλειας.
- Μερικές φορές οι άλλοι τύποι σάρωσης που χρησιμοποιούνται, όπως η ποσοτική αξονική τομογραφία (QCT ή CT).
- Επίσης μπορεί να γίνει Οστική βιοψία, για να εξετάστει η εσωτερική δομή του οστού με περισσότερες λεπτομέρειες.
Η μέτρηση της οστικής πυκνότητας στα παιδιά
Η μέθοδος μέτρησης της οστικής μάζας στα παιδιά δεν θεωρείται απολύτως αξιόπιστη. Τα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται στους ενήλικες για τον προσδιορισμό της οστικής πυκνότητας μπορεί να υποτιμήσουν σημαντικά την τιμή της στα παιδιά στα οποία τα οστά είναι φυσιολογικά λιγότερο πυκνά. Επιπλέον, ιδανικά, η οστική πυκνότητα κάθε παιδιού πρέπει να συγκρίνεται με την αντίστοιχη ενός υγιούς παιδιού της ίδιας ηλικίας αλλά και του ίδιου φύλου και βαθμού σκελετικής ωρίμανσης, δηλαδή με δεδομένα που δεν είναι άμεσα διαθέσιμα προς το παρόν. Σε όλα τα μηχανήματα η οστική πυκνότητα μετράται από 20 ετών και πάνω.
Στην χώρα μας (δημοσίευση ΟΣΤΟΥΝ, 1992) το MEDLAB IAΤΡΙΚΟ ΙΣΤΙΤΟΥΤΟ ανέπτυξε με ειδική μεθοδολογία, μια βάση δεδομένων, όπου μπορούν να εξεταστεί η οστική πυκνότητα παιδιών από ηλικία 5 ετών και πάνω. Έτσι μπορεί έγκαιρα να εντοπιστεί οστεοπόρωση στα παιδιά και μάλιστα να παρακολουθηθεί η θεραπευτική εξέλιξη. Η εξέταση είναι ανώδυνη και ακίνδυνη.
Ποια θα είναι η θεραπεία; Η θεραπεία της οστεοπόρωσης στην παιδική ηλικία εξαρτάται από την σοβαρότητα της κάθε περίπτωσης και από την ανταπόκριση στην θεραπευτική αγωγή.
Διατροφή
Τα παιδιά με οστεοπόρωση θα πρέπει να εξασφαλίζουν μια ισορροπημένη, πλούσια σε ασβέστιο διατροφή και να μάθουν να κάνουν ασκήσεις φόρτισης.
Κάποια παιδιά μπορεί να χρειάζονται ειδικό φάρμακο για να αποτραπεί η επιδείνωσή τους.
Τέλος χρειάζονται επανειλημμένες εξετάσεις οστικής πυκνότητας για να παρακολουθείται η έκβαση της θεραπείας και της οστικής ανάπτυξης και αντοχής.
Η σωστή και έγκαιρη αντιμετώπιση της παιδικής οστεοπόρωσης μπορεί να βοηθήσει στην σκελετική ανάπτυξη του παιδιού χωρίς προβλήματα, στο ύψος και την ποιότητα του οστού.
Έχει παρατηρηθεί σε ότι σε παιδιά με ιδιοπαθή οστεοπόρωση όπου δεν υπάρχει άλλη υποκείμενη αιτία, η προοπτική είναι αρκετά ενθαρρυντική. Φαίνεται ότι καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν επανακτά το παιδί την φυσιολογική οστική πυκνότητα μετά από μερικά χρόνια.
