Ο Βλαντιμίρ Πούτιν κήρυξε στρατιωτικό νόμο στις τέσσερις επαρχίες της Ουκρανίας στις οποίες η Μόσχα ελέγχει εδάφη, την ώρα που Ρώσοι αξιωματούχοι προειδοποιούν για μαζική ουκρανική επίθεση στη νότια πόλη-κλειδί της Χερσώνας. «Εργαζόμαστε για την επίλυση πολύ σύνθετων, μεγάλης κλίμακας καθηκόντων για να εξασφαλίσουμε ένα αξιόπιστο μέλλον για τη Ρωσία, το μέλλον του λαού μας», δήλωσε ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν στα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας σχετικά με την απόφασή του.
Ο στρατιωτικός νόμος, ο οποίος δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο του Κρεμλίνου, παρέχει εκτεταμένες εξουσίες έκτακτης ανάγκης στους επικεφαλής των επαρχιών Λουχάνσκ, Ντονέτσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα, τις οποίες η Ρωσία ανακοίνωσε πρόσφατα ότι ενσωματώνει. Οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου έχουν λάβει τριήμερη προθεσμία για να υποβάλουν τις προτάσεις τους.
Το διάταγμα του Κρεμλίνου θέτει επίσης τη Ρωσία σε ακόμα πιο βαθιά σε έναν οικονομικό πόλεμο που διεξάγει στην Ουκρανία. Πιο συγκεκριμένα, ο πρόεδρος Πούτιν διέταξε «οικονομική κινητοποίηση» σε έξι επαρχίες που συνορεύουν με την Ουκρανία, καθώς και στην Κριμαία και στη Σεβαστούπολη, οι οποίες έχουν προσαρτηθεί στην ρωσική επικράτεια ήδη προσάρτησε από το 2014. Είπε μάλιστα ότι παραχωρεί πρόσθετες εξουσίες στους ηγέτες όλων των ρωσικών επαρχιών για τη διατήρηση της δημόσιας τάξης και την αύξηση της παραγωγής για την υποστήριξη του πολέμου. Ο στρατιωτικός νόμος περιορίζει επίσης την ελευθερία μετακίνησης εντός και εκτός των οκτώ επαρχιών.
Λίγο μετά τις δηλώσεις του Ρώσου προέδρου, ο εκπρόσωπός του, Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε ότι η Ρωσία δεν σχεδιάζει να κλείσει τα διεθνή σύνορά της.
Όσα πρέπει να γνωρίζετε για την επιβολή στρατιωτικού νόμου
Στην πράξη, το τι θα αλλάξει επί του πεδίου στις ιδιαίτερα στρατιωτικοποιημένες περιοχές που βρίσκονται ήδη υπό στρατιωτική κατοχή ή υπό αμφισβήτηση στην αντεπίθεση της Ουκρανίας, παραμένει ασαφές. Η κύρια αλλαγή θα μπορούσε να είναι ένας νέος βαθμός κάλυψης των στρατιωτικών ενεργειών από το νομικό σύστημα της Ρωσίας.
Ακολουθούν όσα πρέπει να γνωρίζετε για την επιβολή στρατιωτικού νόμου από τον Πούτιν.
Τι είναι ο στρατιωτικός νόμος;
Σύμφωνα με το ρωσικό δίκαιο, ο στρατιωτικός νόμος επεκτείνει τις εξουσίες που έχουν ο στρατός και οι αρχές επιβολής του νόμου. Επιτρέπει στο στρατό να επιβάλλει απαγόρευση κυκλοφορίας, να περιορίζει την ελευθερία μετακίνησης, να κατάσχει τις περιουσίες πολιτών, να παρακολουθεί τις επικοινωνίες και να διατάσσει τους πολίτες να ανοικοδομήσουν τις κατεστραμμένες πόλεις.
«Ο στρατιωτικός νόμος σημαίνει ουσιαστικά την αναστολή της κανονικής διακυβέρνησης της οικονομίας, του κράτους δικαίου», δήλωσε ο Μαξ Μπέργκμαν, διευθυντής του ευρωπαϊκού προγράμματος στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών. «Επιτρέπει στο στρατό να καταλαμβάνει περιουσιακά στοιχεία των πολιτών, κτίρια, να αναπτύσσει πόρους ανάλογα με τις ανάγκες. Και ουσιαστικά επιτρέπει στον στρατό να κάνει κουμάντο».
Πώς θα αλλάξει η ζωή στα παράνομα προσαρτημένα εδάφη;
Η Μόσχα δεν ελέγχει εξ ολοκλήρου τις τέσσερις περιοχές, οπότε δεν είναι σαφές αν η Ρωσία θα μπορέσει να εφαρμόσει αποτελεσματικά τις διατάξεις ή πώς οι νέα κατάσταση θα διαφοροποιηθεί τις υφιστάμενες συνθήκες υπό στρατιωτική κατοχή.
Σύμφωνα με τον Μπέργκμαν, το διάταγμα χρησιμεύει ως «επισημοποίηση πολλών από αυτά που λάμβαναν ήδη χώρα στο έδαφος». Καταργεί την αντίληψη ότι οι περιοχές αυτές είναι «ευτυχώς μέρος της Ρωσίας και διοικούνται με πολιτική ιδιότητα», είπε. «Ξεφορτώνεται τη βιτρίνα και λέει, ‘Λοιπόν, απλά καταλαμβάνουμε στρατιωτικά αυτές τις περιοχές’. Και αυτό είναι ένα σημαντικό μήνυμα», σημείωσε.
Η κίνηση θα μπορούσε επίσης να χρησιμεύσει ως ευκαιρία για την απόκτηση και κινητοποίηση περισσότερων πόρων για τα ρωσικά στρατεύματα, είπε.
Πότε η Μόσχα επέβαλε για τελευταία φορά στρατιωτικό νόμο;
Η Μόσχα δεν έχει κηρύξει στρατιωτικό νόμο από τότε που η Σοβιετική Ένωση, τον επέβαλε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. «Κατά τη διάρκεια της σοβιετικής περιόδου, η Ρωσία διεξήγαγε πολλούς πολέμους, αλλά το έκανε μέσω των τακτικών της δυνάμεων. Δεν χρειάστηκε να κάνει τη μαζική κινητοποίηση που απαιτείται [τώρα]», δήλωσε ο Μπέργκμαν. Τις τελευταίες δεκαετίες, η Ρωσία εισέβαλε στους γείτονες Γεωργία και Ουκρανία και παρενέβη στη Συρία, αλλά αυτές οι συγκρούσεις δεν απαιτούσαν «μαζική κινητοποίηση».
«Υπάρχει μια πραγματική αποσύνδεση στην προπαγάνδα που χρησιμοποίησε ο Πούτιν για να πουλήσει τη σύγκρουση και στις θυσίες που καλούνται να κάνουν οι Ρώσοι», είπε. «Στον ρωσικό λαό είπαν ότι πρόκειται για μια ειδική στρατιωτική επιχείρηση και τώρα κινητοποιούνται σαν να πρόκειται για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο».
Τι ευρύτερο αντίκτυπο θα μπορούσε να έχει το διάταγμα;
Εκτός από την κήρυξη στρατιωτικού νόμου, ο Πούτιν επέβαλε «επίπεδα αντίδρασης» σε 26 περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της Μόσχας, κάτι που σύμφωνα με ορισμένους εμπειρογνώμονες θα μπορούσε να έχει ευρύτερες επιπτώσεις για τη Ρωσία στο εσωτερικό της.
Στις ρωσικές περιοχές που βρίσκονται κοντά ή συνορεύουν με την Ουκρανία – Κρασνοντάρ, Μπέλγκοροντ, Μπριάνσκ, Βορονέζ, Κουρσκ και Ροστόφ, καθώς και στην Κριμαία, οι περιορισμοί επιβάλλουν κάποια μέτρα πολέμου, αλλά είναι ένα βήμα χαμηλότερα από τη «μέγιστη αντίδραση» που εισήγαγε το Κρεμλίνο στα κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη.
Το μέτρο θα μπορούσε να σημαίνει ένα νέο επίπεδο ελέγχου των βιομηχανιών, επαναπροσδιορίζοντάς τες για την υποστήριξη του στρατού.
«Αυτό που βλέπουμε είναι ένα είδος στρατηγικής “βραστού βατράχου”, όπου αντί να ανακοινώνεται κάθε μεγάλο βήμα που ίσως θα συγκλονίσει το ρωσικό κοινό, η ιδέα είναι να αναπτυχθούν αυτά σταδιακά», δήλωσε ο Μπέργκμαν.
Εάν η κήρυξη στρατιωτικού νόμου αποδειχθεί κάπως επιτυχής και η Ρωσία εξακολουθεί να χρειάζεται περισσότερα στρατεύματα και πόρους, «θα μπορούσε κάλλιστα να επεκταθεί», είπε.
Τα μέτρα στα παράνομα προσαρτημένα εδάφη θα μπορούσαν να σημαίνουν περαιτέρω αναγκαστικές μετακινήσεις σε μέρη της Ρωσίας. «Ο στρατιωτικός νόμος του Πούτιν στις προσαρτημένες περιοχές … είναι προετοιμασία για τη μαζική μετακίνηση του ουκρανικού πληθυσμού σε υποβαθμισμένες περιοχές της [Ρωσίας] προκειμένου να αλλάξει η εθνοτική σύνθεση του κατεχόμενου εδάφους», έγραψε στο Twitter ο Ολέξι Ντανίλοφ, γραμματέας του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας της Ουκρανίας. Αλλά τέτοιες μετακινήσεις βρίσκονται εδώ και καιρό σε εξέλιξη.
