Όταν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προχώρησε σε χωρίς προηγούμενο αύξηση επιτοκίων κατά 75 μονάδες βάσης στις αρχές Σεπτεμβρίου, υποσχέθηκε ότι θα ακολουθήσει ακόμη πιο αυστηρή νομισματική πολιτική και στη συνέχεια, θέτοντας ως πρώτη προτεραιότητα την αναχαίτιση του πληθωρισμού που καλπάζει. Τώρα όλα δείχνουν ότι οδεύει μέσα στο μήνα που διανύουμε προς νέα μεγάλη αύξηση στο κόστος δανεισμού, παρά το γεγονός ότι πολλές χώρες στην ευρωζώνη κινδυνεύουν με ύφεση. Οι αγορές πλέον ποντάρουν σε αύξηση από 50 έως 75 μονάδες βάσης στις 27 Οκτωβρίου που είναι η επόμενη συνεδρίαση της κεντρικής τράπεζας.
Όπως προειδοποίησε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στη νέα έκθεσή του για τις Παγκόσμιες Οικονομικές Προοπτικές (World Economic Outlook –WEO), ειδικά για τη ζώνη του ενιαίου νομίσματος, προβλέπεται για φέτος ανάπτυξη μόλις 3,5% και για του χρόνου μόλις 0,5%, ενώ συγκριτικά το 2021 η αύξηση του ΑΕΠ σε ετήσια βάση είχε φτάσει το 5,2%. Μάλιστα για τη Γερμανία και την Ιταλία αναμένεται για το 2023 ύφεση της τάξης του 0,3% και του 0,2% αντίστοιχα, όπως προβλέπει το ΔΝΤ.
Το ράλι όμως των τιμών δεν αφήνει πολλά περιθώρια, καθιστώντας πιο δύσκολο το έργο της κεντρικής τράπεζας. Με τον πληθωρισμό σε υψηλά δεκαετιών, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ανησυχούν ότι η ταχεία αύξηση των τιμών εδραιώνεται, αδειάζοντας το πορτοφόλι κι εμποδίζοντας τις επενδύσεις. Σε συνέχεια της μεγάλης αύξησης των επιτοκίων τον Ιούλιο, η ΕΚΤ αύξησε το επιτόκιο καταθέσεων εμπορικών τραπεζών στο 0,75% από το μηδέν και αύξησε το βασικό επιτόκιο αναχρηματοδότησης στο 1,25%. Πρόκειται για τα υψηλότερα επίπεδα από το 2011. Πλέον, ανάλογη κίνηση αναμένεται και στα τέλη του μήνα.
Σήμα για νέες αυξήσεις
Κορυφαία μέλη της εξάλλου έχουν δώσει ήδη σήμα. Η ΕΚΤ θα αυξήσει τα επιτόκια όσο χρειάζεται για να μειώσει το δομικό πληθωρισμό, ακόμη κι αν και ο ρυθμός θα μπορούσε ενδεχομένως να επιβραδυνθεί μετά το τέλος του έτους, δήλωσε το μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ και κεντρικός τραπεζίτης της Γαλλίας Βιλερουά ντε Γκαλό. Όπως εξήγησε το 4,8% με το οποίο τρέχει ο δομικός πληθωρισμός στην ευρωζώνη, όπου δεν περιλαμβάνονται οι τιμές της ενέργειας και των τροφίμων, είναι ποσοστό πολύ υψηλό. «Θα αυξήσουμε τα επιτόκια όσο χρειάζεται για να μειώσουμε τον δομικό πληθωρισμό», ήταν τα λόγια του. Ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη τρέχει πλέον σε ετήσια βάση με πάνω από 9% σύμφωνα με την Eurostat.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα πρέπει να κάνει «σημαντικά βήματα» στις δύο επόμενες συνεδριάσεις της για τα επιτόκια, σύμφωνα με το μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου Κλάας Κνοτ, ο οποίος ανήκει σε μια ομάδα υπερμάχων πιο αυστηρής νομισματικής πολιτικής. Ο κεντρικός τραπεζίτης της Ολλανδίας με τον τρόπο αυτό αυξάνει τις προσδοκίες για δεύτερη συνεχόμενη αύξηση επιτοκίων τον Οκτώβριο κατά 75 μονάδες βάσης.
Ο επικεφαλής της ολλανδικής κεντρικής τράπεζας είπε ότι η ΕΚΤ πρέπει να ολοκληρώσει την «ομαλοποίηση», όπως τη χαρακτήρισε, του κόστους δανεισμού προτού μπορέσει να στρέψει την προσοχή της στη μείωση του ισολογισμού της. Η ΕΚΤ στα πλαίσια του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE) έχει αγοράσει ομόλογα χωρών της ευρωζώνης αξίας τρισεκατομμυρίων ευρώ. «Χρειαζόμαστε τουλάχιστον δύο» ακόμη «σημαντικές αυξήσεις επιτοκίων», είπε ο Κοντ τη Δευτέρα σε ομιλία του στο Άμστερνταμ.
«Αναμένουμε ότι θα αυξήσουμε περαιτέρω τα επιτόκια, επειδή ο πληθωρισμός παραμένει πολύ υψηλός και είναι πιθανό να παραμείνει πάνω από τον στόχο μας για μεγάλο χρονικό διάστημα», είχε πει το Σεπτέμβριο η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ. Η ίδια είχε δώσει σήμα ότι οι αυξήσεις επιτοκίων θα μπορούσαν να συνεχιστούν και στις αρχές του 2023.
Ανησυχία για την ανάπτυξη
Με τις οικονομικές προοπτικές της Ευρώπης να επιδεινώνονται πάντως, δεν λείπουν και οι ανησυχίες για τη συνέχεια καθώς ο πληθωρισμός ρεκόρ και οι περικοπές στον εφοδιασμό της Ευρώπης από ρωσική ενέργεια καθιστούν μια ύφεση όλο και πιο πιθανή.
Αυτές οι εξελίξεις έχουν κάνει ορισμένα από μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ να προειδοποιούν για τυχόν υπερβολικές αυξήσεις επιτοκίων. Ο κεντρικός τραπεζίτης της Πορτογαλίας Μάριο Σεντένο ανέφερε, στην προσεκτικά διατυπωμένη γλώσσα των κεντρικών τραπεζιτών, είπε ότι οι αποφάσεις της ΕΚΤ πρέπει να είναι «σταδιακές και να καθοδηγούνται από την ευελιξία και την αναλογικότητα». Χαρακτήρισε πάντως την ομαλοποίηση της νομισματικής πολιτικής ως «απολύτως αναγκαία και επιθυμητή».
Ο Ισπανός ομόλογός του Πάμπλο Χερναντεζ ντς Κος ανέφερε ότι ο ρυθμός εξομάλυνσης της επιτοκιακής πολιτικής της ΕΚΤ θα εξαρτηθεί από τα οικονομικά δεδομένα, προσθέτοντας ότι τα επιτόκια θα αυξηθούν έως ότου ο πληθωρισμός υποχωρήσει προς τον στόχο του 2%.
