Η Ευρώπη βρίσκεται στη δίνη της ενεργειακής κρίσης, με τους αναλυτές να προειδοποιούν ότι η οικονομική ζημιά από την απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο μπορεί να προκαλέσει μια κρίση που θα επισκιάσει ακόμα και την χρηματοπιστωτική κρίση του 2009.
Τονίζουν μάλιστα, ότι παρά τα μέτρα που λαμβάνουν οι κυβερνήσεις, η ύφεση σε ολόκληρη την ήπειρο είναι πλέον φαινομενικά αναπόφευκτη, προσθέτοντας ότι έρχεται ένας δύσκολος χειμώνας για τις βιομηχανίες που αναζητούν βασικές πρώτες ύλες, οι οποίες μαζί με τα νοικοκυριά κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τους λογαριασμούς ενέργειας που είναι στα ύψη.
Το δύσκολο σενάριο του χειμώνα
Βασιζόμενο σε ένα μοντέλο της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας και οικονομίας, το βασικό σενάριο του Bloomberg Economics κάνει λόγο για πτώση 1% στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, με την ύφεση να ξεκινά το τέταρτο τρίμηνο. Κι αν ο χειμώνας είναι δριμύς και τα 27 μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν καταφέρουν να μοιραστούν αποτελεσματικά τις προμήθειες καυσίμων, η συρρίκνωση θα μπορούσε να φτάσει το 5%. Είναι περίπου τόσο βαθιά όσο η ύφεση του 2009.
Κι όπως τονίζει το Bloomberg, ακόμη κι αν αυτή η μοίρα αποφευχθεί, η οικονομία της ευρωζώνης αναμένεται να εισέλθει στο 2023 βιώνοντας την τρίτη μεγαλύτερη συρρίκνωση από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο — με τη Γερμανία να είναι μεταξύ εκείνων που θα υποφέρουν περισσότερο.
«Η Ευρώπη οδεύει ξεκάθαρα σε μια αρκετά βαθιά ύφεση», δήλωσε ο Maurice Obstfeld, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος στο ΔΝΤ, ο οποίος είναι τώρα ανώτερος συνεργάτης στο Peterson Institute for International Economics στην Ουάσιγκτον.
Η ζοφερή προοπτική σημαίνει ήδη ότι, επτά μήνες μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, οι κυβερνήσεις μοιράζουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ σε οικογένειες την ίδια στιγμή που διασώζουν εταιρείες και μιλούν για περιορισμούς στη χρήση ενέργειας. Αλλά και αυτές οι προσπάθειες μπορεί να αποτύχουν.
Ο ρόλος της ΕΚΤ
Αλλά και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σε μια προσπάθεια να χαλιναγωγήσει τον πληθωρισμό, αυξάνει επιθετικά τα επιτόκια, επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο τις αναπτυξιακές προοπτικές της Ευρώπης. Εξάλλου, η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ είναι ξεκάθαρη όταν καλείται να απαντήσει στο δίλημμα «πληθωρισμός ή ύφεση», δίνοντας σαφή προτεραιότητα στον πρώτο.
«Η προοπτική σκοτεινιάζει», είπε η Λαγκάρντ μιλώντας στους ευρωβουλευτές στις Βρυξέλλες. «Αναμένουμε ότι η δραστηριότητα θα επιβραδυνθεί σημαντικά τα επόμενα τρίμηνα».
Ορισμένοι παρατηρητές της ενεργειακής βιομηχανίας προειδοποιούν για μια διαρκή κρίση που δυνητικά αποδεικνύεται μεγαλύτερη από τα προβλήματα στον εφοδιασμό πετρελαίου της δεκαετίας του 1970. Πράγματι, ο τελικός αντίκτυπος των ελλείψεων θα μπορούσε να είναι ακόμη χειρότερος από ό,τι μπορούν να αποτυπώσουν τα οικονομικά μοντέλα, δήλωσε ο Τζέιμι Ρας, επικεφαλής οικονομολόγος του Bloomberg.
Σε μια ενεργειακή κρίση, η βιομηχανική αλυσίδα εφοδιασμού μπορεί να καταρρεύσει με δραματικούς και απρόβλεπτους τρόπους. Οι μεμονωμένες επιχειρήσεις έχουν ένα οριακό σημείο πάνω από το οποίο το υψηλό κόστος ενέργειας σημαίνει απλώς ότι σταματούν να λειτουργούν. Ολόκληροι τομείς μπορεί να αντιμετωπίσουν ελλείψεις , ενώ στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας, μόλις ξεκινήσει μια διακοπή ρεύματος, μπορεί γρήγορα να ξεφύγει από τον έλεγχο, διαπερνώντας το δίκτυο.
«Η ανάλυσή μας είναι μια λογική αφετηρία για να σκεφτούμε τα κανάλια μέσω των οποίων οι ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας επηρεάζουν την οικονομία», είπε ο Ρας. «Αλλά δεν μπορεί να μας πει τον αντίκτυπο των αστοχιών του συστήματος».
Δεν αρκεί η πτώση
Κι ενώ τιμές του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας έχουν υποχωρήσει από τα ρεκόρ του Αυγούστου, εξακολουθούν να είναι περισσότερο από έξι φορές υψηλότερες από το κανονικό σε ορισμένες περιοχές. Σε αυτά τα ύψη χιλιάδες εταιρείες απλά δεν είναι βιώσιμες μακροπρόθεσμα χωρίς την κρατική υποστήριξη.
Οι πολιτικοί έχουν ήδη ανοίξει τις δημοσιονομικές πύλες για να αποτρέψουν μια οικονομική καταστροφή κατά τη διάρκεια της πανδημίας και συνέχισαν να υποστηρίζουν από τις αρχές της ενεργειακής κρίσης. Τώρα πρέπει να επιλέξουν εάν θα επιβαρύνουν περαιτέρω τα δημόσια οικονομικά με περισσότερη βοήθεια.
«Οι κυβερνήσεις δέχονται τεράστια πίεση να παρέμβουν», δήλωσε ο Ντάριο Πέρκινς, οικονομολόγος στο TS Lombard στο Λονδίνο. «Τα ανώτατα όρια τιμών, η στήριξη της ρευστότητας και οι μεγάλες δημοσιονομικές μεταβιβάσεις φαίνονται αναπόφευκτες. Οι αρχές πρέπει να στηρίξουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις ή να υποστούν ύφεση παρόμοια με αυτή που απέφυγαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας».
