Νέα στοιχεία για το big deal των 35 δισ. ευρώ των εμβολίων με τη Pfizer αποκαλύπτει η έρευνα των «Ράμπο» στις Βρυξέλλες. Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει βρεθεί στο επίκεντρο έρευνας για τα SMS που αντάλλαξε με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Pfizer, Αλμπερτ Μπουρλά για την αγορά εμβολίων, στη διάρκεια της κορύφωσης της πανδημίας.
Όπως αποκαλύπτει το Politico, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο δημοσίευσε έκθεση. Σε αυτή κατηγορεί την Επιτροπή ότι αρνείται να αποκαλύψει οποιεσδήποτε λεπτομέρειες σχετικά με τον προσωπικό ρόλο της προέδρου της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στις συνομιλίες που είχε με τον Αλμπέρτ Μπουρλά της Pfizer.
Οι διαπιστώσεις της εποπτικής αρχής των Βρυξελλών είναι ξεκάθαρες για τον ρόλο της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν: Η επικεφαλής της ΕΕ δεν ακολούθησε το υφιστάμενο εγχειρίδιο κανόνων για να καταλήξει σε μια προκαταρκτική συμφωνία με την πολυεθνική των ΗΠΑ, ανοίγοντας τον δρόμο για την υπογραφή σύμβασης για έως και 1,8 δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίου κατά του κορονοϊού τον Μάιο του 2021.
Μάλιστα, όπως επισημαίνει, για όλα τα άλλα εμβόλια και τις συμφωνίες που συνήφθησαν από την ΕΕ μεταξύ 2020 και 2021, μια κοινή ομάδα αποτελούμενη από αξιωματούχους από την Επιτροπή και επτά χώρες μέλη διεξήγαγε διερευνητικές συνομιλίες. Το αποτέλεσμα μεταφέρθηκε στη συνέχεια σε ένα συμβούλιο αποτελούμενο από εκπροσώπους και των 27 κρατών μελών της ΕΕ που το ενέκριναν. Οι διαδικασίες αυτές δεν τηρήθηκαν για την Pfizer.
Και αυτό, όταν πρόκειται για τη μεγαλύτερη σύμβασης της ΕΕ, όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει στην έκθεσή του το Ελεγκτικό Συνέδριο. Τι συνέβη; Η ίδια η φον ντερ Λάιεν -προσωπικά- διεξήγαγε προκαταρκτικές διαπραγματεύσεις για τη σύμβαση τον Μάρτιο και παρουσίασε τα αποτελέσματα στο Συμβούλιο τον Απρίλιο. Διαπιστώνεται δε, ότι ούτε η προγραμματισμένη συνάντηση επιστημονικών συμβούλων, που οργανώθηκε για να συζητηθεί η στρατηγική εμβολίων της ΕΕ για το 2022, πραγματοποιήθηκε ποτέ.
Σε αντίθεση με τις άλλες διαπραγματεύσεις για τις συμβάσεις, η Κομισιόν αρνήθηκε να παράσχει αρχεία των συζητήσεων με την Pfizer, υπό μορφή πρακτικών, ονομάτων εμπειρογνωμόνων που παρείχαν συμβουλές, συμφωνηθέντων όρων ή άλλων αποδεικτικών στοιχείων. «Ζητήσαμε από την Επιτροπή να μας παράσχει πληροφορίες σχετικά με τις προκαταρκτικές διαπραγματεύσεις για αυτή τη συμφωνία», γράφουν οι συντάκτες της έκθεσης. «Ωστόσο, δεν υπήρξε καμία», σημειώνουν.
Ένας ανώτερος ελεγκτής που βοήθησε να ηγηθεί της έρευνας είπε στο Politico ότι η άρνηση της Επιτροπής να αποκαλύψει πληροφορίες είναι εξαιρετικά ασυνήθιστη. «Αυτό δεν συμβαίνει σχεδόν ποτέ. Δεν είναι μια κατάσταση που αντιμετωπίζουμε συνήθως», όπως σημείωσε, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας.
Τα sms με τον Μπουρλά της Pfizer για τα εμβόλια
Τον Απρίλιο του 2021, οι New York Times ανέφεραν ότι η επικεφαλής της Κομισιόν είχε ανταλλάξει γραπτά μηνύματα με τον Αλμπερντ Μπουρλά, τον διευθύνοντα σύμβουλο της Pfizer, ενόψει της συμφωνίας. Η φαινομενικά άνετη σχέση μεταξύ κορυφαίων πολιτικών και επιχειρηματικών ηγετών δημιούργησε αίσθηση εκείνη την εποχή και προκάλεσε σάλο στη συνέχεια.
Όπως σημειώνεται στην έκθεση, η έρευνα του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή για το θέμα έπεσε πάνω σε ένα τοίχο σιωπής. Εκείνη την εποχή, η Επιτροπή ισχυρίστηκε ότι δεν είχε πλέον τα γραπτά μηνύματα. Σε απάντηση, η διαμεσολαβήτρια Emily O’Reilly διαπίστωσε ότι είχε σημειωθεί κακοδιοίκηση.
Η έρευνα περιστρέφεται γύρω από την τρίτη σύμβαση της Επιτροπής για το εμβόλιο mRNA των BioNTech/Pfizer. Τα δύο προηγούμενα συμβόλαια είχαν εξασφαλίσει συνολικά έως και 600 εκατομμύρια δόσεις. Αλλά αυτό το επόμενο, για έως και 1,8 δισεκατομμύρια δόσεις, αποδείχτηκε το μεγαλύτερο μακράν όλων όσων υπέγραψαν οι Βρυξέλλες. Προέβλεπε δε, την εκ των προτέρων αγορά 900 εκατομμυρίων δόσεων, με δυνατότητα παραγγελίας 900 εκατομμυρίων επιπλέον, για παράδοση το 2022 και το 2023.
Το συμβόλαιο ήταν σημαντικό τόσο σε όγκο όσο και σε χρηματικό τίμημα. Σύμφωνα με στοιχεία που διέρρευσαν, οι δόσεις κόστισαν αρχικά 15,50 ευρώ κάθε μια, με την τιμή στη συνέχεια να ανεβαίνει στα 19,50 ευρώ σύμφωνα με τους Financial Times, κάτι που σημαίνει ότι η αξία θα φτάσει τα 35 δισεκατομμύρια ευρώ εάν η συμφωνία υλοποιηθεί πλήρως.
Σκάνδαλο κι όταν ήταν υπουργός η φον ντερ Λάιεν
Το θέμα με τα εμβόλια της Pfizer είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο για τη φον ντερ Λάιεν. Αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που καλείται να απολογηθεί. Το 2018, όταν ήταν ακόμη υπουργός Άμυνας της Γερμανίας, βρέθηκε στο επίκεντρο ενός σκανδάλου σχετικά με τις προμήθειες συμβάσεων, καθώς είχε διαγράψει γραπτά μηνύματα που αφορούσαν στην υπόθεση. Και τότε, στο επίκεντρο ήταν πάλι τα SMS της φον ντερ Λάιεν.
Η φον ντερ Λάιεν βρέθηκε ενώπιον της Εξεταστικής Επιτροπής του Ομοσπονδιακού Κοινοβουλίου το 2020, για το σκάνδαλο των εξωτερικών συμβούλων του γερμανικού υπουργείου Άμυνας,. Και η θέση της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επιβαρύνθηκε ακόμη περισσότερο από την αποκάλυψη ότι το υπουργείο Άμυνας φέρεται να διέγραψε τα γραπτά μηνύματα από το υπηρεσιακό κινητό τηλέφωνο της κυρίας φον ντερ Λάιεν, παρά το γεγονός ότι αυτό είχε ήδη χαρακτηριστεί «αποδεικτικό στοιχείο».
Σύμφωνα με εκπρόσωπο του υπουργείου, το περιεχόμενο του τηλεφώνου διεγράφη «για λόγους ασφαλείας».
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είναι παντρεμένη με τον Χάικο φον ντερ Λάιεν. Ο σύζυγός της είναι ιατρικός διευθυντής στην αμερικανική εταιρεία βιοτεχνολογίας Orgenesis, που ειδικεύεται στις κυτταρικές και γονιδιακές θεραπείες.
