Tη στιγμή που ο πόλεμος στην Ουκρανία ταράζει τη γεωπολιτική «σκακιέρα» και τις αγορές, ο πληθωρισμός αγγίζει νέα υψηλά και τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα παραμένουν, οι μεγαλύτεροι επενδυτές και αναλυτές προσπαθούν να βγάλουν άκρη.
Το Bloomberg μίλησε με τρεις «γκουρού» των αγορών για τους κινδύνους των επόμενων 5 με 10 ετών. Η Abby Joseph Cohen, πρώην αναλυτής της Goldman Sachs και νυν καθηγητής στο Columbia University, ο Sam Bankman-Fried, CEO της εταιρείας συναλλαγής κρυπτονομισμάτων FTX και ο δισεκατομμυριούχος τραπεζίτης Ken Moellis, απάντησαν ενδελεχώς στο ερώτημα του τί μέλλει γενέσθαι
Ξεθωριασμένο αμερικανικό όνειρο
Σύμφωνα με την Cohen «το “μυστικό συστατικό” της αμερικανικής οικονομίας μέχρι τώρα ήταν η αύξηση του πληθυσμού, η οποία κάποτε αποτελούσε αστείρευτη πηγή εργατικού δυναμικού αλλά τώρα πια κινδυνεύει να στερέψει. Τα μαθηματικά είναι απλά: περισσότεροι εργαζόμενοι, περισσότερο ΑΕΠ. Οι ΗΠΑ ήταν ένα κράτος προσφύγων και μεταναστών από την ίδρυσή τους. Εάν δε συνεχίσει να είναι κάτι τέτοιο, θα έχουμε πρόβλημα σε μακροπρόθεσμο επίπεδο.
Σύμφωνα με τα δεδομένα, υπάρχει έλλειψη εργατικού δυναμικού παντού. Μεγάλο μέρος του πληθωρισμού τιμών στον τομέα των υπηρεσιών οφείλεται στην έλλειψη εργαζομένων. Δεν έχουμε, παράλληλα, αρκετούς επιστήμονες, μηχανικούς, γιατρούς.Remaining Time-0:00FullscreenMute
Παράλληλα, πρέπει να λάβουμε υπόψη πως πρέπει να δημιουργούμε και “φυτώρια” ταλέντων. Τα παιδιά μας, όμως, δεν αποκτούν τα αναγκαία όπλα για τη μελλοντική τους παραγωγική είσοδο στην αγορά εργασίας και τον κόσμο της επιστήμης.
Το αφήγημα του “αμερικανικού ονείρου” πρέπει επίσης να εδραιωθεί. Τί σημαίνει; Είναι η σταδιακή οικονομική ευρωστία των διαφορετικών γενεών; Εάν ναι, τότε ο μέσος όρος του εισοδήματος των νοικοκυριών τα τελευταία 30 με 40 έτη δεν έχει βελτιωθεί. Αυτό αποτελεί πρόβλημα, αφού δημιουργεί κοινωνικοπολιτικό διχασμό και οι Αμερικανοί πολίτες νιώθουν χαμένοι.
Ένας τρόπος καταπολέμησης του προβλήματος αυτού θα ήταν η ενίσχυση των επιχειρήσεων που προσφέρουν υψηλό εισόδημα στους εργαζομένους. Ο προστατευτισμός των προηγούμενων δύο αιώνων, όμως, δεν αποτελεί μακροπρόθεσμη λύση.
Η επένδυση προέρχεται τόσο από την κυβέρνηση αλλά και από τιους ιδιώτες. Οι ιδιωτικές εταιρείες επενδύουν αδρά στο μέλλον, στην εκπαίδευση των εργαζομένων, την έρευνα και την επιστήμη. Αυτό μπορεί να μας βοηθήσει σημαντικά.
Η τελευταία φορά που έγινε αυτό, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές ήταν οι “οικονομικά χρυσές” δεκαετίες του ‘50 και του ‘60 όταν οι επενδύσεις στις ΗΠΑ λάμβαναν χώρα με “βλέμμα” προς το μέλλον. Τότε, βρισκόμασταν στην πρώτη θέση της κατάταξης των επενδύσεων αυτών στον κόσμο. Τώρα πια, έχουμε χάσει την πρωτοκαθεδρία μας.
Η οικονομική υγεία και η ανάπτυξη της οικονομίας -όχι των αγορών αλλά των πολιτών- βασίζεται ως επί το πλείστον στην οικονομική σταθερότητα της μεσαίας τάξης. Η πρόσφατη αύξηση του πληθωρισμού έχει καταρρίψει το αφήγημα της ορθής οικονομικής ανάπτυξης, με τη μεσαία τάξη να υποφέρει ιδιαίτερα. Τώρα πια, βλέπουμε ξεκάθαρα τις ρωγμές στο σύστημά μας.
Είμαι χαρούμενη που οι μισθοί αυξάνονται. Πρόκειται για μία καλή αρχή, αλλά δεν αποτελεί πανάκεια. Το πρόβλημα των τελευταίων 40 ετών που δημιουργήσαμε δε θα λυθεί σε λίγες εβδομάδες. Θα πάρει χρόνο», σημείωσε η Cohen.
H πανδημία
Σύμφωνα με τον Bankman-Fried «κάτι το οποίο μου προκαλεί απορία αλλά και ενδιαφέρον θα είναι η μελλοντική μας αντιμετώπιση των πανδημιών. Ο κορονοϊός δεν ήταν ένα δυσμενές σενάριο. Φοβάμαι για την πιθανότητα δημιουργίας πανδημίας ενός πολύ πιο θανατηφόρου ιού. Δε θα μπορέσουμε να ελέγξουμε ούτε τους θανάτους, ούτε την οικονομία, ούτε την κοινωνία αυτή καθεαυτή.
Είναι, πια, ξεκάθαρο πως πιαστήκαμε απροετοίμαστοι. Έχουμε επιστρέψει στο ίδιο σημείο. Κανείς δε μιλάει για μία νέα πανδημία και την πιθανή αντιμετώπισή της. Με τη μερική χαλάρωση της πανδημίας, είναι επίσης ξεκάθαρο πως δεν αποφύγαμε τα προβλήματα στην οικονομία. Ξοδέψαμε τρισεκατομμύρια δολάρια προσπαθώντας να “στοκάρουμε” τις τρύπες που δημιούργησε η πανδημία χωρίς να αντιμετωπίζουμε το ίδιο το πρόβλημα. Εάν υπάρξει μία νέα, πιο θανατηφόρα μετάλλαξη, ή ένας νέος πιο θανατηφόρος ιός, η παραγωγικότητα, παρά την μερική εισαγωγή της τηλεργασίας στην καθημερινότητά μας, θα μειωθεί περισσότερο.
Ο πολιτικός διχασμός που δημιουργήθηκε τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο δεν έχει καμία σχέση με τις λύσεις. Αντί να μιλούμε για μάσκες, πρέπει να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα αυτό καθεαυτό και να επικεντρωθούμε σε κοινωνικές αλλαγές και βελτίωση -για παράδειγμα- του εξαερισμού των ακινήτων. Κανείς δεν επιζητά μία πανδημία, σε όποιο πολιτικό κόμμα κι αν ανήκει.
Πρέπει να δημιουργήσουμε συστήματα που μας προειδοποιούν για την πανδημία, να βελτιώσουμε την κοινή μας αντιμετώπιση σε κρίσεις τέτοιου είδους. Δε χρειάζεται να κλείσουμε την οικονομία, δε χρειάζεται να έχουμε θύματα. Μπορούμε να ξοδέψουμε δεκάδες δισεκατομμύρια τώρα έτσι ώστε να μη χρειαστεί να ξοδέψουμε δεκάδες τρισεκατομμύρια στο μέλλον», τόνισε ο CEO της FTX.
Το τέλος της παγκοσμιοποίησης
Σύμφωνα με τον δισεκατομμυριούχο τραπεζίτη και ιδρυτή της Moelis & Co, Ken Moelis «αυτό που περνάμε είναι μία απο-παγκοσμιοποίηση. Τα κράτη θα επικεντρωθούν προς τα έσω και θα πρέπει να υποστηρίξουν τον εαυτό τους. Η Γερμανία αποτελεί ένα καλό παράδειγμα. Μέχρι τώρα η χώρα ανέθετε την εθνική της άμυνα στις ΗΠΑ, την οικονομική της διαχείριση στην Ε.Ε., την ενέργειά της στη Ρωσία και την αγορά λιανικής της στην Κίνα. Αποτελούσε παράδειγμα παγκοσμιοποίησης. Τώρα, η Γερμανία βρίσκεται σε εξαιρετικά δύσκολο σημείο.
Ιστορικά, οι περισσότερες χώρες δεν εξάγουν αγαθά τα οποία θεωρούνται βασικά για την επιβίωσή τους, όπως τα τρόφιμα και η ενέργεια. Τώρα, κάθε κοινωνία θα πρέπει να αναλογιστεί εάν πρέπει να συνεχίσει να εξάγει προϊόντα στα οποία βασίζεται.
Οι ΗΠΑ είναι μία τεράστια χώρα γεμάτη με πρώτες ύλες. Η ενεργειακή κρίση στη χώρα αποτελεί επιλογή, αλλά μπορούμε να την αλλάξουμε. Έχουμε τις δυνατότητες.
Η Γερμανία έχει βρεθεί με την πλάτη στον τοίχο. Έχει κλείσει τις μονάδες παραγωγής πυρηνικής ενέργειάς της και η ενεργειακή κρίση απειλεί την κοινωνικοοικονομική συνοχή.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία πρόκειται να οδηγήσει πολλές χώρες σε αναδιαμόρφωση των προτεραιοτήτων τους. Πολλές χώρες δεν έχουν, επίσης, την εγχώρια δυνατότητα αντιστάθμισης της ενεργειακής κρίσης όπως οι ΗΠΑ, οι οποίες μπορούν να καταπολεμήσουν το πρόβλημα μέσα σε λίγα χρόνια.
Αρκετές εξ αυτών, ιδιαίτερα οι αναπτυσσόμενες οικονομίες της Αφρικής και της Ασίας, βασίζονται εξ ολοκλήρου στα αγροτικά προϊόντα της Ουκρανίας ή της Ρωσίας. Οι κοινωνικές ταραχές έχουν ήδη ξεκινήσει, όπως είδαμε στη Σρι Λάνκα.
Το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας προσπαθεί να φτάσει στο σημείο του να ανήκει στη μεσαία τάξη. Αν αυξήσουμε τα ενεργειακά κόστη δραματικά, οι πολίτες δεν θα είναι ευχαριστημένοι. Ας μην ξεχνάμε πως η Αραβική Άνοιξη ξεκίνησε από την έλλειψη τροφίμων.
Παράλληλα θα αναγκαστεί να αλλάξει και το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Οι πρόσφατες κυρώσεις κατά της Ρωσίας θα οδηγήσουν πολλές χώρες στο να αναρωτηθούν εάν ο δημόσιος πλούτος τους είναι ασφαλής στα θησαυροφυλάκια της αμερικανικής Fed.
Πολλοί αναρωτιούνται τι πρέπει να κάνουν με τις καταθέσεις τους στο Χονγκ Κονγκ, ή στιν Κίνα. Τί μέλλει γενέσθαι εάν η Δύση φτάσει σε γεωπολιτικό αδιέξοδο με τους Κινέζους;
Ανησυχώ για το τί μπορεί να λάβει χώρα σε φτωχότερες χώρες εάν -για παράδειγμα- το πετρέλαιο φτάσει τα $200/βαρέλι. Εάν δεν υπάρχουν τρόφιμα. Το αποτέλεσμα θα είναι καταστροφικό για όλους», τόνισε ο Moellis.
