Πρόταση για δημιουργία ενός Ταμείου Σταθερότητας της Ευρωζώνης (Euro Area Stability Fund), ύψους 250 δισ. ευρώ, το οποίο θα χορηγεί δάνεια με ευνοϊκούς όρους σε χώρες – μέλη που πλήττονται από εξωτερικά σοκ, παρουσίασε ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM).
Η πρόταση παρουσιάζεται σε μελέτη των στελεχών του ESM, Florian Misch και Martin Rey, με τίτλο: «Το επιχείρημα για ένα Ταμείο Σταθερότητας της Ευρωζώνης που θα βασίζεται στη χορήγηση δανείων».
Αν και σημειώνεται ότι οι απόψεις των συντακτών δεν απηχούν αναγκαστικά αυτές του ESM, είναι βέβαιο ότι έχουν τη σύμφωνη γνώμη της ηγεσίας του. Αλλωστε, ο διευθύνων σύμβουλος του ESM, Κλάους Ρέγκλινγκ, η θητεία του οποίου στο τιμόνι του Μηχανισμού ολοκληρώνεται τον Οκτώβριο, έχει εκφρασθεί επανειλημμένα υπέρ της δημιουργίας ενός Ταμείου για την ενίσχυση και τη μεγαλύτερη σταθερότητα της Ευρωζώνης.
Οι όροι των δανείων
Σύμφωνα με την πρόταση, η χορήγηση δανείων μπορεί να φθάνει έως το 4% του ΑΕΠ των χωρών, οι οποίες αντιμετωπίζουν πρόβλημα λόγω εξωτερικού σοκ, όπως για παράδειγμα του πολέμου στην Ουκρανία, όχι όμως για τις χώρες που τα προβλήματα οφείλονται σε εγχώριες πολιτικές και έχουν ενταχθεί σε πρόγραμμα προσαρμογής (μνημόνιο). Επίσης, για να είναι επιλέξιμη μία χώρα δεν θα πρέπει να υπάγεται στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος ή υπερβολικών ανισορροπιών.
Η διάρκεια των δανείων θα είναι έως 10 έτη και το κόστος τους θα καθορίζεται από το επιτόκιο για τα 10ετή ομόλογα που εκδίδει ο ESM συν ένα μικρό περιθώριο 0,1% και ένα εφάπαξ τέλος φακέλου που αντιστοιχεί στο 0,25% του δανείου.
Τα στελέχη του ESM τονίζουν ότι υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που οδηγούν στην ανάγκη ενός δημοσιονομικού ταμείου σταθεροποίησης για την Ευρωζώνη:
- Πρώτον, τα επίπεδα – ρεκόρ του χρέους και οι πολιτικές μεγάλης νομισματικής στήριξης την περασμένη δεκαετία περιορίζουν τόσο τον νομισματικό χώρο στην Ευρωζώνη συνολικά όσο και τον δημοσιονομικό χώρο σε πολλές χώρες – μέλη.
- Δεύτερον, η προοπτική μεγάλων εξωτερικών και ασύμμετρων σοκ αυξάνεται. Ο πόλεμος στην Ουκρανία και κλιματική αλλαγή μπορούν άμεσα ή έμμεσα να προκαλέσουν σημαντικά σοκ στην Ευρωζώνη. Αναφέρεται, ως παράδειγμα, ότι οι πυρκαγιές στην Ελλάδα το 2021 προκάλεσαν δαπάνες περίπου 0,3% του ΑΕΠ το ίδιο έτος καθώς και πρόσθετες δαπάνες με τον προϋπολογισμό του 2022.
- Τρίτον, το βάθος των υφέσεων μπορεί να αυξηθεί στο μέλλον, αν και τα έως τώρα σχετικά στοιχεία παραμένουν περιορισμένα. Ωστόσο, σημειώνεται ότι η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και η πανδημία του κορονοϊού οδήγησαν σε οικονομικές υφέσεις που δεν είχαν σημειωθεί σε αναπτυγμένες οικονομίες μετά το τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου.
Η μελέτη σημειώνει, επίσης, ότι στην Ευρωζώνη υπάρχει δυναμική στις συζητήσεις για ένα ταμείο σταθεροποίησης και η συζήτηση αυτή μπορεί να συνδυασθεί με τη συνεχιζόμενη συζήτηση για τη μεταρρύθμιση του δημοσιονομικού πλαισίου της ΕΕ.
