Στα τέλη Μαρτίου, όταν ο Βλαντιμίρ Πούτιν υπέγραφε το προεδρικό διάταγμα που ισοδυναμούσε με τελεσίγραφο προς τους Ευρωπαίους – ή πληρώνετε σε ρούβλια το φυσικό αέριο που αγοράζετε ή σας το κόβω – είχαμε εκτιμήσει ότι ποντάριζε σε τέσσερα «χαρτιά» για να πετύχει το σχέδιό του. Σχεδόν δύο μήνες μετά, η αλήθεια είναι ότι του έχουν βγει και τα τέσσερα, έστω και όχι κατά 100%.
Η πραγματικότητα μιλά από μόνη της, άλλωστε: Ήδη, πριν από μία εβδομάδα, έγινε γνωστό ότι τουλάχιστον οι μισοί από τους πελάτες της Gazprom – στους οποίους περιλαμβάνεται και η ιταλική Eni, όπως και οι αντίστοιχοι όμιλοι Γερμανίας, Αυστρίας και άλλων κρατών-μελών της ΕΕ – είχαν ήδη ανοίξει τον απαιτούμενο ειδικό λογαριασμό για τις επόμενες πληρωμές.
Η δε Κομισιόν, η οποία επισήμως έχει διαμηνύσει σε όλους τους τόνους ότι δεν πρόκειται η ΕΕ να υποκύψει στον εκβιασμό της Μόσχας, είναι φανερό ότι επέλεξε την τακτική της «ενεργειακής ασάφειας», αφήνοντας πρακτικά τα πάντα ανοιχτά με τις οδηγίες που έχει δώσει.
Υποχωρήσεις για να αποτραπεί η κρίση
Έτσι, όπως σημειώνει η αμερικανική Washington Post, «οι ευρωπαϊκές ενεργειακές εταιρείες φαίνεται πως υπέκυψαν στην απαίτηση του Ρώσου προέδρου να αγοράζουν φυσικό αέριο χρησιμοποιώντας το νέο σύστημα πληρωμών, μια υποχώρηση η οποία αποτρέπει περισσότερα μπλακάουτ και ταυτόχρονα προσφέρει στον Πούτιν μια νίκη σε επίπεδο επικοινωνιακό, ενώ παράλληλα συμβάλει ώστε να συνεχίσει να χρηματοδοτείται ο πόλεμός του στην Ουκρανία». Προσθέτει δε ότι, όπως αποδείχθηκε, οι Ευρωπαίοι «είναι πρόθυμοι να παρακάμψουν κάποια εμπόδια προκειμένου να αποφύγουν μια ενεργειακή κρίση».
Ποια ήταν, όμως, αυτά τα «χαρτιά» στα οποία αναφερθήκαμε και αποφάσισε να παίξει ο Πούτιν, για να αποδειχθούν στην πράξη τόσο ισχυρά στην ενεργειακή και γεωπολιτική παρτίδα που παίζεται στην Ευρώπη;
Τα τέσσερα «χαρτιά» του Πούτιν
Το πρώτο ήταν ότι οι Ευρωπαίοι δεν θα επιβαρύνονταν ούτε κατά ένα σεντ σε σύγκριση με τα προβλεπόμενα στα συμβόλαια εάν δέχονταν τον νέο μηχανισμό πληρωμών. Αυτό λειτούργησε καταλυτικά στην απόφαση εταιρειών και κυβερνήσεων να πουν το «ναι» και να συμβιβαστούν με τα νέα δεδομένα.
Το δεύτερο «χαρτί» είχε να κάνει με το γεγονός ότι η αλλαγή θα μπορούσε να γίνει χωρίς κανείς να εκτεθεί – με άλλα λόγια, με τρόπο που και οι δύο πλευρές να είναι σε θέση να ισχυρίζονται πως πέρασε το δικό τους. «Κλειδί» σε αυτό ήταν ο ειδικός λογαριασμός στην Gazprombank, μέσω του οποίου οι Ευρωπαίοι θα μπορούσαν να συνεχίσουν να πληρώνουν σε ευρώ και οι Ρώσοι να παραλαμβάνουν τα χρήματά τους σε ρούβλια, καθώς θα μεσολαβούσε μια σχεδόν αυτόματη μετατροπή στην επίσημη αγορά συναλλάγματος.
Το τρίτο αφορούσε στη στήριξη του ρωσικού νομίσματος, το οποίο εκείνη την περίοδο δεχόταν έντονες πιέσεις εξαιτίας των δυτικών κυρώσεων. Πράγματι, εάν κοιτάξει κανείς τα σημερινά δεδομένα, θα διαπιστώσει πως η ισοτιμία του ρουβλίου έναντι του δολαρίου και του ευρώ όχι απλώς έχει ανακάμψει στα προ εισβολής επίπεδα, αλλά έχει φτάσει να βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο των τελευταίων τεσσάρων ετών.
Διότι δεν συνεμορφώθησαν…
Όσο για το τελευταίο «χαρτί» του Πούτιν ήταν ίσως και το καλύτερο από όλα. Γνωρίζοντας την εξάρτηση των Ευρωπαίων από το ρωσικό φυσικό αέριο, διεμήνυσε στις ηγεσίες τους ότι εάν δεν δεχτούν τους όρους του, θα μπορούσε να τους κλείσει τη στρόφιγγα, σπρώχνοντας αυτομάτως τις οικονομίες τους στον γκρεμό της ύφεσης – κάτι για το οποίο, στη συνέχεια, θα έπρεπε να απολογηθούν στις κοινωνίες και τις επιχειρήσεις τους, ειδικά καθώς είχαν την εναλλακτική που (πονηρά) τους προσφέρθηκε από το Κρεμλίνο.
Μάλιστα, για να γίνει πιστευτός και να μην θεωρήσει κανείς ότι μπλοφάρει, ο Πούτιν έσπευσε από πολύ νωρίς να διακόψει την παροχή σε Πολωνία και Βουλγαρία – προς παραδειγματισμό. Το έκανε δε και στην περίπτωση της Φινλανδίας, μετά την αίτηση που υπέβαλε για ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Εμπάργκο, ποιο εμπάργκο;
Εάν, λοιπόν, στην παραπάνω εικόνα συνυπολογιστεί και το γεγονός ότι εγκαταλειφθεί η προσπάθεια για να αποφασίσει η σύνοδος κορυφής της ερχόμενης εβδομάδας εμπάργκο στις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου στην ΕΕ, τότε εύκολα μπορούμε να φτάσουμε στο συμπέρασμα ότι ο Πούτιν έχει – μέχρι στιγμής – βγει νικητής στο ενεργειακό μπρα-ντε-φερ με την Ευρώπη. Κάτι που, πιθανότατα, δεν θα αλλάξει μέχρι το τέλος του 2022, αν όχι και στο μεγαλύτερο μέρος του 2023 – μέχρις ότου δηλαδή θα έχουν διασφαλιστεί οι αναγκαίες ποσότητες από εναλλακτικούς προμηθευτές και θα έχουν κατασκευαστεί και νέοι σταθμοί LNG.
Στην περίπτωση, μάλιστα, που μέχρι τότε έχει καταφέρει να πετύχει και τον βασικό στρατιωτικό του στόχο, την κατάληψη ολόκληρου του Ντονμπάς και τον εξαναγκασμό της Ουκρανίας σε (επί της ουσίας) συνθηκολόγηση – σενάριο που κάθε άλλο παρά απίθανο είναι με βάση την εικόνα από τα πεδία των μαχών – τότε ο πρόεδρος της Ρωσίας θα μπορέσει να ισχυριστεί ότι έχει βγει νικητής από αυτόν τον πόλεμο. Κι αυτό, παρά το τεράστιο κόστος σε ανθρώπινες ζωές – τις οποίες έτσι κι αλλιώς έχει αποδείξει πως δεν υπολογίζει ιδιαιτέρως.
