Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και οι εντεύθεν τεκτονικές προεκτάσεις της φαίνεται να έχουν σωρεύσει σε ερείπια όλες τις ψευδαισθήσεις και αυταπάτες της Ευρώπης. Για εβδομήντα χρόνια, οι ευρωπαϊκές χώρες κοιμούνταν τον νήδυμο.
Ούτε η τουρκική εισβολή στην Κύπρο, το 1974, ο πρώτος πόλεμος στη Γηραιά Ήπειρο μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ούτε η καταστροφή και διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, το 1999, μετά από 78 ημέρες ισοπεδωτικών ΝΑΤΟϊκών βομβαρδισμών σερβικών πόλεων, ξύπνησαν τους Ευρωπαίους. Η επέλαση του νεοφιλελευθερισμού, η οικονομική ευμάρεια και η κοινωνική πρόοδος άφησαν σε δεύτερη μοίρα το μέγα θέμα της ασφάλειας.
Αυτή στηρίζεται και εξαρτιέται από την αμερικανική-ΝΑΤΟϊκή ομπρέλα. Από τη δεκαετία του ’60 ο στρατηγός De Gaulle είχε υποβάλει την ανάγκη η Ευρώπη να έχει δικές της αμυντικές δυνατότητες, στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Δεν εισακούστηκε.
Όταν ο Emmanuel Macron ανήλθε στην προεδρία της Γαλλίας, τον Μάιο του 2017, μια από τις πρώτες εισηγήσεις του ήταν η απόκτηση από την ΕΕ, στρατηγικής αυτονομίας. Αυτή, φυσικά, προϋποθέτει κοινή εξωτερική πολιτική και άμυνα, δεδομένα που δεν υπάρχουν ακόμα.
Κατά την διάρκεια ομιλίας-ορόσημο, στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (26/9/2017, και συνέντευξη στον Economist, 7/11/2019), ο Πρόεδρος Macron επέμεινε στην επιβεβαίωση μιας «ευρωπαϊκής στρατιωτικής και τεχνολογικής κυριαρχίας», η οποία να εκδηλωθεί στην ασφάλεια, στον έλεγχο των ευρωπαϊκών μας συνόρων, στην εξωτερική πολιτική και στην ανάδειξη της Ευρώπης ως οικονομικής, βιομηχανικής και χρηματιστηριακής δύναμης. Πώς θα επιτευχθούν αυτά;
Σε συνέντευξή του στον ραδιοφωνικό σταθμό Europe1 (6/11/2018), ο Γάλλος Πρόεδρος είπε:
«Δεν θα προστατεύσουμε τους Ευρωπαίους, εάν δεν αποφασίσουμε να έχουμε έναν πραγματικό ευρωπαϊκό στρατό. Απέναντι στη Ρωσία, που βρίσκεται στα σύνορά μας και η οποία έχει δείξει ότι μπορεί να γίνει απειλητική… οφείλουμε να έχουμε μία Ευρώπη που αμύνεται περισσότερο μόνη, χωρίς να εξαρτάται αποκλειστικά από τις Ηνωμένες Πολιτείες, και κατά κυρίαρχο τρόπο». Ζήτησε επίσης «να προστατευθούμε απέναντι στην Κίνα, τη Ρωσία, ακόμη και απέναντι στις Ηνωμένες Πολιτείες».
Μετά την ουκρανική κρίση, τι παρατηρείται;
>Πρώτον, επανεξοπλισμός των ευρωπαϊκών κρατών με πρώτη τη Γερμανία, η οποία εξήγγειλε τη διάθεση 100 δισεκ. ευρώ για τις Ένοπλες Δυνάμεις της.
>Δεύτερον, μια πρωτοφανής συσπείρωση και ενότητα των Ευρωπαίων και του ΝΑΤΟ απέναντι στη ρωσική απειλή.
>Τρίτον, πλέον γίνεται ξεκάθαρο ότι η ΕΕ οφείλει να ενεργεί, σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας, ομοσπονδιακά και όχι εθνοκρατικά.
>Τέταρτον, εγκρίθηκε η στρατηγική πυξίδα, η οποία είναι ένα φιλόδοξο σχέδιο δράσης για ισχυρότερη πολιτική ασφάλειας και άμυνας της ΕΕ έως το 2030.
Στόχος της στρατηγικής πυξίδας είναι να καταστεί η ΕΕ ισχυρότερος και ικανότερος πάροχος ασφάλειας, ώστε να είναι σε θέση να προστατεύει τους πολίτες της και να συμβάλλει στη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια. Θα ενισχύσει τη στρατηγική αυτονομία της και θα λειτουργεί συμπληρωματικά προς το ΝΑΤΟ. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, τα κράτη-μέλη έχουν δεσμευτεί να ενισχύσουν σημαντικά τις αμυντικές τους δαπάνες.
Με απλά λόγια, και με καθυστέρηση ετών, οι Ευρωπαίοι υιοθετούν εν πολλοίς τις εισηγήσεις Μακρόν. Όμως δεν αφίστανται των εθνικών συμφερόντων τους. Εξαιτίας των σκληρών κυρώσεων κατά της Ρωσίας, οι πολίτες της ΕΕ ήδη επηρεάζονται σοβαρά.
Στην τελευταία σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου υπήρξαν σκληρές αντιπαραθέσεις μεταξύ εταίρων του Βορρά και του Νότου, ειδικά στο θέμα της ενέργειας. Η Ελλάδα και η Κύπρος αξίωσαν μέτρα για απάμβλυνση των επιπτώσεων στους πολίτες τους. Πέραν αυτών, η Αθήνα και κυρίως η Λευκωσία αντιμετωπίζουν και άλλες επιπτώσεις εξαιτίας της ουκρανικής κρίσης.
Η Τουρκία, εισβολέας και κατακτητής της Κύπρου, αυτο-ανακηρύχθηκε σε «ειρηνοποιό», αξιοποιώντας τη διαχρονικά επιτήδεια ουδετερότητά της. Επίσης προβλήθηκε ως πιθανή εγγυήτρια της ασφάλειας της Ουκρανίας.
Το Κυπριακό πέρασε σε αμελητέα μοίρα, επειδή οι εταίροι μας, οι ΗΠΑ και οι Εγγλέζοι, σε μιαν απίστευτη επίδειξη ανεκδιήγητου φαρισαϊσμού, αίφνης ανακάλυψαν το Διεθνές Δίκαιο και την εθνική κυριαρχία, τα οποία, όμως, ξεχνούν στην περίπτωση της Κύπρου.
Ελλάδα και Κύπρος είναι υποχρεωμένες πλέον να συνεργαστούν πιο στενά και να επανασχεδιάσουν τη στρατηγική και την εξωτερική πολιτική τους,
>Πρώτον, για αντιμετώπιση των συνεπειών της ουκρανικής κρίσης – πολιτικών, στρατιωτικών, οικονομικών, ενεργειακών.
>Δεύτερον, να κατανοήσουν, επιτέλους, ότι η Τουρκία είναι εχθρική, αναθεωρητική, επεκτατική δύναμη και όχι… «σύμμαχος».
>Τρίτον, να εντείνουν δραστικά τα εξοπλιστικά προγράμματά τους στο πλαίσιο ενισχυμένου, ανανεωμένου Δόγματος Ενιαίου Αμυντικού Χώρου.
>Τέταρτον, Ελλάδα και Κύπρος έχουν αξιοποιήσιμα κοιτάσματα φυσικού αερίου, τα οποία μπορούν να αποτελέσουν, με τα ισραηλινά και αιγυπτιακά, εναλλακτική λύση στην απεξάρτηση της Ευρώπης από τη ρωσική μέγγενη.
Έτσι, επαναφέρεται στο προσκήνιο ο αγωγός EastMed, τον οποίο οι Αμερικανοί ακύρωσαν για να εμφανιστούν τώρα ως… σωτήρες της Ευρώπης, διά της προμήθειας του δικού τους φυσικού αερίου.
Η Ευρώπη και ο κόσμος βρίσκονται ενώπιον σεισμικών αλλαγών, γεωπολιτικών, στρατηγικών, οικονομικών, ενεργειακών, κατανομής ισχύος, σφαιρών επιρροής.
Η στρατηγική αυτονομία της ΕΕ και η στρατιωτική ισχυροποίησή της, η απεξάρτηση από τον ρωσικό εκβιασμό και ο απογαλακτισμός της από τις επικυρίαρχες ΗΠΑ, είναι εκ των ων ουκ άνευ.
Διαφορετικά, όπως προφητικά προειδοποίησε ο Macron, η Ευρώπη γεωπολιτικά θα εξαφανιστεί ή, το λιγότερο, θα είναι υποχείρια άλλων δυνάμεων. Δηλ. σήμερα ξανά των Αμερικανών.
*Πρώην Αρχισυντάκτης-Διευθυντής, Αρθρογράφος-αναλυτής στην κυπριακή εφημερίδα “Η Σημερινή”. ΜΑ στις Διεθνείς Σχέσεις και Ευρωπαϊκές Σπουδές του Πανεπιστημίου Λευκωσίας- Πτυχιούχος της Ανωτάτης Σχολής Δημοσιογραφίας της Lille – Universite Catholique de Lille – France
Σάββας Ιακωβίδης
