Τις πρώτες τροχιοδεικτικές βολές για την ποινική μεταχείριση της οποίας ενδεχομένως θα τύχουν τα πεπραγμένα της Μόσχας στην Ουκρανία προσφέρουν δύο σημερινές, σχεδόν ταυτόχρονες, εξελίξεις με έντονο χαρακτήρα νομικού προπλάσματο για περαιτέρω διερεύνηση.
Η πρώτη προέρχεται από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης:
Ο γενικός εισαγγελέας του Δικαστηρίου Καρίμ Χαν, οποίος επισκέφθηκε την ουκρανική πόλη Μπούτσα και με τη βαρύτητα της ιδιότητάς του, δήλωσε ότι η χώρα αποτελεί «Τόπο Εγκλήματος» (crime scene).
«Είμαστε εδώ γιατί έχουμε βάσιμους λόγους να πιστεύουμε ότι διαπράττονται εγκλήματα εντός της δικαιοδοσίας του δικαστηρίου», είπε στους δημοσιογράφους.
«Πρέπει να περάσουμε μέσα από το νέφος του πολέμου για να φτάσουμε στην αλήθεια. Αυτό απαιτεί ανεξάρτητη, αμερόληπτη έρευνα», πρόσθεσε και γνωστοποίησε ότι ήδη ιατροδικαστική ομάδα του Δικαστηρίου πρόκειται να αρχίσει να εργάζεται στην πόλη.
Η έκθεση του ΟΑΣΕ
Η δεύτερη εξέλιξη προέρχεται από τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (OAΣΕ) και συγκεκριμένα το Τμήμα Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Σε έκθεσή του, η οποία διερεύνησε τα γεγονότα στην Ουκρανία από τα τέλη Φεβρουαρίου και όλον τον Μάρτιο αναφέρει ότι υπάρχουν στοιχεία για παραβιάσεις από τις ρωσικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων παραβιάσεων του δικαιώματος στη ζωή, σεξουαλικής βίας, εξωδικαστικών δολοφονιών, αναγκαστικών απελάσεων, χρήσης ανθρώπινων ασπίδων και εξαφάνισης δημοσιογράφων και υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ανέφερε επίσης ότι ανθρωπιστικές αυτοκινητοπομπές δέχθηκαν επίθεση.
Καταθέτει επίσης ότι η επίθεση στο μαιευτήριο της Μαριούπολης στις 9 Μαρτίου πραγματοποιήθηκε από τη Ρωσία, μια κατηγορία που η Μόσχα έχει αρνηθεί.
Η έκθεση αναφέρει επίσης ότι μία ακόμη επίθεση, στις 16 Μαρτίου, στο θέατρο της Μαριούπολης , όπου είχαν κταφύγει πολίτες, ήταν έγκλημα πολέμου.
Η έκθεση του ΟΑΣΕ αναφέρει επίσης ότι και η Ουκρανία φαίνεται επίσης να έχει διαπράξει παραβιάσεις, ειδικά όσον αφορά στη μεταχείριση αιχμαλώτων πολέμου, αλλά ότι οι παραβάσεις της Ρωσίας ήταν πολύ μεγαλύτερες.
ΤΑ ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Στα γενικά συμπεράσματα της έρευνας – η οποία σημειώνει ότι δεδομένου του περιορισμένου χρόνου και πόρων δεν είναι δυνατόν να αποδώσει ευθύνες σε άτομα- αναφέρει:
Εν κατακλείδι (…) η Αποστολή βρήκε σαφή πρότυπα παραβιάσεων του Διεθνούς Δικαίου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (ΔΑΔ) από τις ρωσικές δυνάμεις για πολλά από τα ζητήματα που διερευνήθηκαν. Αυτό αφορά ιδιαίτερα τη διεξαγωγή εχθροπραξιών. Δεν είναι δυνατόν να σκοτωθούν τόσοι άμαχοι και τραυματίες και τόσοι πολλοί πολιτικοί στόχοι, συμπεριλαμβανομένων σπιτιών, νοσοκομείων, πολιτιστικών αγαθών, σχολείων, πολυώροφα κτίρια κατοικιών, διοικητικά κτίρια, σωφρονιστικά ιδρύματα, αστυνομία σταθμοί, σταθμοί νερού και ηλεκτρικά συστήματα εάν η Ρωσία είχε σεβαστεί τις υποχρεώσεις της στο ΔΑΔ όσον αφορά τη διάκριση, την αναλογικότητα και τις προφυλάξεις διεξαγωγή εχθροπραξιών στην Ουκρανία. Η διεξαγωγή της πολιορκίας της Μαριούπολης είναι ένα ακραίο παράδειγμα. Μεγάλο μέρος της συμπεριφοράς των ρωσικών δυνάμεων σε περιοχές της Ουκρανίας που κατείχε πριν και μετά την 24η Φεβρουαρίου 2022, συμπεριλαμβανομένων των αυτοαποκαλούμενων «δημοκρατιών» του Ντόνετσκ και τιου Λουγκάνσκ παραβιάζουν εξίσου το ΔΑΔ της στρατιωτικής κατοχής.
Η αποστολή εξέτασε επίσης τον αντίκτυπο της σύγκρουσης στα ανθρώπινα δικαιώματα. Ενώ δεν μπόρεσε να επαληθεύσει όλα τα αναφερόμενα περιστατικά που ενδέχεται να αφορούν παραβιάσεις του ΔΑΔ, βρήκε αξιόπιστα στοιχεία που υποδηλώνουν ότι τέτοιες παραβιάσεις, ακόμη και στα περισσότερα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα (δικαίωμα στη ζωή, απαγόρευση βασανιστηρίων και άλλες απάνθρωπες και εξευτελιστικές μεταχειρίσεις και τιμωρίες), έχουν διαπραχθεί, κυρίως στις περιοχές υπό την αποτελεσματική έλεγχο της Ρωσίας.
Η αποστολή ανακάλυψε επίσης ότι ενώ η σύγκρουση έχει επηρεάσει όλους τους κατοίκους της Ουκρανία, είχε ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις σε άτομα που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες, όπως γυναίκες, παιδιά, ηλικιωμένα άτομα ή άτομα με αναπηρία.Η αποστολή δεν είναι σε θέση να καταλήξει στο συμπέρασμα εάν η ρωσική επίθεση στην Ουκρανία αυτή καθαυτή πληροί τις προϋποθέσεις μιας εκτεταμένης ή συστηματικής επίθεσης που στρέφεται εναντίον γενικώς του άμαχου πληθυσμού.
Κρίνει ωστόσο ότι ορισμένα μοτίβα βίαιων πράξεων που παραβιάζουν το ΔΑΔ, τα οποία έχουν επανειλημμένα τεκμηριωθεί στην πορεία της σύγκρουσης, όπως στοχευμένες δολοφονίες, εξαναγκαστικές εξαφανίσεις ή απαγωγές πολίτες, συμπεριλαμβανομένων δημοσιογράφων και τοπικών αξιωματούχων, είναι πιθανό να πληρούν αυτές τις ιδιότητες.
Κάθε μία βίαιη πράξη αυτού του τύπου, που διαπράχθηκε ως μέρος μιας τέτοιας επίθεσης και εν γνώσει αυτής, τότε θα συνιστούσε έγκλημα κατά της ανθρωπότητας.
Ενώ τα πορίσματα αυτής της έκθεσης είναι –εν μέρει– αναγκαστικά προκαταρκτικά λόγω της σύντομης περιόδου έρευνας στο πλαίσιο μιας συνεχιζόμενης ένοπλης σύγκρουσης, μπορούν να προσφέρουν υλικό στις πιο διεξοδικές έρευνες άλλων σωμάτων για να [καταδειχθεί] νομική λογοδοσία.
Δείτε ολόκληρη την έκθεση του ΟΑΣΕ εδώ: REPORT ON VIOLATIONS OF INTERNATIONAL HUMANITARIAN AND HUMAN RIGHTS LAW, WAR CRIMES AND CRIMES AGAINST HUMANITY
