Κυκλοφόρησε ως η ιδέα που θα ικανοποιούσε όλες τις πλευρές. Η αμερικανική πρόταση για παράδοση στην Ουκρανία των συστημάτων S-400, τα οποία η Τουρκία έχει προμηθευτεί από τη Ρωσία, θα αφαιρούσε από το κάδρο ένα μεγάλο αγκάθι στις τουρκο-αμερικανικές σχέσεις (που οδήγησε μάλιστα στην αποβολή της γείτονος από τη συμπαραγωγή των μαχητικών F-35), ενώ ταυτοχρόνως θα ενίσχυε στην πολεμική της προσπάθεια τη χώρα του Βολοντίμιρ Ζελένσκι και δη με ένα όπλο ρωσικής κατασκευής, κρίσιμο για την εν πολλοίς εξουδετερωμένη αεράμυνά της.
Η ιδέα συζητήθηκε, κατά το πρακτορείο Reuters, στη διάρκεια των επαφών που είχε στην Άγκυρα στις αρχές του μηνός η Αμερικανίδα υφυπουργός Εξωτερικών Ουέντι Σέρμαν.
Μόνο που η Τουρκία δεν συγκατατίθεται.
Σύμφωνα με συνέντευξη προς τη ρωσική εφημερίδα “Ιζβέστια” του Ισμαήλ Ντεμίρ, επικεφαλής της διεύθυνσης εξοπλισμών στην τουρκική προεδρία, το ενδεχόμενο μεταφοράς των S-400 στην Ουκρανία δεν συζητείται. “Το συζητήσαμε στο παρελθόν και τώρα απλώς συνεχίζουμε [όπως πριν]. Η Τουρκία είναι σε θέση να καθορίσει την δική της πολιτική και τον δικό της δρόμο, όπως πάντοτε”, φέρεται να τονίζει ο Ντεμίρ.
Η στάση αυτή δεν πρέπει να μας εκπλήσσει. Όχι μόνο διότι το όλο σενάριο πρόδιδε μια κάπως αυτοσχεδιαστική σπουδή, αλλά και γιατί η τουρκική άρνηση συμβαδίζει με την όλη πολιτική της Άγκυρας στην ουκρανική κρίση.
“Αντί για την παράδοση τέτοιων οπλικών συστημάτων στην Ουκρανία, η Τουρκία κάνει τα πάντα για να τερματίσει τη σύγκρουση”, δήλωσε ο Ντεμίρ, υπαινισσόμενος τις διπλωματικές πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει η χώρα του, όπως η συνάντηση του Ουκρανού υπουργού Εξωτερικών με τον Ρώσο ομόλογό του στο περιθώριο του Διπλωματικού Φόρουμ της Αττάλειας.
Πολύ πιο ψηλά στην πολιτική ιεραρχία, ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωσε μιλώντας σε δημοσιογράφους στο περιθώριο της συνόδου του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας που διεξήχθη στο Πακιστάν: “Ο καθένας θα πρέπει να έχει ως στόχο την κατάπαυση του πυρός, τον τερματισμό του πολέμου. Ο καθένας θα πρέπει να ενεργεί υπεύθυνα και εποικοδομητικά”.
Παραμονές της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ η οποία πρόκειται να πραγματοποιηθεί την Πέμπτη στις Βρυξέλλες, με στόχο τη διατράνωση της διατλαντικής ενότητας, ο Τσαβούσογλου έστειλε ένα μήνυμα πολύ διαφορετικό: “Ασφαλώς χρειάζεται να καταδείξουμε την αλληλεγγύη και την ενότητα του ΝΑΤΟ και να επιδείξουμε θέληση αποτροπής. Αλλά ποιός πληρώνει το τίμημα του συνεχιζόμενου πολέμου;”.
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών θέλησε έτσι να υποβαθμίσει το ζήτημα της αποστολής όπλων και να αναδείξει μεσολαβητικές προσπάθειες σαν αυτές που έχει αναλάβει η χώρα του. Κατ’ αυτό τον τρόπο εμφανίζεται ως ειλικρινέστερος φίλος της Ουκρανίας από όσους επιθυμούν να παραταθεί η αιμορραγία της χώρας αυτής επ’ άπειρον, προκειμένου να επιτύχουν τη φθορά της Ρωσίας, μολονότι η μεγάλη εικόνα του στρατιωτικού συσχετισμού δεν δύναται να ανατραπεί.
Πράγμα που μας οδηγεί στην εντυπωσιακή ικανότητα της χώρας του Ταγίπ Ερντογάν να διατηρεί βαθμούς αυτονομίας και στρατηγικής “αμφισημίας” ακόμη και τη στιγμή που ο νέος “ψυχρός πόλεμος” έμοιαζε να τις της στερεί, τοποθετώντας την Τουρκία αποφασιστικά εντός του δυτικού στρατοπέδου.
Όμως η ακροβασία θα συνεχίζεται για όσο το μπορεί ο Ερντογάν. Συνδυάζοντας την αυτονόητη πολιτική καταδίκη της ρωσικής εισβολής, το ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους Τατάρους της Κριμαίας και την υποδοχή 58.000 Ουκρανών προσφύγων με την αποφυγή υιοθέτησης αντιρωσικών κυρώσεων και τον διπλωματικό ακτιβισμό, ο τουρκικός “Ιανός” δρέπει οφέλη πολιτικά και οικονομικά, χωρίς να διακινδυνεύει τη ρήξη είτε με τη Ρωσία, είτε με την Ουκρανία (ή τη Δύση εν γένει). Γνωρίζει άλλωστε ότι ο συγκεκριμένος γύρος νεοψυχροπολεμικής αντιπαράθεσης θα οδηγηθεί κάποια στιγμή σε παύση και συμβιβασμό – και προωθείται καταλλήλως ως “διευκολυντής” του.
Μπορεί κανείς να θεωρήσει πως πρόκειται για εξαναγκασμένη επιλογή, στον βαθμό που ο Πούτιν έχει καταστήσει τον Ερντογάν εν μέρει όμηρό του, λόγω της εξάρτησης της Τουρκίας από τη ρωσική ενεργειακή τροφοδοσία, τη ροή Ρώσων τουριστών ή τη συνεργασία των δύο πλευρών για τη διευθέτηση της συριακής κρίσης. Όμως τον “ανταγωνιστή” Πούτιν, ο Ερντογάν δείχνει να τον εμπιστεύεται (με την άνεση που εντέλει του δίνει ακριβώς η αμυντική ομπρέλα του ΝΑΤΟ) περισσότερο από ό,τι τους “συμμάχους” του. Η απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 βρίσκεται ασφαλώς για πάντα στο μυαλό του. Όπως η ευρύτερη φιλοδοξία να αναδείξει την Τουρκία σε κάτι περισσότερο από “δεδομένο” εκτελεστή των προτεραιοτήτων της Δύσης.
