Από έκθεση σε …έκθεση πάνε τα νέα μέτρα για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών σε φυσικό αέριο και ηλεκτρική ενέργεια καθώς, όπως προκύπτει και από τη χθεσινή μαραθώνια Σύνοδο Κορυφής, αδυνατούν να συμφωνήσουν οι Βόρειοι με του Νότιους. Εν μέσω απειλών για βέτο από την Ισπανία και σοβαρών αντιδράσεων από χώρες της Μεσογείου, αλλά και σθεναρής αντίστασης από την Γερμανία και άλλα κράτη – μέλη τελικά αποφασίστηκε να ανατεθεί εκ νέου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή η μελέτη για την πιθανή επιβολή πλαφόν στη χονδρική τιμή του φυσικού αερίου.
Για τον Μάιο, αφού προηγηθούν εκθέσεις του ευρωπαϊκού φορέα ρυθμιστών ηλεκτρισμού (ACER) και του ευρωπαϊκού φορέα των Επιτροπών Κεφαλαιαγοράς (ESMA) τον Απρίλιο, μετατίθενται και οι προτάσεις της Κομισιόν για αποσύνδεση της χονδρικής τιμής του φυσικού αερίου από την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας. Στα συμπεράσματα της Συνόδου αναφέρεται πως ανατέθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρουσιάσει μέχρι τα τέλη Μαΐου (με βάση και τις προτάσεις σε έξι άξονες που κατέθεσε προ ημερών) μια νέα έκθεση για τα μέτρα. Στην έκθεση αυτή πρέπει να λαμβάνονται υπόψη «οι ιδιαίτερες συνθήκες στα κράτη – μέλη και το ενεργειακό μίγμα».
Ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης δήλωσε μετά τη συνεδρίαση πως η ευρωπαϊκή απάντηση στην αντιμετώπιση της ενεργειακής ακρίβειας «θα είναι μία σταδιακή διαδικασία». Πρόσθεσε πως «εμείς έχουμε εθνική απάντηση και θα το κάνουμε για όσο χρειαστεί. Αξιοποιούμε όλα τα περιθώρια του προϋπολογισμού για να στηρίζουμε τους πλέον ευάλωτους». Σύμφωνα με τον κ. Μητσοτάκη, «η πρόταση για το πλαφόν (σ.σ. στη χονδρική τιμή του φυσικού αερίου) είναι πάνω στο τραπέζι, εγώ δεν είμαι δογματικός και θεωρώ πως όταν η λειτουργία της αγοράς είναι στρεβλή πρέπει να υπάρξει ρύθμιση». Στα συμπεράσματα γίνεται, επίσης, σαφής αναφορά στη δυνατότητα έκτακτης φορολόγησης τυχόν «ουρανοκατέβατων κερδών».
Ο ίδιος επανέλαβε πως για τις έρευνες για τυχόν κοιτάσματα υδρογονανθράκων θα γίνουν ανακοινώσεις την μεθεπόμενη εβδομάδα. «Η χώρα έχει υποχρέωση να γνωρίζει εάν υπάρχουν κοιτάσματα φυσικού αερίου εντός της επικράτειας που να είναι εμπορικά αξιοποιήσιμα. Δεν το γνωρίζουμε ακόμη και πρέπει να το μάθουμε, αλλά και να εξακριβώσουμε εάν υπάρχουν οι εταιρείες που ενδιαφέρονται να φέρουν εις πέρας τη συγκεκριμένη αποστολή» τόνισε.
Η μάχη για τα μέτρα
Οι τόνοι ήταν υψηλοί από αρκετά νωρίς με τον Ισπανό πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ να έχει τονίσει πως θα ασκήσει βέτο στις αποφάσεις του Συμβουλίου Κορυφής στην περίπτωση που δεν αποφασιστούν συγκεκριμένα μέτρα για την αντιμετώπιση της ενεργειακής ακρίβειας σε ηλεκτρική ενέργεια και φυσικό αέριο. Δεν έκρυψε, μάλιστα, την αντίδρασή του καθώς κάποια στιγμή αποχώρησε από την αίθουσα για να επιστρέψει λίγο αργότερα.
Ο Σάντσεθ είχε συναντηθεί το πρωί της Παρασκευής με τους ομολόγους του από Ιταλία, Πορτογαλία και Ελλάδα προκειμένου να χαράξουν κοινή γραμμή. Όπως εξήγησε μετά τη συνεδρίαση η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν πέτυχε να υπάρξει «ειδική μεταχείριση» στην Ιβηρική Χερσόνησο όσον αφορά τα μέτρα αντιμετώπισης των υψηλών τιμών, λόγω περιορισμένων διασυνδέσεων, κλπ.
Ο Κυρ. Μητσοτάκης κατά την είσοδό του στη Σύνοδο είχε δηλώσει πως η Ελλάδα θεωρεί πως η Ε.Ε. πρέπει «να προμηθεύεται φυσικό αέριο ως υπερεθνική οντότητα και να διαπραγματεύεται συνολικά με τους προμηθευτές φυσικού αερίου, είτε μιλάμε για φυσικό αέριο το οποίο προέρχεται μέσα από αγωγούς είτε μιλάμε για υγροποιημένο φυσικό αέριο, έτσι ώστε να συμπιέσει ακόμα περισσότερο τις τιμές». Στο ίδιο μήκος κύματος είχε κινηθεί και ο πρωθυπουργός του Βελγίου Αλέξάντερ ντε Κρο. «Είμαστε σε πόλεμο και πρέπει να λάβουμε ακραία μέτρα» είχε τονίσει.
Από το μεσημέρι κυκλοφορούσαν πληροφορίες για τις διορθώσεις και τις προσθήκες στο κείμενο των συμπερασμάτων του Συμβουλίου προκειμένου να καμφθούν οι αντιρρήσεις όχι μόνο των μεσογειακών χωρών, αλλά και κάποιων άλλων, μεταξύ των οποίων το Βέλγιο, σε ζητήματα όπως η κοινή προμήθεια αερίου (κατά το πρότυπο των εμβολίων για τον κορονοϊό), η πανευρωπαϊκή συνεργασία στην αποθήκευση αερίου και το πλαφόν τιμών στο φυσικό αέριο.
Έτσι θεωρούσαν πως θα αποσυνδεθούν οι υψηλές τιμές του αερίου από τη τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας στη χονδρεμπορική αγορά και θα αντιμετωπιστούν οι δημοσιονομικοί περιορισμοί για τη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων που πλήττονται. Από το αρχικό κείμενο των συμπερασμάτων αναφέρονταν στις κοινές αγορές φυσικού αερίου σε επίπεδο Ε.Ε. αλλά κάποια στιγμή προστέθηκε η λέξη «εθελοντική» με παρέμβαση του Βερολίνου.
Στα συμπεράσματα αναφέρεται στη δημιουργία μηχανισμού εθελοντικών κοινών αγορών φυσικού αερίου, υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και υδρογόνου, με όσο το δυνατόν βέλτιστη χρήση του συλλογικού πολιτικού και εμπορικού αποτυπώματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών – μελών ώστε να πετύχουν καλύτερες τιμές στις σχετικές διαπραγματεύσεις. Η πλατφόρμα κοινών αγορών θα είναι ανοικτή και για τα κράτη των Δυτικών Βαλκανίων και τις τρεις συνδεδεμένες χώρες της Αν. Ευρώπης.
Οι διαφορές στη δομή και λειτουργία των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας, κυρίως μεταξύ ευρωπαϊκού Βορρά και Νότου δυσκολεύουν την κοινή στρατηγική με αποτέλεσμα η συνεδρίαση να μετατραπεί σε πολύωρη διαμάχη. Ειδικά για το θέμα του μοντέλου λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας μέσω του οποίου διαμορφώνεται η χονδρεμπορική τιμή το αρχικό κείμενο συμπερασμάτων μετέφερε τις αποφάσεις για τους επόμενους μήνες, μετά την έκθεση που αναμένεται για το θέμα από τον ACER και την ESMA. Η Γαλλία που προεδρεύει του Συμβουλίου περιλαμβάνεται στις χώρες που ζητούσαν αλλαγές. Η γερμανική πλευρά υποστήριζε πως χρειάστηκαν δύο δεκαετίες για να φτιαχτεί το σημερινό μοντέλο που, μεταξύ άλλων, στηρίζει την μετάβαση της Ε.Ε. προς τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Η στροφή προς τις ΑΠΕ επισημαίνεται, πάντως, εμφατικά στη συμφωνία με τις ΗΠΑ για τις ποσότητες υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν τόνισε στη συνέντευξη τύπου πως η ρίζα του προβλήματος των υψηλών τιμών στην ηλεκτρική ενέργεια βρίσκεται στο φυσικό αέριο επισημαίνοντας όμως, διακριτικά, και το γεγονός πως το ενεργειακό μίγμα είναι διαφορετικό στα κράτη – μέλη. Για το θέμα των συλλογικών αγορών σε επίπεδο Ε.Ε. εξήγησε πως το 75% των παγκόσμιων ποσοτήτων φυσικού αερίου που μεταφέρεται μέσω αγωγός φτάνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση γεγονός που την προσφέρει πλεονέκτημα στη διαπραγμάτευση. Ταυτόχρονα όμως πρέπει να ολοκληρώσει υπό κατασκευή αγωγούς, διασυνδέσεις και αποθηκευτικούς χώρους, υποστήριξε.
