Η ασυνέχεια είναι το αντίθετο της έμπνευσης. Η πολυπλοκότητα του παρόντος χρόνου φαίνεται να απαιτεί την αποκάλυψη των ελπίδων μας εάν πρόκειται να επιβιώσουμε. Αυτή η ζωή δεν είναι τίποτα λιγότερο από μια ανθισμένη όσμωση μυθικής κατανόησης. Ακούγονται σαν βλακείες; Αυτό συμβαίνει επειδή είναι.
Αυτές οι δηλώσεις δημιουργήθηκαν χρησιμοποιώντας το New Age Bullshit Generator, έναν αλγόριθμο που συνδυάζει λέξεις-κλειδιά νέας εποχής και φαινομενικά μια πνευματική διατύπωση για τη δημιουργία φράσεων που ακούγονται βαθυστόχαστες.
Μια διεθνής ομάδα ερευνητών παρουσίασε πρόσφατα σε ανθρώπους κάποιες “ψευδο-βαθυστόχαστες βλακείες” που δημιουργήθηκαν από το παραπάνω σύστημα, για να δουν αν θεωρούν τις δηλώσεις αυτές πιο αξιόπιστες σε περίπτωση που προέρχονταν από έναν επιστήμονα ή έναν πνευματικό γκουρού.
Συνολικά, 10.195 συμμετέχοντες από 24 χώρες απάντησαν σε ερωτήσεις σχετικά με την υποτιθέμενη αξιοπιστία των δηλώσεων. Επίσης, τους ζητήθηκαν πληροφορίες για το πόσο θρησκόληπτοι είναι.
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι άνθρωποι γενικά θεωρούν τις δηλώσεις πιο αξιόπιστες εάν προέρχονται από έναν επιστήμονα σε σύγκριση με έναν πνευματικό γκουρού, με 76 τοις εκατό των συμμετεχόντων να προτιμούν τις βλακείες του επιστήμονα πάνω από το μέσο της κλίμακας αξιοπιστίας, σε σύγκριση με το 55 τοις εκατό του “γκουρού”.
Επιπροσθέτως, άτομα που σημείωσαν υψηλό βαθμό θρησκευτικότητας έδειξαν προτίμηση για τη δήλωση του επιστήμονα σε σύγκριση με τον πνευματικό γκουρού˙ ωστόσο, το δείγμα ήταν σχετικά ασθενέστερο από το γενικό. Τα θρησκόληπτα άτομα επίσης, έδωσαν υψηλότερα ποσοστά αξιοπιστίας στους γκουρού σε σύγκριση με το γενικό δείγμα, αλλά ήταν ακόμα χαμηλότερα από τον επιστήμονα.
Οι δημιουργοί του αλγόριθμου πιστεύουν ότι τα αποτελέσματά τους θα μπορούσαν να είναι κάτω από αυτό που προηγουμένως ονομάστηκε “Φαινόμενο Αϊνστάιν”, όπου οι αξιόπιστες πηγές πληροφοριών έχουν το πλεονέκτημα της αμφιβολίας λόγω της κοινωνικής αξιοπιστίας που διαθέτουν.
“Από μια εξελικτική προοπτική, ο σεβασμός σε αξιόπιστες αρχές όπως οι εκπαιδευτικοί, οι γιατροί και οι επιστήμονες είναι μια προσαρμοστική στρατηγική που επιτρέπει την αποτελεσματική πολιτιστική μάθηση και τη μετάδοση της γνώσης. Πράγματι, εάν η πηγή θεωρείται αξιόπιστος εμπειρογνώμονας, οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να πιστέψουν τις αξιώσεις από αυτή την πηγή χωρίς να τις κατανοήσουν πλήρως”, δηλώνουν οι ερευνητές.
Με άλλα λόγια, οι έννοιες που θα μπορούσε να κατανοήσει ο Αϊνστάιν ήταν έξω από την πνευματική κλίμακα των περισσότερων ανθρώπων, και έτσι γνωρίζοντας την κατάσταση, χρειάζεται να δοθεί ένα συγκεκριμένο επίπεδο εμπιστοσύνης.
Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, η ομάδα προτείνει ότι ακατανόητες δηλώσεις από αξιόπιστες πηγές μπορεί να εκτιμηθούν, αλλά λόγω του ότι είναι ακατανόητες, που αποδεικνύεται στην ομιλία ορισμένων πνευματικών ηγετών – μπορούμε να τις ονομάσουμε “φαινόμενο γκουρού”.
Μια ελαφρώς διαφορετική ερμηνεία των ευρημάτων υποστηρίζει ότι η αξιοπιστία του τι λέει κάποιος και ποιος είναι, εξαρτάται από ατομικούς και πολιτιστικούς παράγοντες, όπως η πολιτική ιδεολογία και η κοσμοθεωρία του αντιλαμβανόμενου.
“Ελλείψει των μέσων για την ορθολογική αξιολόγηση ενός ισχυρισμού και αξιόπιστων πηγών πληροφόρησης, οι άνθρωποι πιθανώς συμπεραίνουν την αξιοπιστία με βάση τις πεποιθήσεις για την ομάδα στην οποία ανήκει η πηγή (για παράδειγμα, “συντηρητικοί”, “επιστήμονες”). Σε αυτή τη διαδικασία, οι ομοιότητες μεταξύ της δικής του κοσμοθεωρίας και της ομάδας της πηγής μπορεί να χρησιμεύσουν ως πληρεξούσιο για να είναι μια καλοπροαίρετη και αξιόπιστη πηγή”, σημειώνουν οι ερευνητές.
Προηγούμενη έρευνα έδειξε τους Χριστιανούς να απαιτούν λιγότερα στοιχεία για θρησκευτικούς ισχυρισμούς (την αποτελεσματικότητα της προσευχής για τη θεραπεία της ασθένειας) παρά για επιστημονικούς ισχυρισμούς (την αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής αγωγής για τη θεραπεία της ασθένειας). Επιπροσθέτως, οι Ευαγγελιστές είναι πιο πιθανό να δεχτούν δηλώσεις που αντιτίθενται στις προσωπικές τους απόψεις όταν οι απόψεις αποδίδονται σε έναν θρησκευτικό ηγέτη σε σύγκριση με έναν θρησκευτικό ηγέτη εκτός ομάδας.
Στην τρέχουσα μελέτη, οι ερευνητές επέλεξαν να αντιπαραβάλλουν τον “επιστήμονα” με τον “πνευματικό γκουρού” αντί για τον “θρησκευτικό ηγέτη”, επειδή ήθελαν να βεβαιωθούν ότι επέλεξαν μια αρχή που δεν ήταν συγκεκριμένη για κάποια συγκεκριμένη θρησκεία, δεδομένου ότι η μελέτη έλαβε χώρα σε διαφορετικές χώρες.
“Ενώ η θρησκευτικότητα και η πνευματικότητα αλληλεπικαλύπτονται αλλά όχι σε εναλλάξιμες έννοιες, η θρησκευτικότητα έχει συσχετιστεί θετικά με την πίστη σε πνευματικά φαινόμενα όπως η μοίρα, η πνευματική ενέργεια και η σύνδεση με το σύμπαν. Κατά συνέπεια, αναμέναμε ότι η θρησκευτικότητα θα συσχετιστεί με αυξημένη δεκτικότητα στις ασυναρτησίες μιας πνευματικής αρχής”, λένε οι ερευνητές.
Ενώ υπάρχει διακύμανση μεταξύ των πολιτισμών σε σχέση με το ποιος θεωρείται η πιο αξιόπιστη πηγή πληροφοριών, οι ερευνητές στέκονται σε ένα σημείο στο παρελθόν, οι επιστήμονες ξεπέρασαν τους πνευματικούς και θρησκευτικούς ηγέτες ως τις κύριες αξιόπιστες πηγές πληροφοριών, τουλάχιστον όσον αφορά τις εξηγήσεις για τα φαινόμενα στον φυσικό κόσμο.
Δεν είναι μυστικό ότι οι πληροφορίες που προέρχονται από έναν επιστήμονα θεωρούνται αξιόπιστες σήμερα, με μια πληθώρα διαφημιστικών και πολιτικών εκστρατειών σε όλο τον κόσμο που βασίζονται σε επιστήμονες για να επικυρώσουν τα δικά τους προϊόντα και ιδέες. Ευτυχώς, οι επιστήμονες και η επιστήμη γενικά ενθαρρύνουν μια καλή δόση σκεπτικισμού όταν συμβαίνουν μεγάλες αξιώσεις.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Human Behavior.
Μετάφραση – Επιμέλεια: Ειρήνη Παγκουλίδου
Με πληροφορίες από Science Alert
