Οι εικόνες στη χωρισμένη στα δύο οθόνη μου αυτή την εβδομάδα έκαναν εμφανή μια εντυπωσιακή αντίθεση.
Από τη μία πλευρά, οι ηγέτες της Γερμανίας και των ΗΠΑ, καθισμένοι μπροστά στο τζάκι του Οβάλ Γραφείου, με τη γλώσσα του σώματός τους να υποδεικνύει εγκαρδιότητα και χαλαρότητα και τα μηνύματά τους να είναι συντονισμένα. Αντιμέτωπος με τους εκπροσώπους του Τύπου αργότερα, ο Όλαφ Σολτς, καγκελάριος της Γερμανίας, άλλαξε αυθόρμητα γλώσσα από τα γερμανικά στα αγγλικά για να ξεκαθαρίσει με απλές λέξεις: “Θα δράσουμε μαζί και θα λάβουμε όλα τα απαραίτητα μέτρα – όλα τα απαραίτητα βήματα θα γίνουν και από τους δυο μας, μαζί”.
Η άλλη πλευρά της οθόνης της τηλεόρασής μου έδειχνε επίσης μια συνάντηση δύο ηγετών – του προέδρου της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν και του ομολόγου του της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν. Ο τελευταίος τυχαίνει να είναι να βρίσκεται στο επίκεντρο όλης αυτής της διπλωματίας κρίσης, καθώς συγκεντρώνει στρατεύματα γύρω από την Ουκρανία.
Ο Μακρόν και ο Πούτιν είχαν ήδη μιλήσει στο τηλέφωνο πέντε φορές από τον Δεκέμβριο. Τώρα τα είπαν από κοντά για άλλες έξι ώρες, αντικριστά, σε ένα μακρύ τραπέζι εντός ενός δωματίου το οποίο μπορεί κανείς να βρει σήμερα μόνο στον μετακομμουνιστικό κόσμο – έναν χώρο έμπλεο ψυχρού φωτός, σχεδιασμένου για να απομακρύνει και να εκφοβίζει τους ανθρώπους και όχι για να δημιουργεί οικειότητα. Οι δύο άντρες έδειχναν μικροσκοπικοί μέσα σε αυτό, με τη γλώσσα του σώματός τους να μοιάζει τεταμένη και ευμετάβλητη.
Διπλωματία
Οι τρεις δυτικοί ηγέτες σε αυτές τις δύο ξεχωριστές συναντήσεις εργάζονται από κοινού προκειμένου να πείσουν τον Πούτιν να μειώσει την ένταση. Αυτό είναι αξιέπαινο. Στη συνέχεια, ο Μακρόν επισκέφθηκε το Κίεβο και στη συνέχεια συναντήθηκε με τον Σολτς και τον Πολωνό πρόεδρο Αντρέι Ντούντα στο Βερολίνο. Ο Σολτς, με τη σειρά του, θα επισκεφθεί το Κίεβο και στη συνέχεια τη Μόσχα την επόμενη εβδομάδα.
Οι συναντήσεις εκ του σύνεγγυς είναι καλύτερες από τον πόλεμο, όπως φέρεται να έχει δηλώσει ο Ουίνστον Τσόρτσιλ. Και δεν μπορεί να πει κανείς ότι οι διπλωμάτες της εποχής μας δεν προσπαθούν. Εκείνο το οποίο είναι πιο δύσκολο να αντιληφθεί η κοινή γνώμη είναι το τι λέγεται σε αυτές τις μαραθώνιες συναντήσεις.
Διαπραγματεύεται άραγε ο Πούτιν με καλή πίστη; Ο ίδιος αρνείται ότι σκοπεύει να εισβάλει στην Ουκρανία. Εάν δεν έχει σχέδια να το πράξει, αυτή η διπλωματική κινητικότητα είναι μια παράσταση, η οποία διοργανώνεται για εγχώρια προπαγάνδα, προκειμένου να παρουσιαστεί ο Ρώσος πρόεδρος ως το κέντρο της παγκόσμιας προσοχής και, ίσως, να κερδίσει παραχωρήσεις από την Ευρώπη σε θέματα που ήδη από καιρό τον ενοχλούν.
Εάν, αντ’ αυτού, έχει ήδη αποφασίσει να επιτεθεί, χωρίς βεβαίως ακόμη να το έχει πει σε κανέναν, πρόκειται επίσης για μια παράσταση. Μόνον εάν ο Πούτιν εξακολουθεί να σταθμίζει ποιον δρόμο θα μπορούσε να ακολουθήσει μπορεί η διπλωματία να καταφέρει το οτιδήποτε.
Το αίνιγμα Μακρόν
Ερωτήματα περιβάλλουν όμως και τον Μακρόν και τη στάση του. Στο παρελθόν, έχει κάνει αναφορά στον “εγκεφαλικό θάνατο του ΝΑΤΟ”, ενώ έχει μιλήσει και για “ευρωπαϊκή αυτονομία”, με την οποία προφανώς εννοεί μια υπό γαλλική ηγεσία Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία θα ενεργεί ανεξάρτητα από τις ΗΠΑ.
Έχει αναφερθεί επίσης σε πιθανή προσφορά στον Πούτιν μιας – νεφελώδους είδους – συμφωνίας η οποία θα μπορούσε να τον αποσπάσει από τη γεωπολιτική αγκαλιά της Κίνας. Υπάρχει και μια άλλη εκδοχή για τη στάση του Γάλλου ηγέτη: είναι υποψήφιος για την επανεκλογή του στο ύπατο αξίωμα του γαλλικού κράτους.
Πριν συναντηθεί με τον Πούτιν, ο Μακρόν είχε ρίξει στο τραπέζι την ιδέα της “φινλανδοποίησης” ως επιλογή για την Ουκρανία. Η έννοια αυτή αναφέρεται στη συμφωνία της Φινλανδίας με τη Σοβιετική Ένωση κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, με βάση την οποία η βορειοευρωπαϊκή αυτή χώρα παρέμεινε κατ’ όνομα πλήρως ανεξάρτητη, με αντάλλαγμα τη μη ευθυγράμμισή της με οποιοδήποτε εκ των αντιμαχόμενων γεωπολιτικών μπλοκ – στην πραγματικότητα ωστόσο παραχώρησε τμήματα της αυτονομίας της στη Μόσχα.
Μετά τη συνάντησή των δύο ανδρών, ο Πούτιν ανέφερε ότι ήταν “πολύ νωρίς για να μιλήσει κανείς για” κάποιες ιδέες τις οποίες είχε φέρει στην επιφάνεια ο Μακρόν, οι οποίες ωστόσο θα μπορούσαν να δημιουργήσουν “ένα θεμέλιο για τα περαιτέρω βήματά μας”.
Επρόκειτο για αναφορά σε μια φινλανδοποίηση της Ουκρανίας; Αν ναι, ο Μακρόν έχει παραβιάσει τη δυτική ενότητα και κυρίως τις αρχές της Δύσης – οι σύμμαχοι έχουν επιμείνει μέχρι στιγμής ότι καμία συμφωνία δεν θα συναφθεί χωρίς τη συμμετοχή και τη σύμφωνη γνώμη των μικρότερων χωρών.
Η έκπληξη Σολτς
Αντίθετα, ο Σολτς έκανε καλή εντύπωση. Και χρειαζόταν. Για εβδομάδες, επικρινόταν σταθερά επειδή προσπάθησε να μείνει αρχικά έξω από την κρίση. Η Γερμανία κατηγορήθηκε ως αναξιόπιστος σύμμαχος και το κόμμα του Καγκελαρίου, οι Σοσιαλδημοκράτες, ότι κατευνάζουν τη Ρωσία και είναι υποστηρικτές ενός ρωσο-γερμανικού αγωγού φυσικού αερίου ονόματι Nord Stream 2. Ο Σολτς έπρεπε να αλλάξει αυτή την αντίληψη.
Το έκανε. Ερωτηθείς για τον Nord Stream 2, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν δήλωσε απλώς ότι, σε περίπτωση εισβολής, “θα βάλουμε ένα τέλος σε αυτόν”. Ο Σολτς δεν ανέφερε το όνομα του αγωγού, ωστόσο αμέσως πρόσθεσε ότι “είμαστε απολύτως ενωμένοι”, κάτι που δεν άφησε καμία αμφιβολία. Εάν δεν θέλει να γίνει πολύ συγκεκριμένος πολύ νωρίς, εξήγησε ο Σολτς για ακόμη μια φορά, είναι γιατί είναι καλύτερο να συνεχίσει κανείς να αφήνει τον Πούτιν να μαντεύει πόσο σκληρή θα είναι μια απάντηση της Δύσης. Η Γερμανία του Σολτς, άφησε να εννοηθεί ο ίδιος, θα είναι πολύ σκληρή με τη Μόσχα.
Ενότητα
Προς το παρόν, λοιπόν, η Δύση παραμένει ενωμένη. Αυτό είναι καλό. Ο Μακρόν και άλλοι πρέπει τώρα να επαναβεβαιώσουν το ίδιο μήνυμα.
Όσο δύο μέρη μιλούν, το ένα δεν πυροβολεί το άλλο, είπε κάποτε ένας πρώην υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας. Αυτό μπορεί να έχει αποδειχθεί αφελές – η ιστορία έχει δείξει ότι και τα δύο μπορούν να γίνονται κάλλιστα ταυτόχρονα.
Προς το παρόν, ωστόσο, η διπλωματία είναι το μόνο πράγμα που έχουμε. Δόξα τω Θεώ, όλες οι μεγάλες δυνάμεις – συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας – έχουν επενδύσει πλήρως σε αυτή την προσπάθεια.
